Wspaniałe stulecie

Wspaniałe stulecie (tur. Muhteşem Yüzyıl) – turecki serial telewizyjny, produkowany w latach 2011–2014, początkowo przez kanał Show TV, a od 2012 do 2014 przez Star TV. Ostatni odcinek wyemitowano 11 czerwca 2014.

Wspaniałe stulecie

Muhteşem Yüzyıl

Gatunek	kostiumowy, historyczny
Kraj produkcji	Turcja
Oryginalny język	turecki
Twórcy	Meral Okay Yılmaz Şahin
Główne role	Halit Ergenç Meryem Uzerli Vahide Perçin Nur Fettahoğlu Nebahat Çehre Okan Yalabık Selma Ergeç Mehmet Günsür Gürbey İleri Ozan Güven Merve Boluğur Pelin Karahan Engin Öztürk Aras Bulut İynemli Tolga Sarıtaş
Muzyka tytułowa	Muhteşem Yüzyıl Jenerik
Liczba odcinków	139
Liczba serii	4
Produkcja
Produkcja	Tims Productions
Reżyseria	Yağmur Taylan Durul Taylan
Scenariusz	Meral Okay Yılmaz Şahin
Narracja	Stanisław Olejniczak[a]
Muzyka	Soner Akalın Fahir Atakoğlu Aytekin Ataş
Zdjęcia	Aydın Sarıoğlu Ercan Özkan Burak Kanbir
Wytwórnia	Tims Productions
Czas trwania odcinka	90–150 min (Turcja) 40-52 min (Polska)
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Turcja
Data premiery	5 stycznia 2011
Stacja telewizyjna	Show TV Star TV
Lata emisji	2011–2014
Status	zakończony
Chronologia
Kontynuacja	Wspaniałe stulecie: Sułtanka Kösem
Strona internetowa

W Polsce serial premierowo był emitowany w TVP1 od 6 października 2014 do 12 kwietnia 2016. Powtórkowo emitowany również na kanałach TVP Seriale, TVP Historia i TVP HD. 19 kwietnia 2022 roku w TVP1 rozpoczęła się ponowna emisja serialu^[1].

Od 13 do 22 kwietnia 2016 TVP1 emitowała 8-odcinkowy serial dokumentalny, pokazujący kulisy powstania serialu, zatytułowany Wspaniałe stulecie – Tajemniczy świat^[2].

12 listopada 2015 na antenie stacji Star TV, zadebiutowała kontynuacja serialu, zatytułowana Wspaniałe stulecie: Sułtanka Kösem, opowiadająca o dziejach sułtanki Kösem^[3]. Stacja TVP1 potwierdziła, iż wyemituje kontynuację Wspaniałego stulecia, a jej emisja rozpoczęła się 25 kwietnia 2016^[4].

Popularność Wspaniałego stulecia w Polsce sprawiła, że w ramówkach polskich stacji telewizyjnych pojawiło się więcej produkcji tureckich, m.in. Tysiąc i jedna noc, Imperium miłości, Sezon na miłość, Rozdarte serca, Tylko z tobą^[5].

Fabuła

Serial przedstawia obrazy z życia dworu osmańskiego, w okresie panowania sułtana Sulejmana Wspaniałego (najdłużej panującego sułtana osmańskiego). Jednym z głównych wątków w filmie jest miłość sułtana do Roksolany (Aleksandry) (Hürrem). W serialu zostają pokazane podboje terytorialne Sulejmana, intrygi jego konkubiny sułtanki Mahidevran przeciwko Hürrem, miłość siostry sułtana - Hatice do późniejszego wielkiego wezyra - Ibrahima Paszy^[1][6].

Obsada

Aktor	Rola	Opis roli	Serie
Halit Ergenç	Sułtan Sulejman Wspaniały	Dziesiąty sułtan Imperium Osmańskiego	1–4
Meryem Uzerli	Sułtanka Hürrem	Prawowita żona sułtana Sulejmana i matka jego pięciorga dzieci	1–3
Vahide Perçin			3–4[b]
Nur Fettahoğlu	Sułtanka Mahidevran	Konkubina sułtana Sulejmana, matka księcia Mustafy	1–4
Nebahat Çehre	Sułtanka Ayşe Hafsa	Sułtanka Valide, matka sułtana Sulejmana	1–2
Okan Yalabık	Pargalı İbrahim Pasza	Przyjaciel sułtana Sulejmana, wielki wezyr Imperium Osmańskiego, mąż sułtanki Hatice	1–3, 4 (głos)
Selma Ergeç	Sułtanka Hatice	Siostra sułtana Sulejmana, żona İbrahima Paszy	1–3
Yusuf Berkan Demirbağ	Książę Mustafa	Najstarszy syn sułtana Sulejmana, jedyny syn sułtanki Mahidevran	1–4
Tunç Oral
Mehmet Günsür
Arda Aranat	Książę Mehmed	Pierwsze dziecko sułtana Sulejmana i sułtanki Hürrem	1–3
Gürbey İleri
Ayda Acar	Sułtanka Mihrimah	Jedyna córka sułtana Sulejmana i sułtanki Hürrem	1–4
Melis Mutluç
Pelin Karahan
Ozan Güven	Rüstem Pasza	Mąż sułtanki Mihrimah, wielki wezyr Imperium Osmańskiego po Lütfi Paszy	3–4
Yiğit Üst	Książę Selim	Trzecie dziecko sułtana Sulejmana i sułtanki Hürrem, późniejszy sułtan	1–4
Engin Öztürk
Merve Boluğur	Sułtanka Nurbanu	Żona księcia Selima	4
Özgür Ege Nalcı	Książę Bajazyd	Czwarte dziecko sułtana Sulejmana i sułtanki Hürrem	2–4
Erhan Can Kartal
Aras Bulut İynemli
Aybars Kartal Özson	Książę Cihangir	Piąte i ostatnie dziecko sułtana Sulejmana i sułtanki Hürrem	2–4
Tolga Sarıtaş
Pınar Çağlar Gençtürk	Sułtanka Beyhan	Siostra sułtana Sulejmana, żona Ferhada Paszy	1–3
Arif Erkin Güzelbeyoğlu	Piri Mehmed Pasza	Wielki wezyr Imperium Osmańskiego przed Ibrahimem Paszą	1
Fehmi Karaarslan	Ayas Pasza	Wielki wezyr Imperium Osmańskiego po Ibrahimie Paszy	1–3
Gökhan Çelebi	Ferhad Pasza	Mąż sułtanki Beyhan	1
Kıvanç Kılınç
Fatih Al	Matrakçı Nasuh	Matematyk, historyk, geograf, miniaturzysta i wynalazca, przyjaciel Ibrahima Paszy	1–4
Sema Keçik	Daye Hatun	Skarbniczka haremu, służąca sułtanki matki	1–2
Selen Öztürk	Gülfem Hatun	Konkubina sułtana Sulejmana, przyjaciółka Hatice	1–4
Selim Bayraktar	Sümbül Ağa	Eunuch haremowy	1–4
Filiz Ahmet	Nigar Kalfa	Zarządczyni w haremie, kochanka Ibrahima Paszy, matka Esmanur	1–3
Yüksel Ünal	Şeker Ağa	Szef pałacowej kuchni	1–3
Nihan Büyükağaç	Gülşah Hatun	Służąca sułtanki Mahidevran, a później sułtanki Hürrem	1–3
Saadet Aksoy	Sadıka Hatun	Szpieg w haremie, wróg sułtana Sulejmana	1
Burcu Tuna	Gülnihal Hatun	Przyjaciółka Hürrem i jej służąca	1
Seçkin Özdemir	Leon	Dawny narzeczony Hürrem	1
Mina Tuana Güneş	Sułtanka Huricihan	Córka sułtanki Hatice i Ibrahima Paszy, żona Bajazyda	2–4
Helin Melike Çal
Burcu Özberk
Efe Mehmet Güneş	Sultanzade Osman	Syn sułtanki Hatice i Ibrahima Paszy	2–3
Emircan Çal
Ezgi Eyüboğlu	Aybige Hatun	Bratanica sułtanki matki, krymska księżniczka	2
Hasan Küçükçetin	İskender Çelebi	Osmański „minister” finansów, wróg Ibrahima Paszy	2–3
Burak Özçivit	Malkoçoğlu Balı Bey	Osmański żołnierz, szambelan sułtana	2–3
Gonca Sarıyıldız	Fatma Hatun	Faworyta księcia Mustafy, matka księcia Sulejmana	2–3
Engin Günaydın	Gül Ağa	Służący sułtanki Hürrem	2
Gamze Dar	Fidan Hatun	Służąca sułtanki Hürrem, a później sułtanki Mahidevran	2–4
Melisa Sözen	Efsun Hatun	Faworyta księcia Mustafy	2
Melike İpek Yalova	Isabella Fortuna	Kastylijska księżniczka, faworyta Sulejmana	2
Müjde Uzman	Armin Hatun	Córka żydowskiego kupca, pierwsza miłość Bali Beya i jego żona	2
Deniz Çakır	Sułtanka Şah	Siostra sułtana Sulejmana, żona Lütfi Paszy, matka sułtanki Esmahan	3
Mehmet Özgür	Lütfi Pasza	Mąż sułtanki Şah, ojciec sułtanki Esmahan, wielki wezyr Imperium Osmańskiego po śmierci Ayasa Paszy	3
Ecem Çalık	Sułtanka Esmahan	Córka sułtanki Şah i Lütfi Paszy	3
İbrahim Raci Öksüz	Süleyman Pasza	Wielki wezyr Imperium Osmańskiego	3
Tolga Tekin	Barbaros Hayreddin Pasza	Admirał Imperium Osmańskiego, przyjaciel Mustafy, ojciec Mihrünnisy	3–4
Luran Ahmeti	Divane Hüsrev Pasza	Jeden z wezyrów, członek Dywanu, trzeci mąż Hatice	3
Tuncel Kurtiz	Ebussuud Efendi	Sędzia Stambułu, później Şeyhülislam	3–4
Serkan Altunorak	Taşlıcalı Yahya Bey	Poeta, przyjaciel księcia Mustafy	3–4
Sabina Tozija	Afife Hatun	Mamka sułtana Sulejmana, skarbniczka i zarządczyni haremu	3–4
Burcu Güner	Fahriye Hatun	Służąca sułtanki Hürrem	3–4
Serenay Aktaş	Ayşe Hatun	Faworyta księcia Mustafy, matka sułtanki Nergisşah	3
Saygın Soysal	Mercan Ağa	Służący sułtanki Şah	3
Elif Atakan	Rümeysa Hatun	Faworyta księcia Mustafy	3–4
Tuba Büyüküstün
İrem Helvacıoğlu	Nurbahar Hatun	Faworyta księcia Mehmeda	3
Patrycja Widlak	Cihan Hatun	Faworyta księcia Mehmeda	3
Cansu Dere	Firuze Hatun/Hümeyra Hatun	Perski szpieg podający się za księżniczkę z dynastii Safawidów, faworyta Sulejmana	3
Cemre Ebuzziya	Helena Hatun	Wiejska dziewczyna, ukochana księcia Mustafy	3
Meltem Cumbul	Sułtanka Fatma	Siostra sułtana Sulejmana, żona Mustafy Paszy, a potem Kara Ahmeda Paszy	4
Berrak Tüzünataç	Sułtanka Mihrünnisa	Córka Barbarossy, żona księcia Mustafy, matka księcia Mehmeta	4
Yasemin Allen	Sułtanka Defne	Faworyta księcia Bajazyda, matka księcia Mehmeda	4
Almeda Abazi	Nazenin Hatun	Faworyta sułtana Sulejmana i matka sułtanki Raziye	4
Can Abdullahoğlu	Książę Murad	Syn księcia Selima i sułtanki Nurbanu, późniejszy sułtan	4
Serhan Onat
Yetkin Dikinciler	Kara Ahmed Pasza	Mąż sułtanki Fatmy, wielki wezyr Imperium Osmańskiego po Rüstemie Paszy	4
Yıldırım Fikret Urağ	Sokollu Mehmed Pasza	Wielki wezyr Imperium Osmańskiego po Semiz Ali Paszy, mąż sułtanki Esmahan	4
Serdar Orçin	Sinan Pasza	Brat Rüstema Paszy, admirał Imperium Osmańskiego	4
Macit Koper	Lala Mustafa Pasza	Nauczyciel księcia Bajazyda, późniejszy wielki wezyr	4
Sarp Akkaya	Tuğrul Bey (Jastrząb)	Przyjaciel księcia Mustafy, a później księcia Bajazyda	4
Kaya Akkaya	Lokman Ağa	Służący sułtana	4
Reyhan Taşören	Dilşah Hatun	Faworyta księcia Selima	4

Emisje poza Turcją

Serial był wyświetlany w 54 krajach, ciesząc się wyjątkową popularnością w krajach arabskich i bałkańskich. Poza Turcją jako pierwsza zaprezentowała serial w sierpniu afgańska stacja 1TV. Już w grudniu 2011 pierwsze odcinki serialu zaprezentowała czeska TV Barrandov, a w 2012 stacje telewizyjne w Rosji i na Ukrainie.

Od 6 października 2014 rozpoczęła się emisja w Polsce w TVP1, która zakończyła się w kwietniu 2016. Od 19 kwietnia 2022 roku telewizja TVP1 ponownie emituje odcinki po polsku^[7]. Dialogi na język polski przetłumaczyła Anna Mizrahi, tłumaczka kilku książek tureckiego noblisty Orhana Pamuka. Lektorem serialu był Stanisław Olejniczak.

Spis serii

Seria	Odcinki		Premierowa emisja		Premierowa emisja
	Turcja[c]	Polska[c]	Rozpoczęcie	Zakończenie	Rozpoczęcie	Zakończenie
1.	1–24 (24)	1–48 (48)	5 stycznia 2011	22 czerwca 2011	6 października 2014	31 grudnia 2014
2.	25–63 (39)	49–127 (79)	14 września 2011	6 czerwca 2012	5 stycznia 2015	28 kwietnia 2015
3.	64–103 (40)	128–219 (92)	12 września 2012	19 czerwca 2013	29 kwietnia 2015	20 listopada 2015[d]
4.	104–139 (36)	220–312 (93)	13 września 2013	11 czerwca 2014	23 listopada 2015	12 kwietnia 2016[8]

Wspaniałe stulecie – Tajemniczy świat

Po zakończeniu premierowej emisji Wspaniałego stulecia od 13 do 22 kwietnia 2016 stacja TVP1 emitowała serial dokumentalny, przedstawiający kulisy powstania tej produkcji pod tytułem Wspaniałe stulecie – Tajemniczy świat (tur. Muhteşem Yüzyıl Gizli Dünya)^[9]. Serial, składający się z 8 odcinków, pokazuje jak trwały prace na planie serialu, wywiady z odtwórcami głównych ról jak i ciekawostki z nimi związane. Dialogi na język polski przetłumaczyła Anna Mizrahi, a lektorem dokumentu był Marek Ciunel^[10][11].

Odcinek	Tytuł	Premiera w Polsce
1	Scenografia, kostiumy, biżuteria	13 kwietnia 2016
2	Harem	14 kwietnia 2016
3	Bitwa pod Mohaczem i wielkie wyprawy wojenne[e]	15 kwietnia 2016
4	Trudne sceny	18 kwietnia 2016
5	Wielkie przedsięwzięcie	19 kwietnia 2016
6	Miłość do tronu. Książęta	20 kwietnia 2016
7	Śmiech poza planem	21 kwietnia 2016
8	Miłość, która zmieniła bieg historii	22 kwietnia 2016

Kontrowersje

Serial wzbudził szereg protestów w Turcji. Liczba skarg na serial skierowana do Najwyższej Rady Radia i Telewizji przekroczyła 70 000^[12]. Większość z nich krytykowała przedstawianie w filmie życia prywatnego władcy osmańskiego i jego skłonność do hedonizmu. Premier Turcji Recep Tayyip Erdoğan skrytykował serial, uznając, że przedstawia w złym świetle historię Turcji i jednego z najsłynniejszych jej władców^[13].

Uwagi

1. Dotyczy tylko wersji polskiej.
2. Jedynie w ostatnim odcinku 3. serii (103., w Polsce 219.), jednakże zostaje wymieniona w głównej obsadzie.
3. W Polsce oryginalny odcinek dzielony jest na dwie lub trzy części. Każda z części liczona jest jako osobny odcinek, w związku z czym numeracja polska nie pokrywa się z numeracją turecką. W Turcji odcinki Wspaniałego stulecia trwają od 90 do 150 minut (ostatni odcinek trwa 157 minut), a w Polsce ok. 45 minut.
4. Premierowa emisja trzeciej serii została przerwana 12 czerwca 2015 (wyemitowano odcinki 128–160). Od 15 czerwca do 28 sierpnia 2015 emitowane były powtórki serialu. Emisję pozostałych odcinków tej serii wznowiono 31 sierpnia 2015, a zakończono 20 listopada 2015 (wyemitowano wtedy odcinki 161–219).
5. Również jako Zwycięstwo pod Mohaczem i wielkie wyprawy wojenne.