Wilhelmstraße

Wilhelmstraße – ulica, ważna arteria komunikacyjna centralnych dzielnic Berlina – Mitte i Kreuzbergu, dług. 2,4 km. Do 1945 przy ulicy miały swoją siedzibę różnego rodzaju instytucje rządowe, najpierw Królestwa Prus, później zjednoczonej Rzeszy Niemieckiej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, obecnie Republiki Federalnej Niemiec.

ulica Wilhelmstraße

Mitte, Kreuzberg
Widok ulicy Wilhelmstraße w kierunku południowym
Państwo	Niemcy
Miejscowość	Berlin
Długość	2,4 km
Położenie na mapie Niemiec ulica Wilhelmstraße
Położenie na mapie Berlina ulica Wilhelmstraße
52°30′00,0″N 13°23′00,0″E

Wilhelmstraße z widokiem na Kancelarię Rzeszy (nr 77) i na Urząd Spraw Zagranicznych (76), sierpień 1934

Ambasada Brytyjska (70/71)

Wilhelmstraße (odcinek północny)

Pałac Prezydentów Rzeszy (73)

Federalne Ministerstwo Finansów (97)

Centrala SPD (140)

do 1945 roku

Zachowano ówczesną numerację domów.

• Palais Fürstenberg, Berlińskie Towarzystwo Geograficzne (Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin(inne języki)) (Wilhelmstraße 23)
• Urząd Skarbu Rzeszy (Reichsschatzamt(inne języki)), Ministerstwo Finansów Rzeszy (Reichsfinanzministerium(inne języki)) (61)
• Urząd Kolonii Rzeszy (Reichskolonialamt(inne języki)) (62)
• Pruskie Ministerstwo Stanu (Preußisches Staatsministerium(inne języki)) (63)
• Tajny Gabinet Cywilny (Geheimes Zivilkabinett(inne języki)) (64)
• Pruskie Ministerstwo Sprawiedliwości (Preußisches Justizministerium) (65)
• Pruskie Ministerstwo Kultury (Preußisches Kultusministerium(inne języki)) (68)
• Ambasada Brytyjska (Britische Botschaft) (70)
• Ministerstwo Wyżywienia i Rolnictwa Rzeszy (Reichsministerium für Ernährung und Landwirtschaft(inne języki)) (72)
• Pałac Prezydentów Rzeszy Republiki Weimarskiej (Palais des Reichspräsidenten der Weimarer Republik) (73), do 1919: Ministerstwo Obiektów Królewskich (Ministerium des königlichen Hauses)
• Urząd Spraw Wewnętrznych (Reichsamt des Innern(inne języki)) (74, od 1919: Urząd Spraw Zagranicznych – Auswärtiges Amt)
• Urząd Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt) (75/76)
• Stara Kancelaria Rzeszy (Alte Reichskanzlei) (77) (1875-1938)
• obiekt Kancelarii Rzeszy (Erweiterungsbau zur Reichskanzlei) (78)
• Nowa Kancelaria Rzeszy (Neue Reichskanzlei) (róg Wilhelmstraße/Voßstraße)
• Ministerstwo Komunikacji Rzeszy (Reichsverkehrsministerium) (79/80)
• Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy (Reichsluftfahrtministerium) wraz z Wyższym Dowództwem Sił Lotniczych (Oberkommando der Luftwaffe) (81–85; obecnie Detlev-Rohwedder-Haus(inne języki) 97)
• Pałac Księcia Albrechta (Prinz-Albrecht-Palais) (102/103 i 106), Główny Zarząd SD – Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS (SD-Hauptamt – Sicherheitsdienst des Reichsführers-SS); od 1939 Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt – RSHA)
• Pałac Zakonu Joannitów (Ordenspalais(inne języki)) przy Wilhelmplatz 8/9, Ministerstwo Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy (Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda)

po 1945 roku

W trakcie działań wojennych zburzono prawie wszystkie obiekty tej ulicy. W prawie nienaruszonym stanie zachował się jedynie kompleks budynków byłego Ministerstwa Lotnictwa Rzeszy (Reichsluftfahrtministerium) przy Wilhelmstraße 97, któremu powierzano rolę siedzib szeregu najważniejszych instytucji Radzieckiej Strefy Okupacyjnej w Niemczech i NRD, m.in.:

• Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (Sowjetische Militäradministration in Deutschland – SMAD, Советская военная администрация в Германии – СВАГ, Sovetskaia Voennaia Administratsia v Germanii – SVAG),
• Niemieckiej Komisji Gospodarczej (Deutsche Wirtschaftskommission – DWK, Немецкая/Германская экономическая комиссия),
• Państwowej Komisji Planowania NRD (Staatliche Plankommission),
• 9 resortów gospodarczych NRD (1986)^[1].

W latach 1974–1976 wzniesiono tu gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych NRD, przebudowany w latach 2008−2012 na potrzeby Bundestagu^[2].

po 1990 roku

• Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych (Bundesministerium für Arbeit und Soziales) (nr. 49),
• Ambasada Brytyjska (Britische Botschaft) (70/71),
• Federalne Ministerstwo Finansów (Bundesfinanzministerium) (97),
• Federalne Ministerstwo Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów (Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz) (54); wcześniej Tajny Gabinet Cywilny (Geheimes Zivilkabinett) przy 64,
• Ambasada Czech (Botschaft der Tschechischen Republik) (44),
• Willy-Brandt-Haus – Centrala Federalna Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (Bundeszentrale der Sozialdemokratische Partei Deutschlands) (140),
• wystawa pt „Topografia Terroru” (Topographie des Terrors) (8),
• stołeczne studio I kanału niemieckiej TV ARD (ARD-Hauptstadtstudio) (67a).

Nazwa ulicy była często stosowana jako metonim niemieckiej administracji rządowej, niejednokrotnie też używana przy określeniu niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Przypisy

1. Ministerstwo Finansów (Ministerium der Finanzen), Ministerstwo Maszyn Ogólnych, Rolniczych i Sprzętu Transportowego (Ministerium für Allgemeinen Maschinen-, Landmaschinen- und Fahrzeugbau), Ministerstwo Przemysłu Terenowego i Spożywczego (Ministerium für Bezirksgeleitete Industrie und Lebensmittelindustrie), Ministerstwo Przemysłu Chemicznego (Ministerium für Chemische Industrie), Ministerstwo Przemysłu Szklarskiego i Ceramicznego (Ministerium für Glas und Keramik), Ministerstwo Przemysłu Lekkiego (Ministerium für Leichtindustrie), Ministerstwo Gospodarki Materiałowej (Ministerium für Materialwirtschaft), Ministerstwo Przemysłu Maszyn Ciężkich i Urządzeń (Ministerium für Schwermaschinen und Anlagenbau), Ministerstwo Przemysłu Maszyn Skrawających i Maszyn dla Przemysłu (Ministerium für Werkzeug- und Verarbeitungsmaschinenbau).
2. Kathrin Gerlof, Andreas Kaernbach, Carl-Christian Kaiser, Gregor Mayntz, Sönke Petersen, Georgia Rauer, Zwiedzamy Bundestag. Architektura, sztuka i funkcje gmachów Parlamentu w zarysie (pol.), Deutscher Bundestag, 2014, s. 138

Linki zewnętrzne

• Rządowy kwartał (Das Regierungsviertel)