Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wąwóz – rodzaj głębokiej, suchej doliny okresowo odwadnianej, która cechuje się małym spadkiem, stromymi zboczami oraz wąskim, choć płaskim dnem[1][2]. Cechą wyróżniającą wąwóz od innych podobnych form erozyjnych jest urwistość górnych części zboczy (są one pionowe lub zbliżone do pionowych) w przekroju poprzecznym doliny[3]. Powstaje w średnio spoistych skałach (gliny, lessy, iły) wskutek erozji dennej wód okresowych lub epizodycznych (erozja wąwozowa) i z czasem przekształca się w parów[1]. Wąwozy mają długość do 20 kilometrów[4] i głębokość od kilku do stu metrów[potrzebny przypis]. Łączna długość wąwozów w Polsce wynosi ok. 40 000 km[5].
W Polsce wąwozy najczęściej występują na obszarach lessowych w województwach małopolskim (na ponad 50% powierzchni województwa), podkarpackim (na 24% powierzchni), świętokrzyskim i lubelskim (na 20% każdego z nich)[6]. Przykładami wąwozów są:
Ponadto nazwę wąwóz nadawano różnym podobnym morfologicznie obiektom (np. jarom), które nie spełniają jednak kryteriów definicji naukowej wąwozu[2]. Przykładami takich obiektów są[8]:
Formy podobne do wąwozów (ale nimi niebędące, mimo nazwy własnej) mogą się tworzyć w skałach krasowiejących (wapiennych, gipsowych) na skutek erozyjnej działalności wód płynących, np. Wąwóz Kraków, będący jarem krasowym i gardzielą[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.