Wojskowy Sąd Okręgowy Nr VII

Wojskowy Sąd Okręgowy Nr VII – jednostka organizacyjna służby sprawiedliwości Wojska Polskiego II RP z siedzibą w Poznaniu.

Wojskowy Sąd Okręgowy Nr VII

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Główny Sąd Wojenny Sąd Okręgu Generalnego w Poznaniu
Dowódcy
Pierwszy	płk Stanisław Sławski
Ostatni	ppłk Kazimierz Katke
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Poznań
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	służba sprawiedliwości
Podległość	Departament Sprawiedliwości MSWojsk.

Historia

Osobne artykuły: Powstanie wielkopolskie i Armia Wielkopolska.

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozporządzeniem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z 20 stycznia 1919 powołano sądownictwo wojskowe z prezydentem płk. dr. Stanisławem Sławskim na czele, w którego strukturze utworzono Główny Sąd Wojenny z siedzibą w Poznaniu oraz Wojskowe Sądy Okręgowe w Poznaniu (dla Okręgu Zachodniego; audytor kpt. dr Kazimierz Nochowicz), Gnieźnie (dla Okręgu Północnego; audytor kpt. dr Zygmunt Grabski) i Ostrowie (dla Okręgu Południowego; audytor kpt. Michał Lange)^[1]. Powstały także ekspozytury sądów śledczych: w Szamotułach (audytor kpt. Lisiewski), w Inowrocławiu (kpt. Wacław Swinarski), w Śremie i Jarocinie (audytor kpt. Stefan Morawski)^[2].

12 sierpnia 1919 roku weszła w życie ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 roku o tymczasowej organizacji zarządu b. dzielnicy pruskiej. Zgodnie z art. 16 ustawy sądy w byłym zaborze pruskim miały wydawać wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej^[3]. 20 sierpnia 1919 roku Naczelny Wódz wydał dekret w sprawie podporządkowania sił zbrojnych w byłym zaborze pruskim, w którym między innymi nakazał utworzenie Dowództwa Okręgu Generalnego z siedzibą w Poznaniu^[4].

Z dniem 1 września 1919 Główny Sąd Wojenny został zastąpiony przez Sąd Wojskowy dla Okręgu Generalnego w Poznaniu^[5]. Od 24 grudnia 1920 utworzono wojskowe sądy załogowe w Poznaniu (szef mjr dr Stefan Podkomorski), Bydgoszczy (szef mjr dr Wacław Swinarski) i Ostrowie (szef kpt Władysław Ludwig)^[5].

15 listopada 1921 przemianowano Dowództwo Okręgu Generalnego w Poznaniu na Dowództwo Okręgu Korpusu, a w ślad za tym przeprowadzono reorganizację służby sprawiedliwości w czasie pokoju^[5]. Powstał Wojskowy Sąd Okręgowy Nr VII w Poznaniu. Dotychczasowe wojskowe sądy załogowe przemianowano na wojskowe sądy rejonowe, których kierownikami zostali: mjr dr Stefan Podkomorski (WSR Poznań), kpt. Julian Zagórski (WSR Gniezno), kpt. dr Michał Sydor (WSR Kalisz)^[6].

Wojskowy sąd okręgowy obejmował swoim obszarem działania cały Okręg Korpusu Nr VII. Sąd wykonywał czynności zasadniczo na swoim obszarze działania. Poza swoim obszarem działania sąd mógł wykonywać czynności tylko, gdy wymagało tego dobro wymiaru sprawiedliwości, ewentualnie gdy znacznie oszczędzono by koszty^[7].

Obsada

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie Wojskowego Sądu Okręgowego Nr VII.

Szefowie sądu

• płk KS dr Stanisław Sławski (20 I – 30 VIII 1919 → rezerwa)
• ppłk KS dr Mieczysław Bielski (od 1 IX 1919)
• płk KS dr Antoni Teofil Władysław Neusser (1923^[8][9] – 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927^[10])
• płk KS Cezary Ludwik Piotrowski^{[uwaga 1]} (7 III 1927^{[12][13][14][15]} – †16 III 1932 Warszawa^[16])
• ppłk aud. Kazimierz Stanisław Józef Katke (12 V 1932 – IX 1939^[17])

Obsada Sądu Okręgu Generalnego 1 września 1919 roku^[18][19]

• szef sądu – ppłk KS dr Mieczysław Bielski
• sędzia – mjr KS dr Adam Chłapowski
• sędzia – mjr KS Emanuel Stanisław Broszkiewicz
• sędzia – kpt. KS Wacław Jankowski
• sędzia – kpt. KS dr Kazimierz Gutsche
• sędzia śledczy do spraw szczególnej wagi – kpt. KS Kazimierz Stanisław Józef Katke
• sędzia śledczy – kpt. KS dr Marian Wojciech Cybulski
• sędzia śledczy – kpt. KS Stefan Podkomorski
• sędzia śledczy – por. KS dr Zygmunt Koehler

Obsada personalna w 1939 roku

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^{[20][uwaga 2]}:

• szef sądu – ppłk aud. Kazimierz Stanisław Józef Katke †1940 Charków^[22]
• sędzia orzekający – mjr aud. dr Władysław Mirzyński → szef sądu polowego nr 14
• sędzia orzekający – mjr Władysław Juliusz Wanicki
• sędzia śledczy – mjr mgr Otto Roman Grudziński

Wojskowa Prokuratura Okręgowa Nr 7

26 sierpnia 1919 roku został ustanowiony urząd prokuratora przy Sądzie Wojskowym dla Okręgu Generalnego w Poznaniu^[23].

Wojskowi prokuratorzy okręgowi

• mjr / płk KS Kazimierz I Żuromski (od 1 IX 1919^[19][23])
• płk KS Cezary Ludwik Piotrowski (1923^[8][9] – 7 III 1927 → szef WSO Nr VII)
• płk KS Adam Kiełbiński (7 III 1927^[12][24][25] – 7 I 1931 → sędzia NSW^[26])
• mjr aud. Seweryn Jordan Nider (26 II 1931^[27] – 30 XI 1931 → stan spoczynku^[28])
• mjr / ppłk KS Kazimierz Stanisław Józef Katke (11 XII 1931^[29] – 12 V 1932 → szef WSO Nr VII^[30])
• mjr KS / ppłk aud. dr Longin Wałęga (12 V 1932^[30] – 1937 → szef WSO Nr 8^[17])
• ppłk aud. Stanisław Rohm (do IX 1939^[31])

Obsada Prokuratury przy Sądzie Okręgu Generalnego 1 września 1919 roku^[19]

• prokurator – mjr KS Kazimierz I Żuromski
• podprokurator – kpt. KS dr Władysław Sowiński
• podprokurator – kpt. KS dr Tadeusz Stefan Kamiński
• podprokurator – por. KS Wiktor Nowak

Obsada personalna w marcu 1939 roku^[32]

• prokurator – ppłk aud. Stanisław Rohm
• wiceprokurator – mjr aud. Władysław Marceli Bukietyński †1940 Charków^[33]
• podprokurator –- kpt. aud. mgr Józef Wojtasiewicz → szef sądu polowego nr 47
• asystent – por. mgr Piotr Paweł Chamski †1940 Charków^[34]
• asystent – por. mgr Jan Guzik †1940 Charków^[35]
• asystent – por. mgr Adam Aleksander Jan Stelmach

Zobacz też

• Audytor (sędzia wojskowy)
• Wojskowe sądy okręgowe (II RP)

Uwagi

1. Płk KS Cezary Ludwik Piotrowski urodził się 4 września 1883 roku w Radomiu. Ukończył Korpus Kadetów w Moskwie i Wojskową Akademię Prawniczą w Piotrogrodzie. W grudniu 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej. W 1928 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 16 marca 1932 roku w Warszawie, po długiej chorobie^[11] 
2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[21].

Przypisy

1. Organa 1928 ↓, s. 71-72.
2. Organa 1928 ↓, s. 72.
3. Dz.U. z 1919 r. nr 64, poz. 385
4. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 88 z 1919 roku, poz. 3194.
5. Organa 1928 ↓, s. 73.
6. Organa 1928 ↓, s. 73-74.
7. Dz.U. z 1936 r. nr 76, poz. 536.
8. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1085.
9. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 980.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 40, 44.
11. Ci, co odeszli ↓.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 70.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 103.
14. Organa 1928 ↓, s. 74, tu podano datę 1 maja 1927 roku.
15. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 691.
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 372, tu podano, że zmarł 17 marca 1932 roku.
17. Szurlej 1939 ↓, s. 3.
18. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 89 z 1919 roku, poz. 3237.
19. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, nr 89 z 1919 roku, poz. 3249.
20. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 871.
21. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
22. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 217.
23. Organa 1928 ↓, s. 73, 74.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 102.
25. Organa 1928 ↓, s. 74, tu podano datę 14 kwietnia 1927 roku.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 2, 21.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 90, 108.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 225.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 220, 242.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 404, 427.
31. Szurlej 1939 ↓, s. 4.
32. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 871–872.
33. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 50.
34. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 58.
35. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 156.

Bibliografia

• Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Wojskowa Biblioteka Cyfrowa „Zbrojownia”. [dostęp 2018-05-15].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Organa wymiaru sprawiedliwości w W. P.. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. Nr 8-10, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Stanisław Szurlej: Pismo l.dz. 42/tjn./39/Sąd. szefa Sądownictwa Wojskowego MSWojsk. do szefa Biura Rejestracyjnego MSWojsk. w sprawie obsady personalnej wszystkich szczebli kierownictwa od początku roku 1935 do września 1939 r. z wyjątkiem sądów polowych, których obsada była dokonywana przez Biuro Personalne MSWojsk.. [w:] B.I. 12j [on-line]. IPMS, 1939-12-13. [dostęp 2018-09-08].
• „Polska Zbrojna”. 78, s. 4, 1932-03-18. Warszawa.