Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina

Wcześniejsze nazwy

Cesarski Uniwersytet Charkowski (ros. Императорский харьковский университет, 1805–1917)
Wolna Akademia Nauk Teoretycznych (Свободная академия теоретических знаний, 1920–1921)
Charkowski Instytut Kształcenia Publicznego (Харьковский институт народного образования, 1921–1932)
Charkowski Uniwersytet Państwowy im. Maksyma Gorkiego (Харьковский государственный университет имени А. М. Горького, 1932–1998)

Historia

Został powołany do życia 29 stycznia 1804 na mocy ukazu carskiego staraniem Wasyla Karazina, który zebrał wśród miejscowej ludności środki finansowe na budowę ośrodka naukowego w maleńkim wówczas Charkowie.

W 1805 roku na uczelni studiowało 57 osób, trzydzieści lat później już 263 – głównie na wydziałach medycznym i prawnym. W 1807 roku założono tzw. gabinet zoologiczny (зоологический кабинет) – obecnie Muzeum Przyrody NUCh.

Na Uniwersytecie Charkowskim wykładał m.in. Józef Kazimierz Ziemacki – polski profesor chirurgii, jeden z odnowicieli Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1919), honorowy rektor i oficjalny prorektor tej uczelni, oraz Antoni Szahin – polski astronom i geodeta, także związany z Uniwersytetem Wileńskim. Kuratorem uniwersytetu był m.in. Seweryn Potocki.

Polacy na Uniwersytecie Charkowskim

Podsumowanie

Perspektywa

Polacy (głównie z terenów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego) od początku stanowili poważny odsetek studiującej tu młodzieży, zwłaszcza po likwidacji polskich Uniwersytetów w Wilnie i Warszawie. Ich liczba sięgała nawet 1/3 wszystkich studiujących. W latach 90. XIX w. studiowało w Charkowie 55 Polaków na uniwersytecie i jeszcze więcej bo 170 w Instytucie Technologicznym^[1]. Studenci polscy skupieni byli w specjalnie powołanej Korporacji Polskiej, której przewodził Aleksander Malinowski – założyciel miejscowej organizacji PPS. W Charkowie medycynę studiował także, bez powodzenia, Józef Piłsudski. Studia medyczne odbył na Wydziale Lekarskim UCh Bolesław Szarecki – w czasie II wojny Naczelny Chirurg II Korpusu Polskiego w randze generała. Matematykę na Uniwersytecie Charkowskim studiował jeden z najwybitniejszych polskich matematyków specjalistów od rachunku prawdopodobieństwa Jerzy Spława-Neyman. Doktorat na Uniwersytecie Charkowskim zrobił dr. Henryk Szczodrowski wybitny polski wenerolog w czasie II wojny światowej Szef Służby Zdrowia Polskich Sił zbrojnych we Francji w stopniu ppłk. WP. Lokalne władze otwarte były także na polskich naukowców, których zatrudniano na Uniwersytecie. Wśród pracujących tu znaleźli się:

prawnicy: Ignacy Daniłowicz, Aleksander Mickiewicz (brata Adama) oraz Jan Sobiestiański,
matematycy: Grzegorz Hreczyna, Antoni Bonifacy Przeborski oraz Cezary Russjan,
filolodzy klasyczni: Józef Piechowski, Józef Jeżowski i Władysław Norbert Jurgiewicz oraz historyk starożytności Edmund Liwski,
biolodzy: Leon Cienkowski, Władysław Karol Rothert, Wieńczysław Zaleski pochodzący z polsko-ukraińskiej rodziny.
zoolog i mineralog Jan Krynicki,
filozof Andrzej Dudrowicz (choć czasem określano go jako Serba),
geograf Maurycy Pius Rudzki,
lekarze różnych specjalności: chirurg Stefan Kolumna Wigura, Władysław Frankowski, patolog i epidemiolog – Włodzimierz Wysokowicz, internista oraz profesor i kierownik kliniki terapeutycznej – Teodor Opęchowski, profesor Katedry Chirurgii Operacyjnej i dziekan Wydziału Lekarskiego – Julian Pęski, farmakolog – Jan Stankiewicz, patolog – Edward Żebrowski oraz neurolog i psychiatra – Władysław Dzierżyński (brat Feliksa)^[2].

Polskim bywalcom uniwersytetu Marian Karol Dubiecki poświęcił cały rozdział swojej książki Na kresach i za kresami.

Wydziały

Fizyczno-Techniczny
Matematyki i Informatyki
Radiofizyczny
Fizyczny
Informatyki
Biologiczny
Filozoficzny
Geologiczno-Geograficzny
Ekonomiczny
Języków Obcych
Historyczny
Filologiczny
Medyczny
Chemiczny
Socjologii
Prawa
Psychologii
Podwyższania kwalifikacji
Fizyczno-Energetyczny

Centralna Biblioteka posiada jeden z większych księgozbiorów na Ukrainie.

Przypisy

[1]
Artur Kijas, Polacy na Uniwersytecie Charkowskim na przełomie XIX i XX wieku, „Acta Polono-Ruthenica” I, 1996.
[2]
Mariusz Patelski, Józefa Piłsudskiego studia na uniwersytecie w Charkowie. Przyczyny wyboru i opuszczenia uczelni oraz środowisko akademickie, w: Polska w Rosji – Rosja w Polsce. Stosunki polityczne, pod red. Ryszarda Paradowskiego i Szymona Ossowskiego, Poznań 2003.