Teodor Schwanebach

Teodor Schwanebach, znany też jako Teodor Szwanebach lub Schwanenbach, Théodore de Schwanebach, Theodor von Schwanebach (ur. 30 sierpnia 1874, zm. 15 lutego 1949) – polski artysta malarz pochodzenia rosyjsko-niemieckiego, marynista.

Teodor Schwanebach

Data urodzenia	30 sierpnia 1874
Data śmierci	15 lutego 1949
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Wileński
Dziedzina sztuki	malarstwo

T. Schwanebach, Zachód słońca w Bretanii, 1927, Muzeum Narodowe w Warszawie (wcześniej w zbiorach Zachęty w Warszawie)

T. Schwanebach, Łodzie rybackie, 1931, zaginiony (zdjęcie opublikowane w "Ilustrowanym Kurierze Codziennym" w latach 30. XX w.)

Życiorys

Pochodził z rosyjsko-niemieckiej rodziny ziemiańskiej, osiadłej w majątku Żyrmuny na Litwie (obecnie Białoruś)^[1]. Przed I wojną światową mieszkał w Paryżu, gdzie miał studiować malarstwo pod okiem Jeana Paula Laurensa w École nationale supérieure des beaux-arts^[2]. W latach 20. XX w. kontynuował studia malarskie na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W latach 1927–1935 często bywał we Francji, mieszkając w Bretanii, na Riwierze i w Paryżu. Od 1932 do 1939 roku mieszkał na stałe w Wilnie, gdzie miał kamienicę przy ul. Ofiarnej (zwaną „domem malarza”), w której znajdowała się jego pracownia^[2][3]. Z żoną Elżbietą ze Swensonów miał córkę Nadzieję (zm. 1929 w Paryżu), która poślubiła w 1927 roku Stanisława Burhardta, sędziego sądu okręgowego w Wilnie i byłego oficera I Korpusu Polskiego w Rosji^[4].

Twórczość

Był związany z wileńskim ruchem artystów „niezależnych”, charakteryzujących się sprzeciwem wobec środowiska akademickiego i sztuki oficjalnej. W 1931 roku został przyjęty do Wileńskiego Towarzystwa Niezależnych Artystów Sztuk Plastycznych. Od 1932 do 1935 roku zasiadał w zarządzie tej organizacji^[5]. W latach 1927–1932 i 1935 brał udział w Salonach Niezależnych w Paryżu. Ponadto prezentował swoje prace m.in. na wystawach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, jak również Société Nationale des Beaux-Arts w Paryżu. Wziął również udział w Pierwszej Wystawie Grupy Artystów Polskich w Paryżu w 1935 roku. W 1939 roku otrzymał dyplom honorowy za obraz Szkuner we mgle, zaprezentowany na III Wystawie Morskiej w warszawskiej Zachęcie^[6].

Szwanebach był przede wszystkim marynistą, cenionym za „oryginalny koloryt i interesujące oświetlenie” (recenzja M. Nałęcz Dobrowolskiego z 1939 roku). W swoich obrazach, głównie olejnych, ukazywał przede wszystkim marynistyczne widoki z Bretanii, rzadziej innych regionów Francji, jak również krajobrazy polskie^[7].

Przypisy

1. R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 4, Wrocław 1991, s. 474.
2. Słownik artystów polskich, s. 309.
3. J. Karosas, Mówią kamienie Wilna, Warszawa 1968, s. 279.
4. A. Włodarski, Burhardtowie, s. 5.
5. Encyklopedia Ziemi Wileńskiej, s. 194.
6. Słownik artystów polskich, s. 309; Polskie życie artystyczne.
7. Słownik artystów polskich, s. 309–310.

Bibliografia

• R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 4, Wrocław 1991.
• Encyklopedia Ziemi Wileńskiej, t. 3, Sztuka, Bydgoszcz 2005.
• Polskie życie artystyczne w latach 1915–1939, red. A. Wojciechowski, Wrocław 1974.
• Słownik artystów polskich, t. 10, Warszawa 2016, s. 309–310 (biogram T. Schwanebacha).
• A. Włodarski, Burhardtowie, Warszawa 1933.