Ulica Żeglarska w Toruniu

Ulica Żeglarska w Toruniu – jedna z ulic na terenie Starego Miasta w Toruniu.

ulica Żeglarska

Stare Miasto
Południowy odcinek ulicy z Bazyliką katedralną świętych Janów, lato 2017 rok
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Długość	225 m
Plan
Przebieg
←↑ Rynek Staromiejski, ul. Szeroka → ul. Kopernika ← ul. Rabiańska, ul. św. Jana → ul. Bankowa ul. Bulwar Filadelfijski
Położenie na mapie Torunia ulica Żeglarska
Położenie na mapie Polski ulica Żeglarska
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego ulica Żeglarska
53,009232°N 18,605723°E

Ulica Żeglarska prowadzi od południowo-wschodniego narożnika Rynku Staromiejskiego do Bramy Żeglarskiej, ma długość ok. 220 m i przebieg południkowy^{[potrzebny przypis]}. W średniowieczu północny odcinek ul. Żeglarskiej nosił nazwę ul. Kurzej^[1], odcinek od Kopernika do Rabiańskiej był nazywany różnie, najczęściej w odniesieniu do wieży kościoła św. Janów („naprzeciwko wieży św. Jana”, „pod wieżą św. Jana”), a odcinek od Rabiańskiej do bramy Żeglarskiej był nazywany tak jak dzisiaj – ul. Żeglarską^{[potrzebny przypis]}.

Historia

W średniowieczu była to jedna z najważniejszych ulic miasta, a także jedno z miejsc, gdzie najwcześniej stawiano domy murowane w Toruniu. Stąd najstarsza nazwa zachowana w źródłach – Ziglergasse mogła nawiązywać do murowanego charakteru ulicy („ceglarska”). Żeglarska należy do najszerszych ulic na Starym Mieście^[2]. W okresie nowożytnym ulica stanowiła część Via Regia, „Drogi Królewskiej”, którą do miasta wjeżdżali królowie Polski^{[potrzebny przypis]}.

Wybrane obiekty

• Bazylika katedralna św. św. Janów - gotycki, ceglany kościół zbudowany ok. 1270–1330^[3], od 1935 roku noszący status Bazyliki Mniejszej^[4],
• nr 5 – dawny dom kompanijny kupców bractwa kupieckiego^[5], jedna z najstarszych kamienic murowanych w mieście pochodząca z końca XIII w.^{[potrzebny przypis]}; wewnątrz zachowane gotyckie polichromie z XIV w.^[5], przedstawiające sceny Nawiedzenia, Zwiastowania, Pokłonu Trzech Króli, Koronacji Najświętszej Marii Panny oraz Walkę św. Jerzego ze smokiem^[6],
• nr 7 – kamienica gotycka z końca XIV-XV w., przebudowana w 1. poł. XVIII w.;^{[potrzebny przypis]} zachowane barokowe drewniane schody oraz polichromowane stropy^[7],
• nr 8 – Pałac Dąmbskich (błędnie nazywany pałacem biskupów kujawskich)^{[potrzebny przypis]} – barokowy pałac miejski zbudowany na zrębie dwóch gotyckich kamienic w końcu XVII w.^[7], z fasadą o stiukowej dekoracji^{[potrzebny przypis]},
• nr 9 – kamienica gotycka z XV w., przebudowana w XIX w., regotyzowana po 1970 roku^{[potrzebny przypis]}
• nr 10 – kamienica gotycka z 2. poł. XIV., przebudowana w XVIII i pod koniec XIX w.^[8],
• nr 13 – kamienica gotycka z ok. 1400 roku, przebudowywana m.in. w XVII wieku^[9]; w latach 1992–1994 restaurowana^[10]. Wewnątrz zachowane elementy gotyckie (wnęka z misą do umywania rąk, kominki) i fragmenty malowideł ściennych z XIV i XVII wieku^[10].
• nr 22 – dawny pałac burmistrza Riessa, pierwotnie rokokowy z XVIII w., przebudowany w XIX w.^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

1. Krantz-Domasłowska 2002 ↓, s. 196.
2. Mikulski 1999 ↓, s. 359.
3. Kluczwajd 2002 ↓, s. 72.
4. Kluczwajd 2002 ↓, s. 73.
5. Pilecka 2002 ↓, s. 153.
6. Kamienica ul. Żeglarska 5. turystyka.torun.pl. [dostęp 2024-03-09].
7. Ulice: Żeglarska i Chełmińska. torun.pl. [dostęp 2024-03-09].
8. Rejmanowski 1994 ↓, s. 382.
9. Kamienica ul. Żeglarska 13. toruntour.pl. [dostęp 2023-05-30].
10. Prarat i Zimna-Kawecka 2020 ↓, s. 26.

Bibliografia

• Katarzyna Kluczwajd: Skarby toruńskiej katedry. Toruń: Wydawnictwo Diecezji Toruńskiej, 2002. ISBN 83-916731-1-1.
• Liliana Krantz-Domasłowska: Dwa miasta – dwa kościoły. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak (red.): Dzieje i skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej pod patronatem Biskupa Toruńskiego oraz Prezydenta Miasta Torunia [22-23 marca 2002]. Toruń: 2002. ISBN 83-7285-116-6.
• Krzysztof Mikulski: Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999. ISBN 83-231-1103-0. [dostęp 2024-03-09].
• Elżbieta Pilecka: Kościół p.w. św. Jana Chrzchciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu w okresie średniowiecza jako wizualizacja świadomości społecznej. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak (red.): Dzieje i skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej pod patronatem Biskupa Toruńskiego oraz Prezydenta Miasta Torunia [22-23 marca 2002]. Toruń: 2002. ISBN 83-7285-116-6.
• Maciej Prarat, Karolina Zimna-Kawecka. Ochrona konserwatorska kamienic w Toruniu – analiza 100 lat doświadczeń i prognozy. „Wiadomości Konserwatorskie”. 63, 2020.
• Maciej Rejmanowski. Prace konserwatorskie w województwie toruńskim w latach 1975-1990. „Ochrona Zabytków”. 3-4, 1994.