Wrzosowiec

Wrzosowiec (Corispermum L.) – rodzaj roślin z rodziny szarłatowatych (dawniej w komosowatych). Obejmuje ok. 65^[4]–69^[5] gatunków. Większość przedstawicieli występuje na suchych obszarach Azji, mniej liczne gatunki rosną jednak także na rozległych obszarach strefy umiarkowanej i subarktycznej w pozostałej części Azji, w Europie i Ameryce Północnej. Niektóre gatunki zostały rozprzestrzenione poza zasięg naturalny^[4]. Z terenu Polski wymienionych zostało 5 gatunków: wrzosowiec cienkoskrzydełkowy C. pallasii jest zadomowionym antropofitem, status niejasny dwóch gatunków – wrzosowca pośredniego C. intermedium i Marschalla C. marschallii, dwa gatunki są tylko przejściowo zawlekane – wrzosowiec hyzopolistny C. hyssopifolium i lśniący C. nitidum^[6]. Ze względu na zmienność roślin, łatwość krzyżowania, problemy z ustaleniem cech diagnostycznych – rozpoznawanie i klasyfikacja należących tu gatunków jest problematyczna^[7].

Wrzosowiec

Wrzosowiec hyzopolistny
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	wrzosowiec
Nazwa systematyczna
Corispermum L. Sp. Pl. 1027. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny
C. hyssopifolium Linnaeus[3]

Morfologia

Pokrój

Rośliny jednoroczne o rozgałęzionym pędzie, gęsto pokrytym gwiazdkowatymi włoskami^[4][7][8], rzadko nagie lub łysiejące z wiekiem^[4]. Pędy zwykle prosto wzniesione lub podnoszące się, rzadko płożące^[4].

Liście

Skrętoległe, siedzące^[8], nitkowate, wąskolancetowate do lancetowatych, całobrzegie^[7], płaskie lub nieco wałeczkowate^[8].

Kwiaty

Obupłciowe, zebrane na szczytach pędów w kłosy, które mogą być luźne i wydłużone lub krótkie i gęste. Poszczególne kwiaty wyrastają w kątach przysadek. Okwiat zredukowany zupełnie lub do jednego okółka składającego się z 1–3, rzadko 5, błoniastych i białawych listków. Pręciki najczęściej w liczbie 3 (rzadziej od 1 do 5), nierówne, dłuższe od okwiatu. Pylniki owalne do kulistych. Jajowata zalążnia także jest dłuższa od okwiatu i jest spłaszczona. Zwieńczona jest bardzo krótką szyjką słupka zakończoną dwoma nitkowatymi, rozstawionymi znamionami^[8].

Owoce

Orzeszek spłaszczony do wypukłego, wydłużony lub okrągły, otoczony błoniastym skrzydełkiem różnej szerokości lub pozbawiony skrzydełka. Jeśli jest – skrzydełko jest całobrzegie, drobno ząbkowane lub faliste^[4].

Systematyka

Wrzosowiec pośredni

Wrzosowiec pośredni – szczyt pędu z owocami w kątach przysadek

Rodzaj z rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae) w jej szerokim ujęciu (obejmującym komosowate Chenopodiaceae). W obrębie rodziny rodzaj należy do podrodziny Corispermoideae Rafinesque, wskazywanej jako siostrzana względem podrodziny komosowych Chenopodioideae Burnett^[2].

Wykaz gatunków^[5]

• Corispermum afghanicum Podlech
• Corispermum algidum Iljin
• Corispermum altaicum Iljin
• Corispermum americanum (Nutt.) Nutt.
• Corispermum aralocaspicum Iljin
• Corispermum bardunovii Popov ex Lomon.
• Corispermum × calvoborysthenicum Klokov
• Corispermum candelabrum Iljin
• Corispermum canescens Kit.
• Corispermum caucasicum Iljin
• Corispermum chinganicum Iljin
• Corispermum confertum Bunge ex Maxim.
• Corispermum crassifolium Turcz.
• Corispermum × czernjaevii Klokov
• Corispermum declinatum Steph. ex Iljin
• Corispermum dilutum (Kitag.) C.P.Tsien & C.G.Ma
• Corispermum elongatum Bunge ex Maxim.
• Corispermum erosum Iliin
• Corispermum falcatum Iljin
• Corispermum filifolium C.A.Mey.
• Corispermum flexuosum W.Wang & Fuh
• Corispermum gallicum Iljin
• Corispermum gelidum Iljin
• Corispermum heptapotamicum Iljin
• Corispermum hilariae Iljin
• Corispermum hookeri Mosyakin
• Corispermum huanghoense C.P.Tsien & C.G.Ma
• Corispermum hyssopifolium L. – wrzosowiec hyzopolistny
• Corispermum ikramii Aellen
• Corispermum intermedium Schweigg. – wrzosowiec pośredni
• Corispermum × klokovii Mosyakin
• Corispermum komarovii Iljin
• Corispermum korovinii Iljin
• Corispermum krylovii Iljin
• Corispermum laxiflorum Schrenk
• Corispermum lehmannianum Bunge
• Corispermum lepidocarpum Grubov
• Corispermum lhasaense C.P.Tsien & C.G.Ma
• Corispermum macrocarpum Bunge ex Maxim.
• Corispermum marschallii Steven – wrzosowiec Marschalla
• Corispermum maynense Ignatov
• Corispermum mongolicum Iliin
• Corispermum navicula Mosyakin
• Corispermum nitidum Kit. – wrzosowiec lśniący
• Corispermum ochotense Ignatov
• Corispermum orientale Lam.
• Corispermum pacificum Mosyakin
• Corispermum pallasii Steven – wrzosowiec cienkoskrzydełkowy
• Corispermum pallidum Mosyakin
• Corispermum pamiricum Iljin
• Corispermum papillosum (Kuntze) Iljin
• Corispermum patelliforme Iljin
• Corispermum piliferum Iljin
• Corispermum platypterum Kitag.
• Corispermum praecox C.P.Tsien & C.G.Ma
• Corispermum pseudofalcatum C.P.Tsien & C.G.Ma
• Corispermum puberulum Iljin
• Corispermum rechingeri Sukhor.
• Corispermum redowskii Fisch.
• Corispermum retortum W.Wang & P.Y.Fu
• Corispermum sibiricum Iljin
• Corispermum stauntonii Moq.
• Corispermum stenolepis Kitag.
• Corispermum tibeticum Iljin
• Corispermum tylocarpum Hance
• Corispermum ulopterum Fenzl ex Ledeb.
• Corispermum uralense (Iljin) Aellen
• Corispermum villosum Rydb.
• Corispermum welshii Mosyakin

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-09-16] (ang.).
3. Corispermum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-09-16].
4. Sergei L. Mosyakin: Corispermum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-16].
5. Corispermum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-09-16].
6. ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 62, ISBN 978-83-62975-45-7.
7. Corispermum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-16].
8. Anna Pacyna: Corispermum L., Wrzosowiec. W: Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Adam Jasiewicz (red.). Kraków: PAN, Instytut Botaniki im. W. Szafera, 1992, s. 172. ISBN 83-85444-06-8.

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh2022006876

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 38794
• Flora of China: 108022
• Flora of North America: 108022
• GBIF: 3083968
• identyfikator iNaturalist: 72071
• IPNI: 6822-1
• ITIS: 500216
• NCBI: 240052
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:327162-2
• Tela Botanica: 86222
• identyfikator Tropicos: 40014306
• USDA PLANTS: CORIS
• CoL: 62MR3