Loading AI tools
amerykański aktor Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Viggo Peter Mortensen Jr.[1][2] (ur. 20 października 1958 w Nowym Jorku) – amerykański aktor teatralny i filmowy, a także poeta, fotograf, malarz oraz reżyser, scenarzysta i producent filmowy[3]. Trzykrotnie nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[4].
.jpg) Viggo Mortensen w 2020 roku | |
| Imię i nazwisko |
Viggo Peter Mortensen Jr. |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 października 1958 |
| Zawód |
aktor, poeta, muzyk, fotograf, malarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy |
| Współmałżonek |
Exene Cervenka |
| Lata aktywności |
od 1984 |
| Odznaczenia | |
 | |
Urodził się na nowojorskim Manhattanie[5] jako starszy syn Amerykanki Grace Gamble (z domu Atkinson) i Viggo Petera Mortensena Sr.[6], pochodzenia duńskiego[7]; jego rodzice spotkali się w Norwegii. Dziadek ze strony matki pochodził z Nowej Szkocji w Kanadzie, a rodzina babki ze strony matki była z Nowej Anglii[8]. Jego rodzina przeniosła się do Wenezueli, a następnie do Danii i ostatecznie osiadła w Argentynie w prowincji Córdoba, w Chaco i Buenos Aires, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i opanował biegle język hiszpański, podczas gdy jego ojciec zajmował się fermą drobiu i ranczem. Kiedy miał 11 lat, rodzice rozwiedli się, po czym wrócił z matką do Nowego Jorku, gdzie spędził resztę dzieciństwa[9]. W 1976 ukończył Watertown High School w Watertown[10].
Studiował w St. Lawrence University w Canton w stanie Nowy Jork, zdobywając w 1980 tytuł licencjata na wydziale iberystyki i polityki. Później wyjechał do Europy i zamieszkał w Hiszpanii, Anglii i Danii, gdzie imał się różnych prac dorywczych, takich jak przewóz samochodem ciężarowym w Esbjerg czy sprzedażą kwiatów w Kopenhadze[11].
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych rozpoczął karierę aktorską[12]. Na początku lat 80. na Manhattanie studiował aktorstwo w Warren Robertson’s Theatre Workshop[13].
Początkowo występował na małym ekranie jako porucznik w LeBoeuf w miniserialu CBS Jerzy Waszyngton (George Washington, 1984) z Barrym Bostwickiem w roli tytułowej i jako Bragg w operze mydlanej NBC Search for Tomorrow (1985). Sceny filmowe z jego udziałem w dramacie Jonathana Demme’a Szybka zmiana (Swing Shift, 1984) i komedii romantycznej Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985) zostały ostatecznie wycięte[14]. Na kinowym ekranie zadebiutował rolą farmera Mosesa Hochleitnera ze wspólnoty amiszów w dreszczowcu Petera Weira Świadek (Witness, 1985)[15] z Harrisonem Fordem. Jednocześnie został obsadzony w roli żołnierza w przedstawieniu Williama Shakespeare’a Henryk V w Delacorte Theater w Central Park, ale zdecydował się odrzucić tę propozycję[16]. W latach 1985–1986 w Indiana Repertory Theatre w Indianapolis grał Tybalta w tragedii szekspirowskiej Romeo i Julia[17]. W 1987 otrzymał nagrodę Dramalogue Critics’ Award za rolę kapitana nazisty w spektaklu Bent o homoseksualnych więźniach obozów koncentracyjnych w Coast Playhouse w West Hollywood[18]. W jednym z odcinków przebojowego serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1987)[19] pojawił się gościnnie jako detektyw Eddie Trumbull u boku Lou Diamonda Phillipsa. W dramacie sensacyjnym Davida Cronenberga Wschodnie obietnice (Eastern Promises, 2007) stworzył kreację Nikołaja Łużyna, kierowcy rosyjskiego gangstera Siemiona (Armin Mueller-Stahl) i ochroniarza jego syna Kiriła (Vincent Cassel)[20], która przyniosła mu Brytyjską Niezależną Nagrodę Filmową i nagrodę Sant Jordi oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, Złotego Globu, BAFTA, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych i Saturna[21].
Najbardziej znany jest z roli Aragorna w trzyczęściowej ekranizacji Władcy Pierścieni w reżyserii Petera Jacksona[22]. Po czterech dniach zdjęć zastąpił wybranego wcześniej do tej roli Stuarta Townsenda, a przyjął ją tylko dzięki entuzjazmowi syna dla powieści Tolkiena. Część zarobionych za film pieniędzy przeznaczył na utworzenie wydawnictwa Perceval Press (nazwanego od imienia jednego z rycerzy Króla Artura), publikującego prace awangardowych artystów.
8 lipca 1987 poślubił Christene „Exene” Cervenkę, z którą ma syna Henry’ego Blake’a (ur. 28 stycznia 1988). W 1992 doszło do separacji, a w 1997 do rozwodu. W 2009 roku związał się z hiszpańską aktorką Ariadną Gil[23].
| Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 1999 | Nagroda Blockbuster Entertainment | Ulubiony aktor drugoplanowy - suspens[21] | Morderstwo doskonałe (1998) | Nominacja |
| 2002 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] | Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (2001) | Nominacja |
| 2003 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Władca Pierścieni: Dwie wieże (2002) | Nominacja | |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor drugoplanowy w dramacie[21] | Nominacja | ||
| Nagroda Saturn | Najlepszy aktor[21] | Nominacja | ||
| 2004 | Władca Pierścieni: Powrót króla (2003) | Nominacja | ||
| Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] | Wygrana | ||
| 2005 | Golden Buzzard | Najlepszy aktor[25] | Hidalgo – ocean ognia (2004) | Nominacja |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym[21] | Historia przemocy (2005) | Nominacja | |
| Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor[21] | 3 miejsce | ||
| 2006 | Nagroda Saturn | Najlepszy aktor[21] | Nominacja | |
| 2007 | Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor[21] | Wschodnie obietnice (2007) | 2 miejsce |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor[21] | Wygrana | ||
| 2008 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Nominacja | |
| 2009 | Kataloński Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sitges | Honorowa nagroda główna[21] | – | Wygrana |
| 2011 | Kanadyjska Akademia Filmowa i Telewizyjna | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | Niebezpieczna metoda (2011) | Wygrana |
| Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | 3 miejsce | ||
| 2012 | Nagroda Genie | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | Wygrana | |
| 2017 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Captain Fantastic (2016) | Nominacja |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor[21] | Wygrana | ||
| 2019 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Green Book (2018) | Nominacja |
| 2020 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sztokholmie | Nagroda za całokształt twórczości[21] | – | Wygrana |
| Europejska Nagroda Filmowa | Europejski aktor[21] | Jeszcze jest czas (2020) | Nominacja | |
| Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián | Najlepszy film[21] | Wygrana | ||
| Nagroda za całokształt twórczości[21] | – | Wygrana | ||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
