Tucz

Tucz (opas, opasanie) – bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój^[1]. Celem tuczu jest przekształcenie podawanych zwierzęciu pasz na mięso i tłuszcz. Tucz różni się w zależności od gatunku zwierzęcia^[1].

Tucz przymusowy gęsi. Na zdjęciu wlewanie gęsiom karmy w postaci półpłynnej papki do dzioba za pomocą specjalnej aparatury.

Słowem tucz określa się trzodę chlewną, a słowem opas bydło i inne przeżuwacze^[2] oraz konie. Określenie opas oznacza też utuczone już bydło, np. opasy na sprzedaż. Utuczone świnie określa się natomiast mianem tuczników^[3].

Tuczyć można zarówno samce jak i samice, jednak w przypadku samców wiąże się to prawie zawsze z kastracją. Wykastrowany samiec dużo szybciej przybiera na wadze, poza tym jego mięso ma lepszy smak^[3]. Poszczególne rodzaje tuczu w przypadku trzody chlewnej można wyróżnić na podstawie tempa przyrostów, celu (pożądanego produktu) oraz rodzaju paszy podawanej zwierzęciu. W tuczu drobiu można również oprzeć podział o sposób podawania paszy – tuczu może być dobrowolny lub przymusowy^[2].

Tucz trzody chlewnej

W Polsce obecnie popularny jest tucz zbożowy. Dawniej w żywieniu świń wykorzystywano ziemniaki, serwatkę, kiszonkę z wilgotnego ziarna kukurydzy - CCM oraz odpadki kuchenne^[4].

Czynniki decydujące o wynikach tuczu: właściwości genetyczne, żywienie, masa ubojowa, warunki utrzymania, zdrowie świń^[4].

Systemy tuczu trzody chlewnej

1. Tucz drobnotowarowy - prowadzony jest w gospodarstwach indywidualnych. Cechuje się nierentownością i sezonowością^[5].
2. Tucz wielkotowarowy (przemysłowy) - prowadzony jest na masową skalę, charakteryzuje się tzw. zamkniętym cyklem produkcji. Zalety systemu przemysłowego to mały nakład pracy, łatwość zarządzania, rytm produkcyjny równomierny w ciągu całego roku, wykorzystanie potencjału produkcyjnego zwierząt, niski koszt ogólny, wysoki zysk w stosunku do kosztów. Pierwsze fermy tuczu przemysłowego zaczęły powstawać od lat 60 XX w^[5].
   • Włoski system Gi-Gi - nazwa od firmy Gi-Gi która na początku lat 60. zbudowała fermę produkującą 36500 tuczników rocznie w cyklu zamkniętym. Wydajność fermy wynosiła 100 tuczników na dzień^[5].
3. Tucz nakładczy, farmerski, usługowy, kontraktowy jest to system produkcji trzody chlewnej w systemie "tuczarnia pusta – tuczarnia pełna". Ten system produkcji jest coraz popularniejszy w Polsce.

Opłacalność tuczu trzody chlewnej

Minimalne założenia technologiczne opłacalności produkcji trzody chlewnej w Polsce rok 2016^[6].

Zużycie paszy (kg/rok)	typowe min. wartości
- locha	< 1100
- tucznik	< 260
- warchlak	< 30
Wiek tucznika (dni)	160
Termin odsadzenia (dni)	21 - 28
Okres odchowu warchlaka (dni)	50 - 60
Okres tuczu (dni)	< 90
Długość cyklu lochy (dni)	145 - 150
Częstotliwość oproszeń rok	> 2,4
Ilość sztuk w miocie (szt.)	11 - 14
Upadki (%)
- prosiąt	5 - 7
- warchlaków	2 - 3
- tuczników	< 1
Inseminacja (% loch)	100
Remont loch (% sztuk)	40
Skuteczność krycia (%)	> 90