Trzcinniczek[4], trzcionka[5] (Acrocephalus scirpaceus) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae).
A. s. scirpaceus (Hermann, 1804) – trzcinniczek (zwyczajny) – Europa do zachodniej Rosji, Ukrainy i zachodniej Turcji, północno-zachodnia Afryka.
A. s. fuscus (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – trzcinniczek ciemny – północny Egipt i środkowa Turcja przez Bliski Wschód do południowo-wschodniej europejskiej części Rosji, północnego Iranu, Kazachstanu i północno-zachodnich Chin.
A. s. avicenniae Ash, D.J. Pearson, Nikolaus & Colston, 1989 – trzcinniczek mangrowy – wybrzeża Morza Czerwonego.
A. s. ammon Hering, Winkler & Steinheimer, 2016 – oazy na pograniczu Libii i Egiptu.
Kolejne podgatunki są przez część autorów (w tym przez IOC) wydzielane do osobnego gatunku o nazwie Acrocephalus baeticatus (trzcinniczek tęposkrzydły)[7]:
A. s. ambiguus (A.E. Brehm, 1857) – Półwysep Iberyjski i północno-zachodnia Afryka.
A. s. suahelicus Grote, 1926 – wschodnia Tanzania do wschodniego Mozambiku i wschodniej RPA.
A. s. hallae C.M.N. White, 1960 – południowo-zachodnia Angola do południowo-zachodniej Zambii i na południe do zachodniej RPA.
A. s. baeticatus (Vieillot, 1817) – trzcinniczek tęposkrzydły – północna Botswana i Zimbabwe do południowej RPA.
Wygląd
Podobny do trzciniaka zwyczajnego, ale znacznie mniejszy. Ubarwieniem podobny do łozówki, trudny do odróżnienia. Obie płci ubarwione jednakowo. Wierzch ciała jednolicie oliwkowobrązowy, na kuprze i pokrywach nadogonowych bardziej pomarańczowy. Spód ciała biały, na bokach i pod ogonem beżowy. Nad oczami kremowe brwi.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 13 cm rozpiętość skrzydeł 19 cm masa ciała ok. 13 g
Jaja z kolekcji muzealnejJajo kukułki i jaja trzcinniczka
Biotop
Jeziora, stawy, ale też mniejsze, zarośnięte zbiorniki wodne, przydrożne rowy i bagna z przewagą trzcin przemieszanych z pałką wodną.
Gniazdo
Zawsze nad powierzchnią wody, a nie ziemi, bardzo podobne do gniazda trzciniaka, lecz stosunkowo mniejsze.
Śpiew trzcinniczka nagrany w AngliiTrzcinniczek karmiący pisklę kukułki
Jaja
Lęgi ok. połowy do końca maja, a czasami i w lipcu. Jaja w ilości 3–6, o średnich wymiarach 18×13 mm, o białym tle z obfitymi oliwkowozielonymi plamkami. Obserwuje się wydłużenie okresu lęgowego (wcześniejsze jego rozpoczęcie, prawdopodobnie ze względu na ocieplenie klimatu), co pozwala trzcinniczkom gniazdować nawet pięciokrotnie w jednym sezonie, co prowadzi do większego sukcesu rozrodczego[8].
Wysiadywanie, pisklęta
Od złożenia ostatniego jaja trwa przez 11–12 dni. Często wysiadują jajo kukułki. Młode opuszczają gniazdo po 11–13 dniach.
IUCN uznaje trzcinniczka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1994 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 12–23 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć lokalnie gatunek ten odnotowuje spadki za względu na niszczenie jego siedlisk, a także zjawisko obumierania trzciny częściowo spowodowane eutrofizacją[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)[10]. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja trzcinniczka na terenie kraju liczyła 104–169 tysięcy par lęgowych[11].
LudwikTomiałojć,TadeuszStawarczyk:Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany.Wrocław:PTPP "pro Natura",2003,s.637. ISBN83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego średnio liczny oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km², a liczny – 100–1000 par na 100 km².
Lucyna Hałupka, Andrzej Dyrcz, Marta Borowiec.Climate change affects breeding of reed warblers Acrocephalus scirpaceus.„Journal of Avian Biology”.39(1),s.95–100,2008. DOI: 10.1111/j.2008.0908-8857.04047.x.(ang.).
Acrocephalus scirpaceus (Trzcinniczek). W:M.Gromadzki (red.):Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny.T.8:Ptaki (część II).Warszawa:Ministerstwo Środowiska,2004,s.333–335. ISBN83-86564-43-1.
