Viggo Mortensen
amerykański aktor Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Viggo Peter Mortensen Jr.[1][2] (ur. 20 października 1958 w Nowym Jorku) – amerykański aktor teatralny i filmowy, a także poeta, fotograf, malarz oraz reżyser, scenarzysta i producent filmowy[3]. Trzykrotnie nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[4].
.jpg) Viggo Mortensen w 2020 roku | |
| Imię i nazwisko |
Viggo Peter Mortensen Jr. |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 października 1958 |
| Zawód |
aktor, poeta, muzyk, fotograf, malarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy |
| Współmałżonek |
Exene Cervenka |
| Lata aktywności |
od 1984 |
| Odznaczenia | |
 | |
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Wczesne lata
Urodził się na nowojorskim Manhattanie[5] jako starszy syn Amerykanki Grace Gamble (z domu Atkinson) i Viggo Petera Mortensena Sr.[6], pochodzenia duńskiego[7]; jego rodzice spotkali się w Norwegii. Dziadek ze strony matki pochodził z Nowej Szkocji w Kanadzie, a rodzina babki ze strony matki była z Nowej Anglii[8]. Jego rodzina przeniosła się do Wenezueli, a następnie do Danii i ostatecznie osiadła w Argentynie w prowincji Córdoba, w Chaco i Buenos Aires, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i opanował biegle język hiszpański, podczas gdy jego ojciec zajmował się fermą drobiu i ranczem. Kiedy miał 11 lat, rodzice rozwiedli się, po czym wrócił z matką do Nowego Jorku, gdzie spędził resztę dzieciństwa[9]. W 1976 ukończył Watertown High School w Watertown[10].
Studiował w St. Lawrence University w Canton w stanie Nowy Jork, zdobywając w 1980 tytuł licencjata na wydziale iberystyki i polityki. Później wyjechał do Europy i zamieszkał w Hiszpanii, Anglii i Danii, gdzie imał się różnych prac dorywczych, takich jak przewóz samochodem ciężarowym w Esbjerg czy sprzedażą kwiatów w Kopenhadze[11].
Kariera
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych rozpoczął karierę aktorską[12]. Na początku lat 80. na Manhattanie studiował aktorstwo w Warren Robertson’s Theatre Workshop[13].
Początkowo występował na małym ekranie jako porucznik w LeBoeuf w miniserialu CBS Jerzy Waszyngton (George Washington, 1984) z Barrym Bostwickiem w roli tytułowej i jako Bragg w operze mydlanej NBC Search for Tomorrow (1985). Sceny filmowe z jego udziałem w dramacie Jonathana Demme’a Szybka zmiana (Swing Shift, 1984) i komedii romantycznej Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985) zostały ostatecznie wycięte[14]. Na kinowym ekranie zadebiutował rolą farmera Mosesa Hochleitnera ze wspólnoty amiszów w dreszczowcu Petera Weira Świadek (Witness, 1985)[15] z Harrisonem Fordem. Jednocześnie został obsadzony w roli żołnierza w przedstawieniu Williama Shakespeare’a Henryk V w Delacorte Theater w Central Park, ale zdecydował się odrzucić tę propozycję[16]. W latach 1985–1986 w Indiana Repertory Theatre w Indianapolis grał Tybalta w tragedii szekspirowskiej Romeo i Julia[17]. W 1987 otrzymał nagrodę Dramalogue Critics’ Award za rolę kapitana nazisty w spektaklu Bent o homoseksualnych więźniach obozów koncentracyjnych w Coast Playhouse w West Hollywood[18]. W jednym z odcinków przebojowego serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1987)[19] pojawił się gościnnie jako detektyw Eddie Trumbull u boku Lou Diamonda Phillipsa. W dramacie sensacyjnym Davida Cronenberga Wschodnie obietnice (Eastern Promises, 2007) stworzył kreację Nikołaja Łużyna, kierowcy rosyjskiego gangstera Siemiona (Armin Mueller-Stahl) i ochroniarza jego syna Kiriła (Vincent Cassel)[20], która przyniosła mu Brytyjską Niezależną Nagrodę Filmową i nagrodę Sant Jordi oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, Złotego Globu, BAFTA, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych i Saturna[21].
Najbardziej znany jest z roli Aragorna w trzyczęściowej ekranizacji Władcy Pierścieni w reżyserii Petera Jacksona[22]. Po czterech dniach zdjęć zastąpił wybranego wcześniej do tej roli Stuarta Townsenda, a przyjął ją tylko dzięki entuzjazmowi syna dla powieści Tolkiena. Część zarobionych za film pieniędzy przeznaczył na utworzenie wydawnictwa Perceval Press (nazwanego od imienia jednego z rycerzy Króla Artura), publikującego prace awangardowych artystów.
Życie prywatne
8 lipca 1987 poślubił Christene „Exene” Cervenkę, z którą ma syna Henry’ego Blake’a (ur. 28 stycznia 1988). W 1992 doszło do separacji, a w 1997 do rozwodu. W 2009 roku związał się z hiszpańską aktorką Ariadną Gil[23].
Odznaczenia
- 2010 – Krzyż Kawalerski Orderu Danebroga (Dania)[24]
Filmografia
Obsada
- 1985: Świadek (Witness) jako Moses Hochleitner
Mortensen na premierze filmu Droga w 2009 roku na Festiwalu Filmowym w Toronto - 1990: Młode strzelby II (Young Guns II) jako John W. Poe
- 1990: Teksańska masakra piłą mechaniczną III (Leatherface: The Texas Chainsaw Massacre III) jako Tex
- 1991: Indiański biegacz (The Indian Runner) jako Frank Roberts
- 1993: Życie Carlita (Carlito's Way) jako Lalin
- 1993: Amerykański łowca (The Young Americans) jako Frazer
- 1993: Amerykański Yakuza (American Yakuza) jako Nick Davis/David Brandt
- 1993: Rubin z Kairu (Ruby Cairo) jako Johnny Faro
- 1993: Ewangelia według Harry’ego (The Gospel According to Harry) jako Wes
- 1995: Armia Boga (The Prophecy) jako Lucyfer
- 1995: Karmazynowy przypływ (Crimson Tide) jako porucznik Peter (Weps) Ince
- 1996: Tunel (Daylight) jako Roy Nord
- 1996: Portret damy (The Portrait of a Lady) jako Caspar Goodwood
- 1996: Biały aligator (Albino Alligator) jako Guy Foucard
- 1997: G.I. Jane jako sierżant John Urgayle
- 1997: Znikający punkt (Vanishing Point) jako Jimmy Kowalski
- 1997: La Pistola de mi Hermano jako Juanito
- 1998: Psychol (Psycho) jako Sam Loomis
- 1998: Morderstwo doskonałe (A Perfect Murder) jako David Shaw
- 1999: Spacer po księżycu (A Walk on the Moon) jako Walker Jerome
- 2000: 28 dni (28 Days) jako Eddie Boone
- 2001: Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring) jako Aragorn
- 2002: Władca Pierścieni: Dwie wieże (The Lord of the Rings: The Two Towers) jako Aragorn
- 2003: Władca Pierścieni: Powrót króla (The Lord of the Rings: The Return of the King) jako Aragorn
- 2004: Hidalgo – ocean ognia (Hidalgo) jako Frank T. Hopkins
- 2005: Historia przemocy (A History of Violence) jako Tom Stall/Joey Cusack
- 2006: Kapitan Alatriste (Alatriste) jako kapitan Alatriste
- 2007: Wschodnie obietnice (Eastern Promises) jako Nikołaj Łużyn
- 2008: Appaloosa jako Everett Hitch
- 2008: Good jako Halder
- 2009: Droga (The Road) jako ojciec
- 2011: Niebezpieczna metoda (A Dangerous Method) jako Zygmunt Freud
- 2012: Todos tenemos un plan jako Agustín / Pedro
- 2012: W drodze (On the Road) jako Old Bull Lee / William S. Burroughs
- 2014: Ze mną nie zginiesz (Loin des hommes) jako Daru
- 2014: Jauja jako Gunnar Dinesen
- 2014: Rozgrywka (The Two Faces of January) jako Chester
- 2016: Captain Fantastic jako Ben
- 2018: Green Book jako Frank „Tony Wara” Vallelonga
- 2020: Jeszcze jest czas (Falling) jako John Petersen
- 2022: Zbrodnie przyszłości (Crimes of the Future) jako Saul Tenser
- 2022: Trzynastu (Thirteen Lives) jako Richard Stanton
- 2023: Eureka jako Murphy
- 2023: The Dead Don't Hurt jako Holger Olsen
Reżyser filmowy
- 2020: Jeszcze jest czas (Falling)
Scenarzysta filmowy
- 2020: Jeszcze jest czas (Falling)
Dyskografia
- 1994: Don’t Tell Me What to Do
- 1997: One Less Thing to Worry About
- 1998: Recent Forgeries
- 1999: The Other Parade
- 1999: One Man’s Meat
- 1999: Live at Beyond Baroque
- 2003: Pandemoniumfromamerica
- 2004: Live at Beyond Baroque II
- 2004: Please Tomorrow
- 2004: This, That, and The Other
- 2005: Intelligence Failure
- 2006: 3 Fools 4 April
- 2007: Time Waits for Everyone
- 2008: At All
- 2010: Canciones de Invierno
- 2011: Reunion
- 2013: Acá
Nagrody i nominacje
| Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 1999 | Nagroda Blockbuster Entertainment | Ulubiony aktor drugoplanowy - suspens[21] | Morderstwo doskonałe (1998) | Nominacja |
| 2002 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] | Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (2001) | Nominacja |
| 2003 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Władca Pierścieni: Dwie wieże (2002) | Nominacja | |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor drugoplanowy w dramacie[21] | Nominacja | ||
| Nagroda Saturn | Najlepszy aktor[21] | Nominacja | ||
| 2004 | Władca Pierścieni: Powrót króla (2003) | Nominacja | ||
| Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych | Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] | Wygrana | ||
| 2005 | Golden Buzzard | Najlepszy aktor[25] | Hidalgo – ocean ognia (2004) | Nominacja |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym[21] | Historia przemocy (2005) | Nominacja | |
| Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor[21] | 3 miejsce | ||
| 2006 | Nagroda Saturn | Najlepszy aktor[21] | Nominacja | |
| 2007 | Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor[21] | Wschodnie obietnice (2007) | 2 miejsce |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor[21] | Wygrana | ||
| 2008 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Nominacja | |
| 2009 | Kataloński Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sitges | Honorowa nagroda główna[21] | – | Wygrana |
| 2011 | Kanadyjska Akademia Filmowa i Telewizyjna | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | Niebezpieczna metoda (2011) | Wygrana |
| Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | 3 miejsce | ||
| 2012 | Nagroda Genie | Najlepszy aktor drugoplanowy[21] | Wygrana | |
| 2017 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Captain Fantastic (2016) | Nominacja |
| Nagroda Satelita | Najlepszy aktor[21] | Wygrana | ||
| 2019 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] | Green Book (2018) | Nominacja |
| 2020 | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sztokholmie | Nagroda za całokształt twórczości[21] | – | Wygrana |
| Europejska Nagroda Filmowa | Europejski aktor[21] | Jeszcze jest czas (2020) | Nominacja | |
| Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián | Najlepszy film[21] | Wygrana | ||
| Nagroda za całokształt twórczości[21] | – | Wygrana | ||
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.