Remove ads
Władysław Eugeniusz Czapliński (ur. 3 października 1905 w Tuchowie, zm. 17 sierpnia 1981 we Wrocławiu) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.
| Data i miejsce urodzenia |
3 października 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 sierpnia 1981 |
| profesor nauk historycznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1927 |
| Habilitacja |
20 kwietnia 1939 |
| Profesura |
1956 |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek korespondent |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Gdański – 1978 | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
 | |
Był synem Józefa (prawnika, sędziego) i Janiny z domu Kalisz. Ukończył II gimnazjum w Tarnowie (1923), studiował historię i historię literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim (1923-1927), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego i Wacława Sobieskiego. Pod opieką Władysława Konopczyńskiego przygotował pracę doktorską Opozycja wielkopolska po krwawym potopie (1660-1668), którą obronił na UJ w 1927. Po studiach powrócił do II gimnazjum w Tarnowie jako nauczyciel (1927–1929); przez kilka kolejnych lat prowadził badania archiwalne w Berlinie, Wiedniu i Paryżu, odwiedzał również w celach naukowych kraje skandynawskie. Od 1931 był profesorem kilku gimnazjów krakowskich (V, VI i III gimnazjum), a od 1937 – profesorem historii w Państwowym Pedagogium w Krakowie. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację jako docent historii Polski nowożytnej na Wydziale Filozoficznym UJ[1].
W czasie okupacji hitlerowskiej uczestniczył w tajnym nauczaniu na poziomie gimnazjalnym i akademickim, pracując oficjalnie jako urzędnik w przedsiębiorstwie Solvay. W początkowych latach po wojnie powrócił do pracy nauczyciela gimnazjalnego w Krakowie, wykładał także na UJ stosunki polsko-niemieckie w XX wieku oraz zagadnienie sprawy polskiej w latach I wojny światowej; w 1946 przeniósł się do Wrocławia, gdzie został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie. Kierował Katedrą Historii Nowożytnej (1946-1952), Katedrą Historii Powszechnej (1952-1957), Katedrą Historii Polski i Powszechnej XVI-XVIII Wieku (1957-1969), od 1956 był profesorem zwyczajnym. Wykładał nowożytną historię Danii i Szwecji, stosunki polsko-skandynawskie w XVII wieku, dzieje parlamentaryzmu polskiego XVI-XVII wieku. Przeszedł na emeryturę w 1975.
W 1950 został członkiem korespondentem PAU. Należał ponadto do Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (1966-1974 wiceprezes), Międzynarodowej Komisji do Historii Mórz Północnych Europy (przewodniczący), Królewskiej Akademii Nauk w Kopenhadze, Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W 1978 Uniwersytet Gdański nadał mu doktorat honoris causa[2]; otrzymał nagrodę naukową miasta Wrocławia (1965), Złotą Odznakę Uniwersytetu Wrocławskiego (1966), Medal PAN im. Mikołaja Kopernika (1972). Z okazji jubileuszów 60- i 70-lecia urodzin dedykowano mu tomy studiów O naprawę Rzeczypospolitej XVII-XVIII wieku (1965) i O Rzeczypospolitej szlacheckiej XVI-XVII w. (1975).
Był pionierem szerokich badań polskich nad historią Danii. Analizował rolę magnaterii i szlachty w czasie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku. Wiele uwagi poświęcił czasom Władysława IV: rozbudowie floty polskiej, działalności Senatu, przyczynom wybuchu powstania Chmielnickiego. Zajmował się stosunkami Polski ze Śląskiem w pierwszych latach wojny trzydziestoletniej. Zainicjował serię dużych monografii historycznych państw i narodów. Przygotował do wydania m.in. Akta do dziejów Polski na morzu (1951-1959, 2 części), Pamiętnik Jerzego Ossolińskiego (1952), Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska (1952).
Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[3].
Synem Władysława Czaplińskiego jest profesor Marek Czapliński.
Remove ads
- Złoty Krzyż Zasługi (1951, na wniosek Polskim Komitecie Obrońców Pokoju)[4].
Ogłosił łącznie ponad 350 prac, m.in.:
- Polacy z Czarnieckim w Danii, 1658-59 (1937)
- Władysław IV wobec wojny 30-letniej (1937)
- Pierwszy pobyt Jerzego Lubomirskiego na Śląsku (1946)
- Polska a Prusy i Brandenburgia za Władysława IV (1947)
- Wpływ reformacji i kontrreformacji na stosunki narodowościowe na Śląsku (1949)
- Polska a Bałtyk w latach 1632-1648 (1952)
- Ruchy ludowe w 1651 roku (1953)
- Dwa sejmy w roku 1652 roku (1955)
- Ideologie polityczne „Satyr” Krzysztofa Opalińskiego (1956)
- Na dworze króla Władysława IV (1959)
- Historia Danii (1965, z Karolem Górskim)
- Władysław IV i jego czasy (1972)
- Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku (1976, z Józefem Długoszem)
- Historia Niemiec (1981, z Adamem Galosem i Wacławem Kortą)
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads