Turčianska Štiavnička

Turčianska Štiavnička (węg. Kisselmec) – wieś w północnej Słowacji, w powiecie Martin, w kraju żylińskim. Leży w północno-wschodniej części Kotliny Turczańskiej, u północno-zachodnich podnóży Wielkiej Fatry, w dolinie Kantorskiego Potoku. Położona jest w historycznej krainie Turiec, ok. 9 km na wschód od Martina. Liczy 928 mieszkańców (2016 r.).

Turčianska Štiavnička

Mauzoleum Revayów
Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Martin
Starosta	Peter Očka[1]
Powierzchnia	14,07[2] km²
Wysokość	430[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	981[4] 69,39[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 43[3]
Kod pocztowy	038 51[3]
Tablice rejestracyjne	MT
Położenie na mapie kraju żylińskiego Turčianska Štiavnička
Położenie na mapie Słowacji Turčianska Štiavnička
49°04′58″N 19°01′24″E
Strona internetowa

Historia

Wieś wspominana była po raz pierwszy w 1474 r. jako Sczewnicza. Nazwa pochodzi od znajdującego się na terenie wsi źródła wody mineralnej (szczawy). W 1527 r., wraz z całym „państwem” Sklabinia, przeszła w ręce możnego rodu Revayów. Później była majątkiem rodziny Ujhelych. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem, pracą w lesie i płóciennictwem.

Zabytki

Najcenniejszym zabytkiem jest usytuowany w górnej części wsi kasztel z XVI w. Pierwotnie renesansowy, w detalach zachował ślady późnego gotyku. W XVIII w. przebudowany w stylu barokowym, w XIX w. dobudowano klasycystyczną część z arkadami i tarasem od strony parku. Po II wojnie światowej był wykorzystywany jako ośrodek wypoczynkowo-szkoleniowy bratysławskiego Uniwersytetu im. J.A. Komeńskiego. Na początku lat 90. XX w. podjęto w kasztelu rozległe prace renowacyjne, dotychczas jednak nie zakończone (obiekt nie jest dostępny do zwiedzania).

Kasztel położony jest na skraju rozległego parku w stylu angielskim o powierzchni 80 ha, przechodzącego w naturalny las na stokach góry Borová (690 m n.p.m.). Rosnące w nim drzewa reprezentują 150 gatunków, w większości obcych. Znajdziemy tu ok. 1000 egzemplarzy drzew pochodzących ze strefy śródziemnomorskiej, z Azji Zachodniej, Chin, Japonii i z obu Ameryk. W parku XIX-wieczna szklarnia i zespół stawów, zasilanych wodą Kantorskiego Potoku.

Postacie związane z miejscowością

Ján Kostra – słowacki poeta, eseista, tłumacz i malarz, autor literatury dla młodzieży.

• 
  Zamek
• 
  Źródło mineralne
• 
  Kościół katolicki
• 
  Staw w parku

Przypisy

1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-09]. (słow.).
2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 14,07S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
3. Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.

Bibliografia

• Hochmuth Zdenko a kolektív: Veľká Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 3, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1980;
• Vavrík Bartolomej i in.: Turiec. Turistický sprievodca. wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986;
• Veľká Fatra. Turistická mapa 1:50 000. Edícia turistických máp č. 121, wyd. VKÚ Harmanec 1994. ISBN 80-85510-41-3.