Remove ads
Uskok – struktura tektoniczna powstała w wyniku rozerwania mas skalnych i przemieszczenia ich wzdłuż powstałej powierzchni (lub wąskiej strefy zniszczenia), zwanej powierzchnią uskoku (lub strefą uskokową). Uskokom mogą towarzyszyć inne struktury tektoniczne (przyuskokowe podgięcia warstw, fałdy, fleksury).
Z uskokami związane jest powstawanie zrębów i zapadlisk (np. rowów tektonicznych).
- Skrzydło zrzucone – masy skalne przemieszczone wzdłuż powierzchni uskoku w dół
- Skrzydło wiszące – masy skalne przemieszczone w górę
- Skrzydło spągowe – skrzydło znajdujące się pod powierzchnią uskokową
- Skrzydło stropowe – skrzydło znajdujące się nad powierzchnią uskokową
Od góry:• uskok przesuwczy
(o pionowej powierzchni uskokowej)
• uskok normalny
• uskok odwrócony
- Ze względu na działające naprężenia:
- uskoki normalne (powstałe na skutek rozciągania skorupy ziemskiej)
- uskoki odwrócone (naprężenia ściskające)
- uskoki przesuwcze (naprężenia ścinające)
- prawoskrętne
- lewoskrętne
- Ze względu na nachylenie i kierunek przemieszczenia:
- uskoki zrzutowe – przesunięcie w płaszczyźnie pionowej
- normalne
- odwrócone
- uskoki przesuwcze – przesunięcie w płaszczyźnie poziomej
- normalnoprzesuwcze
- inwersyjnoprzesuwcze
- uskoki progowe – przesunięcie w powierzchni pionowej
- uskoki rotacyjne – wielkość przemieszczenia może się zmieniać wzdłuż biegu powierzchni uskokowej
- nożycowe
- zawiasowe
- nasunięcia – uskoki o powierzchniach nachylonych pod bardzo małym kątem, w których masy skalne są przemieszczone na znaczną odległość
- uskoki zrzutowe – przesunięcie w płaszczyźnie pionowej
- Ze względu na nachylenie powierzchni uskokowej:
- uskoki poziome: kąt upadu (α) = 0°
- uskoki połogie: 0°< α < 45°
- uskoki strome: 45° < α < 90°
- uskoki pionowe: α = 90°
- Ze względu na stosunek uskoków do regionalnej rozciągłości struktur:
- uskoki podłużne – równoległe do struktur
- uskoki poprzeczne – przecinające struktury pod kątem prostym
- uskoki diagonalne – skośne względem struktur
- Ze względu na stosunek wieku powierzchni uskokowej do wieku przemieszczenia:
- Uskoki pierwotne
- Uskoki wtórne (odmłodzone)
- Uskoki transformujące: przecinające grzbiety śródoceaniczne, odkryte w połowie XX w. w związku z badaniami dna oceanicznego (przede wszystkim stref spreadingu).
Remove ads
- Uskok kłodnicki
- Uskok środkowej Odry
- Sudecki uskok brzeżny
- Nasunięcie ramzowskie
- Uskok roztoczański
- Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 272-278, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads