William Tilden

William Tatem Tilden II, „Mister Tennis”, „Wielki Bill”^[1] (ur. 10 lutego 1893 w Filadelfii, zm. 5 czerwca 1953 w Los Angeles) – amerykański tenisista, zwycięzca 10 turniejów wielkoszlemowych, siedmiokrotny zdobywca Pucharu Davisa, uważany za jednego z najwybitniejszych zawodników i strategów meczowych w historii tenisa.

William Tilden

Bill Tilden (1921)
Państwo	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1893 Filadelfia
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1953 Los Angeles
Wzrost	188 cm
Gra	praworęczna, jednoręczny backhand
Gra pojedyncza
Roland Garros	F (1927, 1930)
Wimbledon	W (1920, 1921, 1930)
US Open	W (1920–1925, 1929)
Gra podwójna
Wimbledon	W (1927)
US Open	W (1918, 1921–1923, 1927)

Życiorys

Tilden dominował w tenisie męskim w latach 20. XX wieku, przyczyniając się do popularyzacji tego sportu. Dysponował potężnym pierwszym serwisem, skutecznym rotowanym drugim serwisem, mocnymi uderzeniami z głębi kortu, ale również zagraniami taktycznymi – lobem, skrótem, bekhendem slajsowanym czy forhendem czopowanym^[1]. Prawdopodobnie właśnie wkład Tildena do taktyki ma największe znaczenie – przez lata analizował rozmaite zagrania, by móc przewidzieć zachowanie przeciwnika i lot piłki, uważnie obserwował grę rywali (efektem tych badań stała się książka The Art of Lawn Tennis)^[1]. Dzięki temu zyskał opinię „największego stratega meczowego w historii tenisa”, łączącego grę z głębi z kortu z atakami wolejowymi przy siatce^[1].

Pochodził z zamożnej rodziny. Przez lata regularnie startował w turniejach, ale większych sukcesów nie odnosił. Jego największymi osiągnięciami były zwycięstwa w międzynarodowych mistrzostwach USA (obecne US Open) w grze mieszanej, w parze z Mary K. Browne, w 1913 i 1914 roku. W 1918 i 1919 roku dochodził do finału mistrzostw USA, ale przegrywał kolejno z Lindleyem Murrayem i Billem Johnstonem. W 1920 roku w kolejnym finale mistrzostw USA zrewanżował się Johnstonowi (nie przegrał później z tym rywalem żadnego meczu). W tym samym roku został pierwszym Amerykaninem, który wygrał Wimbledon, pokonując w finale Australijczyka Geralda Pattersona^[1].

Lata 1920–1925 były okresem dominacji Tildena. Znajdował się na czele list światowych (w pierwszej dziesiątce na świecie był nieprzerwanie w latach 1919–1930), a także rankingu amerykańskiego. Regularnie wygrywał mistrzostwa USA (1920–1925), w Wimbledonie obronił tytuł w 1921 roku, natomiast później – z różnych przyczyn – w tym turnieju nie startował^[1]. Wraz z zespołem narodowym w Pucharze Davisa regularnie występował w latach 1920–1930, zdobywając siedem razy z rzędu trofeum (1920–1926); pokonywał czołowych graczy świata z Japonii, Francji i reprezentacji Australazji^[1].

Przełamanie dominacji Tildena nastąpiło w 1927 roku. W rywalizacji o Puchar Davisa poniósł porażkę z Reném Lacostem, co przy słabszej dyspozycji Johnstona (dwie porażki) sprawiło, że trofeum zdobyli francuscy „Czterej Muszkieterowie Tenisa”^[1]. W tym samym roku Tilden uległ w finale mistrzostw Francji (obecnie French Open) również Lacoste’owi. Porażkę poniósł w półfinale Wimbledonu z 1927 roku. Prowadził z Henrim Cochetem 6:2, 6:4, 5:1, by ulec w pięciu setach^[1]. Porażka z Cochetem zakończyła dominację Amerykanina na światowych kortach, chociaż zdołał jeszcze raz wygrać mistrzostwa USA (1929), Wimbledon (1930)^[1]. Łącznie wygrał 138 turniejów (dodatkowo 28 razy przegrywał w finałach).

Suzanne Lenglen i William Tilden

Mimo zaawansowanego jak na sportowca wieku Tilden nie zakończył kariery. W 1931 roku porzucił status amatora^[1] i dołączył do zebranej przez Charlesa C. Pyle’a grupy zawodników występujących zawodowo (tzw. „cyrk Tildena”), do której należeli także Suzanne Lenglen, Henri Cochet, Ellsworth Vines, Don Budge czy Fred Perry; wykluczyło go to z rywalizacji w turniejach wielkoszlemowych i Pucharze Davisa^[2]. Rywalizował początkowo z Vincentem Richardsem, Niemcami Hansem Nussleinem i Romanem Najuchem oraz Czechem Karelem Kozeluhem. Tilden uczestniczył w rywalizacji zawodowców do końca życia, jeszcze w 1945 roku – w wieku 52 lat – był równym rywalem młodszego o ćwierć wieku Bobby’ego Riggsa (także mistrza Wimbledonu). Wygrał m.in. mistrzostwa zawodowe USA w 1931 i 1935 roku, mistrzostwa zawodowe Francji w latach 1933 i 1934, przegrywał w finałach zawodowych mistrzostw Anglii w latach 1935–1938.

Schyłek życia przyniósł Tildenowi liczne niepowodzenia. Zarobione na tenisie pieniądze tracił w nieudanych przedsięwzięciach teatralnych, w których, mając ambicje aktorskie, obsadzał sam siebie w głównych rolach. W 1947 i 1949 roku spędził po kilka miesięcy w więzieniu, oskarżony o niemoralny tryb życia (był homoseksualistą). Zmarł nagle na atak serca, w pokoju hotelowym, będąc w drodze na kolejny występ na korcie (zawodowe mistrzostwa USA w Cleveland).

Wielu ekspertów tenisowych stawia Tildena na pierwszym miejscu na liście największych w historii (m.in. Allison Danzig, Harry Hopman, Lance Tingay)^[1]. Jego znaczenie jest porównywane z rolą, jaką odegrała w tenisie kobiecym Susanne Lenglen, a w innych dyscyplinach m.in. bokser Jack Dempsey^[1]. W 1959 roku nazwisko Tildena zostało wpisane do Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sławy.

Był różnie postrzegany przez współczesnych. Niektórych raziło jego perfekcjonistyczne, krytyczne podejście do obsługi technicznej, np. chłopców do podawania piłek; naraził się na krytykę także działaniami na rzecz wprowadzenia zawodowstwa w tenisie (chodziło przede wszystkim o nagrody pieniężne). Z drugiej strony cieszył się uznaniem za sportową postawę na korcie – potrafił przyznać punkt rywalowi przy pomyłkach sędziowskich czy pochwalić przeciwnika za dobre zagranie; w odróżnieniu od mistrzyń tenisa kobiecego – Suzanne Lenglen czy Helen Wills – potrafił pogodzić się z porażką, z godnością i uznaniem chwaląc grę swoich pogromców.

Finały w turniejach wielkoszlemowych

Gra pojedyncza (10–5)

Końcowy wynik	Nr	Data	Turniej	Nawierzchnia	Przeciwnik	Wynik finału
Finalista	1.	1918	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Robert Lindley Murray	3:6, 1:6, 5:7
Finalista	2.	1919	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Bill Johnston	4:6, 4:6, 3:6
Zwycięzca	1.	1920	Wimbledon, Londyn	Trawiasta	Gerald Patterson	2:6, 6:2, 6:3, 6:4
Zwycięzca	2.	1920	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Bill Johnston	6:1, 1:6, 7:5, 5:7, 6:3
Zwycięzca	3.	1921	Wimbledon, Londyn	Trawiasta	Brian Norton	4:6, 2:6, 6:1, 6:0, 7:5
Zwycięzca	4.	1921	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Wallace F. Johnson	6:1, 6:3, 6:1
Zwycięzca	5.	1922	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Bill Johnston	4:6, 3:6, 6:2, 6:3, 6:4
Zwycięzca	6.	1923	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Bill Johnston	6:4, 6:1, 6:4
Zwycięzca	7.	1924	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Bill Johnston	6:1, 9:7, 6:2
Zwycięzca	8.	1925	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Bill Johnston	4:6, 11:9, 6:3, 4:6, 6:3
Finalista	3.	1927	French Championships, Paryż	Ceglana	René Lacoste	4:6, 6:4, 7:5, 3:6, 9:11
Finalista	4.	1927	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	René Lacoste	9:11, 3:6, 9:11
Zwycięzca	9.	1929	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Francis Hunter	3:6, 6:3, 4:6, 6:2, 6:4
Finalista	5.	1930	French Championships, Paryż	Ceglana	Henri Cochet	3:6, 7:9, 4:6
Zwycięzca	10.	1930	Wimbledon, Londyn	Trawiasta	Wilmer Allison	6:3, 9:7, 6:4

Gra podwójna (6–2)

Końcowy wynik	Nr	Data	Turniej	Nawierzchnia	Partner	Przeciwnicy	Wynik finału
Zwycięzca	1.	1918	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Vincent Richards	Fred Alexander Beals Wright	6:3, 6:4, 3:6, 2:6, 6:2
Finalista	1.	1919	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Vincent Richards	Norman Brookes Gerald Patterson	6:8, 3:6, 6:4, 6:4, 2:6
Zwycięzca	2.	1921	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Vincent Richards	Richard N. Williams Watson Washburn	13:11, 12:10, 6:1
Zwycięzca	3.	1922	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Vincent Richards	Gerald Patterson Pat O’Hara Wood	4:6, 6:1, 6:3, 6:4
Zwycięzca	4.	1923	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Brian Norton	Richard N. Williams Watson Washburn	3:6, 6:2, 6:3, 5:7, 6:2
Finalista	2.	1926	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Alfred Chapin	Vincent Richards Richard N. Williams	4:6, 8:6, 9:11, 3:6
Zwycięzca	5.	1927	Wimbledon, Londyn	Trawiasta	Francis Hunter	Jacques Brugnon Henri Cochet	1:6, 4:6, 8:6, 6:3, 6:4
Zwycięzca	6.	1927	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Francis Hunter	Bill Johnston Richard N. Williams	10:8, 6:3, 6:3

Gra mieszana (5–5)

Końcowy wynik	Nr	Data	Turniej	Nawierzchnia	Partnerka	Przeciwnicy	Wynik finału
Zwycięzca	1.	1913	U.S. National Championships, Newport	Trawiasta	Mary Kendall Browne	Dorothy Green S. Rogers	7:5, 7:5
Zwycięzca	2.	1914	U.S. National Championships, Newport	Trawiasta	Mary Kendall Browne	Margaret Myers J. R. Rowland	6:1, 6:4
Finalista	1.	1916	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Florence Ballin	Eleonora Sears Willis Davis	4:6, 5:7
Finalista	2.	1917	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Florence Ballin	Molla Bjurstedt Irving Wright	12:10, 1:6, 3:6
Finalista	3.	1919	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Florence Ballin	Marion Zinderstein Vincent Richards	6:2, 9:11, 2:6
Finalista	4.	1921	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Molla Mallory	Mary Kendall Browne Bill Johnston	6:3, 4:6, 3:6
Zwycięzca	3.	1922	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Molla Mallory	Helen Wills Moody Howard Kinsey	6:4, 6:3
Zwycięzca	4.	1923	U.S. National Championships, Filadelfia	Trawiasta	Molla Mallory	Kathleen McKane Godfree John Hawkes	6:3, 2:6, 10:8
Finalista	5.	1924	U.S. National Championships, Nowy Jork	Trawiasta	Molla Mallory	Helen Wills Moody Vincent Richards	8:6, 5:7, 0:6
Zwycięzca	5.	1930	French Championships, Paryż	Ceglana	Cilly Aussem	Eileen Bennett Henri Cochet	6:4, 6:4

Przypisy

1. Dutkowski 1979 ↓, „Mister Tennis”, s. 61–74.
2. Dutkowski 1979 ↓, Przyjdzie walec i wyrówna…, s. 28–40.

Bibliografia

• Profil na stronie ATP [online], Association of Tennis Professionals [dostęp 2013-08-20] (ang.).
• Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2013-08-20] (ang.).
• Profil na stronie Pucharu Davisa [online], Davis Cup [dostęp 2013-08-20] (ang.).
• ZbigniewZ. Dutkowski ZbigniewZ., T – jak tenis, JanJ. Lis (red.), wyd. I, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979.
• Profil na stronie International Tennis Hall of Fame

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000080903883
• VIAF: 10643585
• LCCN: n85298523
• GND: 118869434
• NDL: 00458777
• BnF: 105595656
• SUDOC: 149362781
• NKC: xx0027680
• NTA: 160882508
• Open Library: OL1908047A
• J9U: 987007276827505171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: biography/Bill-Tilden
• Treccani: william-tatem-tilden
• Universalis: tilden-william-tatum-dit-bill
• БРЭ: 4191709
• NE.se: william-big-bill-tilden
• SNL: Bill_Tilden
• Hrvatska enciklopedija: 61318