Wake

Wake (ang. Wake Island) – atol na Oceanie Spokojnym, na obszarze Oceanii, położony w około dwóch trzecich odległości pomiędzy Hawajami a Marianami Północnymi stanowiący terytorium zależne Stanów Zjednoczonych. Atol nie ma rdzennej ludności.

Wake

Wake Island

terytorium nieinkorporowane
Godło Flaga
Państwo	Stany Zjednoczone
Data powstania	1898
Powierzchnia	6,5 km²
Populacja • liczba ludności	100 (2017)
Strefa czasowa	UTC +12
Położenie na mapie
Położenie na mapie
19°18′N 166°38′E

Geografia

Zdjęcie lotnicze Wake

Zdjęcie satelitarne atolu

Pomimo że Wake oficjalnie nazywa się wyspą, faktycznie jest to atol. Składa się on z trzech wysp koralowych otaczających lagunę: Wake, Peale, Wilkes. Powierzchnia lądowa atolu wynosi 6,5 km², a jego linia brzegowa ma długość 33,8 km (w tym sama wyspa Wake – 19,3 km). Atol nie posiada stałych mieszkańców, zamieszkuje tu jednak około 200 robotników kontraktowych.

Dla celów statystycznych atol jest grupowany wraz z innymi drobnymi terytoriami amerykańskimi w tzw. Dalekie Wyspy Mniejsze Stanów Zjednoczonych. Na atolu znajduje się port lotniczy Wake.

Ustrój polityczny

Nieoficjalna flaga Wake

Jest to niezorganizowane, nieinkorporowane terytorium należące do Stanów Zjednoczonych, zarządzane przez amerykański Departament Spraw Wewnętrznych, w praktyce kontrolowane przez Siły Powietrzne USA. Do atolu roszczenia zgłaszają Wyspy Marshalla.

Historia

Osobny artykuł: Bitwa o wyspę Wake.

Atol odkryła ekspedycja Álvaro de Mendaña de Neyra w 1568 i zaanektowała go w imieniu Hiszpanii, jednak poza aktem aneksji nie podjęto żadnych innych działań. Nazwa pochodzi od brytyjskiego kapitana Williama Wake, który dotarł do wyspy w 1796. 4 lutego 1898 wyspy zajęły Stany Zjednoczone, a 17 stycznia 1899 formalnie ustanowiono z atolu terytorium zależne Stanów Zjednoczonych. W 1935 linie lotnicze Pan American zbudowały na wyspie małą osadę i lotnisko do obsługi połączeń lotniczych USA z Chinami. Wyspa przeszła pod administrację marynarki wojennej już w grudniu 1934, lecz pierwsze instalacje wojskowe zaczęto wznosić kilka lat później – w styczniu 1941 otwarto na wyspie dużą amerykańską bazę wojskową. W jej skład wchodziło 517 osób personelu wojskowego i 1221 pracowników cywilnych.

W dniu ataku na Pearl Harbor – 7 grudnia 1941, Japonia dokonała ataku lotniczego na atol. Bitwa o Wake zakończyła się 23 grudnia zajęciem atolu przez wojska japońskie. W czasie wojny atol był tylko sporadycznie bombardowany przez wojska amerykańskie i pozostawał w rękach japońskich do końca wojny – garnizon japoński skapitulował 4 września 1945.

Nocne bombardowanie wyspy Wake (22/23 grudnia 1942) ^[1]

Na początku grudnia 1942 r. VII Dowództwo Bombowe otrzymało rozkaz przygotowania nocnego nalotu bombowego na kontrolowaną przez Japonię wyspę Wake. Do wykonania tej misji wyznaczono 307. Grupę Bombową (H) dysponującą dwudziestoma czterema samolotami B-24D. Planowano przeprowadzić atak w nocy z 22 na 23 grudnia, kiedy to księżyc miał być w pełni i znajdować się niemal bezpośrednio nad wyspą Wake. Wyspa Midway została wyznaczona jako baza wypadowa dla tej misji sił uderzeniowych.

Kilka dni przed datą ataku 307. Grupa Bombowa (H) została zwolniona ze wszystkich obowiązków związanych z poszukiwaniem i uderzeniami, aby umożliwić jej specjalne szkolenie w zakresie formacji nocnych i bombardowań oraz przygotowanie samolotów do maksymalnej sprawności mechanicznej.

Flota Pacyfiku zapewniła trzy okręty podwodne i niszczyciel w celu zapewnienia pomocy nawigacyjnej w lokalizowaniu celu oraz ratowania załóg samolotów, które mogą być zmuszone do wodowania na morzu.

Dwadzieścia cztery samoloty wyznaczone jako jednostka uderzeniowa oraz dwa zapasowe zostały przetransportowane do Midway 21 grudnia. Dzień 22 grudnia wykorzystano na szczegółową odprawę załóg bojowych. Ponieważ wymagane było utrzymanie ścisłej tajemnicy, załogi nie otrzymały żadnych szczegółów dotyczących misji przed opuszczeniem Oahu, w związku z czym na szczegółową odprawę potrzebny był prawie cały dzień. Jako że wszystkie dwadzieścia cztery samoloty grupy uderzeniowej były sprawne po przybyciu na Midway, podjęto decyzję o wysłaniu do ataku również dwóch samolotów zapasowych.

Ponieważ pogoda w rejonie Wake była doskonała, misja została zaplanowana na noc z 22 na 23 grudnia 1942 roku, zgodnie z harmonogramem. O godz. 16:30 z Midway wystartowało dwadzieścia sześć samolotów, które wzbiły się na wysokość 10 000 stóp, gdzie odbyła się ich zbiórka. W momencie startu lokalna pogoda charakteryzowała się widocznością 1 mili, lekkim deszczem i chmurami sięgającymi do 10 000 stóp (3000 metrów). Ze względu na te złe warunki pogodowe tylko około 18 samolotów było w stanie spotkać się z dowódcą grupy. Pozostałe samoloty spotkały się w mniejszych formacjach i kontynuowały lot osobno.

Trasa lotu prowadziła do punktu położonego 200 mil (360km) na wschód od Wake, a stamtąd prosto do celu. Trasa lotu na wysokości 10 000 stóp przebiegała tuż nad zwartą warstwą chmur do punktu położonego 500 mil (ok 900km) od Midway. Od tego punktu do Wake chmury przerzedziły się do niskich i rozproszonych. Pogoda w obszarze docelowym była bezchmurna lub z przerwami w chmurach na wysokości bombardowania. Widoczność była doskonała. Gdy siły uderzeniowe zbliżały się do celu, wyspa była wyraźnie widoczna z odległości około 15 mil, a linie brzegowe i pasy startowe wyraźnie wyróżniały się w świetle księżyca.

Gdy formacja zbliżała się do celu, samoloty rozdzieliły się, każdy z nich przyjmując wyznaczoną trasę lotu do indywidualnie przydzielonych obszarów docelowych. Samoloty wykonały podejście ślizgowe, stopniowo zwiększając prędkość, wyrównując chwilowo lot na wysokości 4000 stóp (ok 1200m), z której zrzucono bomby. Pierwsze bomby spadły tuż po północy, a kolejne samoloty atakowały do godziny 00:40. Bomby zrzucano z prędkością około 240 mil na godzinę, wskazaną przez prędkościomierz. Bomby zrzucano przy użyciu uproszczonego celownika ręcznego. Precyzyjne bombardowanie nie było konieczne, ponieważ rozległe instalacje na wyspie Wake były łatwym celem.

Każdy dowódca samolotu otrzymał jeden z dziewięciu specjalnie wyznaczonych obszarów docelowych. Atak wymagał tylko jednego nalotu bombowego, a wszystkie bomby miały zostać zrzucone w ramach jednej serii. Ze względu na warunki pogodowe niektórzy dowódcy samolotów nie byli w stanie zrzucić bomb na wyznaczone cele. Osoby te okrążyły obszar i zrzuciły bomby na inne wybrane przez siebie cele.

Osiemnaście samolotów zostało załadowanych bombami G.P. o masie 5-500 funtów i jedną kasetą zapalającą. Osiem samolotów zostało uzbrojonych w 6 bomb G.P. o masie 500 funtów (225kg). Kilka bomb G.P. zostało uzbrojonych w zapalniki opóźniające o czasie 1/10 sekundy do użycia przeciwko określonym celom. Pozostałe bomby G.P. miały zapalniki natychmiastowe, aby wywołać maksymalny efekt wybuchu wśród wielu drewnianych budynków na wyspie. Duża liczba bomb nie spadła na wyznaczone cele. Jednak tylko dwie bomby spadły poza wyspą.

Po ataku każdy samolot udał się indywidualnie na kurs prowadzący bezpośrednio do Midway. Wysokość lotu została wyznaczona na 10 000 stóp. Wiele samolotów było w stanie dołączyć do formacji w drodze do bazy. Kiedy samoloty dotarły nad Midway, było jeszcze ciemno. Panowały takie same ogólne warunki pogodowe jak podczas startu poprzedniego popołudnia. Konieczne było wprowadzenie samolotów pojedynczo przez zachmurzenie.

Wszystkie samoloty wylądowały bezpiecznie w godzinach od 05:50 do 07:30. Nie odnotowano ofiar śmiertelnych – dwa samoloty doznały niewielkich uszkodzeń zewnętrznych.

Biorąc pod uwagę fakt, że misja została przeprowadzona w nocy, głównym czynnikiem decydującym o ocenie szkód była wielkość i intensywność zaobserwowanych pożarów. Najbardziej dotkniętym obszarem wydawał się obszar między Peacock Point a pasem startowym wschód-zachód. Duże pożary zaobserwowano w obszarze zabudowanym na południe od wschodniego końca pasa startowego wschód-zachód oraz w pobliżu podziemnego hangaru na południowym końcu pasa startowego północny wschód-południowy zachód. Pożary zaobserwowano również między obszarem zabudowanym a podziemnym hangarem, o którym mowa powyżej, chociaż na mapie rozpoznania fotograficznego i interpretacji lotu zwiadowczego z 31 lipca 1942 r. nie ma żadnych budynków w tym obszarze. Zgłoszono, że wiele bomb zostało zrzuconych na obszar rozproszenia samolotów na południe od pasa startowego wschód-zachód. Zgłoszono pożary w tym obszarze, ale nie były one tak intensywne jak gdzie indziej. Mała wzmianka o raporcie zwiadowczym z 31 lipca 1942 roku: Był to rekonesans przeprowadzony przez bombowiec B-17 Flying Fortress, startujący z Midway Island (ok. 2000 km od Wake)^[2]. Samolot został przechwycony przez japońskie myśliwce (6 Zero), ale załoga zestrzeliła 4 z nich i bezpiecznie wróciła. Zdjęcia z tego lotu posłużyły do stworzenia raportu wywiadowczego (Photographic Intelligence Report No. 33, datowanego na 6 sierpnia 1942 r.), na podstawie którego powstała wspomniana mapa z adnotacjami o obiektach na wyspie^[3].

Duże pożary zaobserwowano w okolicy BOQ (Bachelor Officers' Quarters - kwatery dla kawalerów-oficerów) w Heel Point. To był standardowy termin wojskowy US Navy i US Marine Corps używany do oznaczania zakwaterowania dla niezamężnych lub nieżonatych oficerów (bachelor officers) na odległych bazach morskich. Zgłoszono, że w tym obszarze znajdowało się wiele budynków, które nie zostały zaznaczone na wspomnianej powyżej mapie rozpoznania fotograficznego i interpretacji. W tym obszarze również zgłoszono wiele pożarów. Niektóre pożary, ale nie o dużej intensywności, zgłoszono w obszarze zabudowań na południowy wschód od mostu między wyspami Peale i Wake. Jedna załoga zgłosiła bezpośrednie trafienie w duży budynek w tym obszarze.

Obszar w środkowej części wyspy Peale, w tym BOQ i zbiorniki wody lub paliwa, również został intensywnie zbombardowany. Odnotowano intensywny ogień, któremu towarzyszył gęsty czarny dym. Kilka bomb zrzucono na magazyn paliwa w pobliżu południowego wejścia do kanału, a także na Kuku Point. W tych obszarach nie zaobserwowano żadnych zniszczeń. Magazyn benzyny był jednym z głównych wyznaczonych celów, ale ze względu na zachmurzenie nad tą częścią wyspy nie udało się przeprowadzić skutecznego bombardowania.

Załogi bojowe zgłosiły, że widziały poświatę wyspy z Wake w odległości 75 mil (139km).

Operacja ta była niewątpliwie sukcesem o charakterze psychologicznym, propagandowym i logistycznym. Udowodniła rosnące możliwości amerykańskiego lotnictwa strategicznego, zademonstrowała zdolność do uderzenia w głąb terytorium kontrolowanego przez wroga i stworzyła legendę "Długodystansowców", podnosząc morale w kluczowym momencie wojny.

Jednakże jej bezpośrednie skutki militarne były ograniczone. Zniszczenia dotyczyły głównie nieufortyfikowanych, "miękkich" celów i nie naruszyły w sposób znaczący potencjału obronnego silnie ufortyfikowanego japońskiego garnizonu. Prawdziwą przyczyną neutralizacji Wake była długotrwała i bezwzględna kampania izolacyjna, w której naloty bombowe były jednym z wielu narzędzi, a decydującą rolę odegrała blokada morska prowadząca do śmierci głodowej obrońców.

Dalsze losy

W czerwcu 1947 została zlikwidowana amerykańska baza lotnicza marynarki wojennej, a administracja nad atolem przeszła w ręce amerykańskiej Cywilnej Administracji Lotniczej. W latach 1962–1972 atolem administrował Departament Spraw Wewnętrznych, po czym administrację przejęły wojska lotnicze – utworzono Wake Island Air Force Base. W 1994 administracja przeszła do Departamentu Obrony (wyspa podlegała pod Organizację Balistycznych Pocisków Obronnych), a w 1997 powróciła pod administrację Departamentu Spraw Wewnętrznych.

W kulturze

Wyspa Wake występuje w grze War Thunder oraz serii Battlefield jako mapa gry wieloosobowej.

James Graham Ballard pisał o Wyspie Wake w jednej ze swoich opowiadań ze zbioru „Low-Flying Aircraft and Other Stories”.