Suchogrzybek oprószony

Suchogrzybek oprószony, borowik oprószony\ (Xerocomellus pruinatus (Fr.) Šutara) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Suchogrzybek oprószony

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	borowikowate
Rodzaj	suchogrzybek
Gatunek	suchogrzybek oprószony
Nazwa systematyczna
Xerocomellus pruinatus (Fr. & Hök) Šutara Czech Mycol. 60(1): 50 (2008)

Uciśnięte rurki czerwienieją

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xerocomellus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w roku 1835 Elias Fries i Hök nadając mu nazwę Boletus pruinatus. W 1888 r. Lucien Quélet przeniósł go do rodzaju Xerocomus (podgrzybek). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 2008 Josef Šutara, przenosząc go do rodzaju Xerocomellus^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

• Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai 1992
• Boletellus pruinatus f. luteocarnosus Klofac & Krisai 1992
• Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai (1992) f. pruinatus
• Boletellus pruinatus var. pascuus (Pers.) Klofac & Krisai 1992
• Boletellus pruinatus (Fr. & Hök) Klofac & Krisai 1992 var. pruinatus
• Boletus pascuus (Pers.) Krombh. 1846
• Boletus pruinatus Fr. & Hök 1835
• Boletus subtomentosus var. pascuus Pers. 1825
• Versipellis pruinata (Fr. & Hök) Quél. 1886
• Xerocomus pascuus (Pers.) E.-J. Gilbert 1931
• Xerocomus pruinatus (Fr. & Hök) Quél. 1888
• Xerocomus pruinatus (Fr. & Hök) Quél. 1888 var. pruinatus

Nazwę polską (borowik oprószony lub podgrzybek oprószony) podał Władysław Wojewoda w 2003, dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako grzyb oprószony^[3]. W atlasach grzybów opisywany był też pod nazwą podgrzybek aksamitny^[4]. Wszystkie te nazwy są jednak niespójne z obecną nazwą naukową; według Index Fungorum gatunek ten nie należy ani do rodzaju borowik, ani podgrzybek, lecz do rodzaju Xerocomellus. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy suchogrzybek oprószony^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, kształt płasko-łukowaty lub poduchowaty. Skórka aksamitna, sucha i jednolicie ubarwiona na kolor czerwonobrązowy lub ciemnobrązowy. Uszkodzone miejsca zmieniają barwę na czerwonobrązową. Charakterystyczną cechą tego gatunku, różniącą go od innych podobnych jest to, że jego kapelusz na starość i podczas suchej pogody nie pęka na poletka^[6][4].

Rurki

U młodych okazów bladoochrowe później bladożółte, uszkodzone sinieją. Pory początkowo białawe, później żółte lub żółtozielone^[4].

Trzon

Wysokość 5–10 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, pełny i twardy. Skórka podłużnie włóknista, na żółtym tle z czerwonobrązowymi wybarwieniami, z wyjątkiem górnej części pod kapeluszem, gdzie zawsze jest żółty^[4].

Miąższ

Żółty, soczysty i dość twardy, w trzonie włóknisty. Po uszkodzeniu nieco sinieje, smak owocowy, zapach przyjemny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki gładkie i grubościenne, o barwie brązowej lub oliwkowo-zielonej, nieco wrzecionowate, bez kropli w środku. Rozmiar: 11,5–14 × 4,5–5,5 µm. Podstawki z czterema sterygmami. Cystydy występujące na krawędzi porów są maczugowate lub wrzecionowate i dość liczne, cystydy na powierzchni rurek mają podobny kształt, ale są nieliczne^[7].

Gatunki podobne

• podgrzybek zajączek (Xerocomus subtomentosus) – ma oliwkowobrązowy kapelusz pękający na poletka^[4].
• podgrzybek grubosiatkowany (Xerocomus ferrugineus) – nie ma tak czerwonego trzonu, kapelusz ma jaśniejszy i podczas suchej pogody pękający na poletka^[4].

Występowanie

Rośnie w różnego typu lasach iglastych i liściastych. Owocniki pojawiają się od września do listopada, najobficiej po ochłodzeniu^[4].

Znaczenie

Grzyb jadalny, jednak często robaczywy, a podczas wilgotnej pogody szybko opanowywany przez pleśń^[6].