Teatr Lalek Arlekin
teatr lalek w Łodzi Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Teatr Lalek „Arlekin” im. Henryka Ryla w Łodzi – teatr lalek w Łodzi[1].
.JPG) | |
| Pełna nazwa |
Teatr Lalek „Arlekin” im. Henryka Ryla w Łodzi |
|---|---|
| Typ teatru | |
| Założyciel | |
| Kierownictwo artystyczne |
Wojciech Brawer |
| Data powstania | |
| Państwo | |
| Lokalizacja |
90-718 Łódź |
| Strona internetowa | |
Twórcą i jednocześnie pierwszym dyrektorem Teatru Lalek Arlekin był Henryk Ryl[2][3][4]. Dzięki decyzji Ministerstwa Kultury i Sztuki z dnia 13 lipca 1948, Ryl dostał pozwolenie na założenie teatru lalek w Łodzi[3]. Pierwszą siedzibą teatru był budynek przy ul. Piotrkowskiej 150[3]. 28 grudnia 1948 odbyło się tam pierwsze przedstawienie pt. Dwa Michały i świat cały, autorstwa Henryka Ryla[2][4]. Drugą premierą teatru były Kolorowe piosenki – spektakl przez wiele lat określany jako „wzorcowe przedstawienie dla najmłodszej widowni”[3]. W sztuce Wesoła maskarada, której premiera odbyła się 23 października 1949, po raz pierwszy na scenie pojawił się aktor w masce[3]. Teatr zaczął pokazywać również spektakle dla dorosłych widzów (np. Dzielny gród Tamary Gabbe lub Lekarz mimo woli Moliera)[3].
1 stycznia 1950 teatr został upaństwowiony[3]. W 1955 zamknięto siedzibę teatru jako niespełniającą wymogów bezpieczeństwa, a przedstawienia odbywały się od tego momentu w budynku przy ul. Wólczańskiej 5[3]. Od 1962 teatr jest jedynym użytkownikiem tego obiektu[2]. 24 lipca 1961 w teatrze zorganizowano pierwszy zjazd powstającego Polskiego Ośrodka Lalkarskiego Międzynarodowej Unii Lalkarzy – POLUNIMA (na przewodniczącego wybrano Jana Sztaudyngera)[3]. Od swego powstania w 1961 POLUNIMA mieści się przy al. 1 Maja 2[3][5][2].
W 1959 odbyła się prapremiera spektaklu Młynek do kawy Konstantego Gałczyńskiego ze scenografią Stanisława Fijałkowskiego, w którym martwe przedmioty pełniły rolę głównych bohaterów[4][3]. W 1962 Henryk Ryl na podstawie tekstu Mahabharaty zrealizował spektakl Nal i Damayanti ze scenografią Wacława Kondka[4].
Henryk Ryl, który był do 1964 dyrektorem i kierownikiem artystycznym teatru, w latach 1964–1974 pełnił funkcję kierownika artystycznego, a do 1978 reżysera i konsultanta programowego. Ostatnim przedstawieniem reżyserowanym przez Henryka Ryla była jego sztuka Marcinek zuch (1982)[4]. Dyrektorem teatru w 1964 została Regina Elkanowa – w czasie jej kierownictwa teatr otrzymał na własność użytkowany budynek przy ul. Wólczańskiej[3]. W 1974 dyrektorem mianowano ucznia Ryla, Stanisława Ochmańskiego – debiutował w Teatrze Arlekin w 1951, a przed objęciem teatru w Łodzi kierował Teatrem Lalki i Aktora w Lublinie[3]. Ochmański tworzył przedstawienia kameralne i przeciwstawne wielkim inscenizacjom Ryla rezygnując przy tym z eksperymentów twórczych[3]. Ochmański tłumaczył swój wybór w podejściu do pracy reżyserskiej postawieniem na „dobre sztuki napisane dla teatru lalkowego”[3]. Pod koniec lat 70. utworzono tzw. „scenę przedszkolną” – oferowała ona przedstawienia kameralne wystawiane w przedszkolach[3]. W trzydziestą rocznicę istnienia teatru przeprowadzono generalny remont jego siedziby, a w 1989 teatr Arlekin otrzymał medal „Serce Dziecku”[3][6].
Następcą Stanisława Ochmańskiego został w 1992 Waldemar Wolański – absolwent wydziału lalkarskiego warszawskiej PWST, a od 1981 aktor i reżyser w łódzkim Arlekinie[3][7]. Od 1999 teatr Arlekin organizował Międzynarodowy Festiwal Solistów Lalkarzy, który odbywał się co dwa lata[3][2][8], a od 2006 Międzynarodowy Festiwal Sztuki Ulicznej „TrotuArt”[3][9]. W 2015 zrezygnowano z tych dwóch imprez i zastąpiono je nowym festiwalem AnimArt, którego pierwsza edycja odbyła się od 19 do 24 września[10].
W 2014 zakończono kompleksowy remont budynków teatralnych[11]. 27 grudnia 2014 teatrowi nadano imię Henryka Ryla[12].
W czerwcu 2018 roku odwołanego ze stanowiska dyrektora Waldemara Wolańskiego[13], zastąpił Wojciech Brawer[14][15].
Od 1981 w ramach teatru działa Pracownia Dokumentacyjna, która gromadzi materiały na temat polskiego lalkarstwa[3][2]. W Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Dziale Widowisk Lalkowych wśród wielu zbiorów dotyczących scenografii teatrów lalkowych można obejrzeć też lalki zaprojektowane dla przedstawień w Arlekinie[16].
Teatr prowadzi wspólnie z Muzeum Kinematografii program dla widzów umożliwiający połączenie odwiedzin w teatrze oraz zwiedzania muzeum[17]. W strukturach Teatru Arlekin działa Zespół Tańca Ludowego „Harnam”[18].
- Alicja w Krainie Czarów
- Arlekinada
- Bajka o królewnie, co spać nie chciała
- Byczek Fernando
- Ciżemka ze smoczej skóry
- Co z tego wyrośnie
- Cynowy Żołnierzyk
- Czerwony Kapturek
- DekAmore (na podstawie Dekameronu)
- Dwa Michały i świat cały
- Dzielny gród
- Gil pogromca smoków
- Golem
- Hefajstos
- Horror Kitchen Show
- Jak jeden malarz chciał namalować szczęśliwego motyla
- Janulka
- Jaś Szpak
- Kolorowe piosenki
- Konik Garbusek
- Kot w butach
- Krawiec Niteczka
- Królewicz i żebrak
- Królowa Śniegu
- Lekarz mimo woli
- Mała syrenka
- Marcinek zuch
- Maski mistrza Fantaski
- Mistrz i Małgorzata
- Młynek do kawy
- Najdzielniejszy z rycerzy
- Najzwyklejszy cud
- Nal i Damayanti (Mahabharata)
- Niebieski piesek
- Niewielki, niemały król (Król Maciuś I)
- Niezwykły wynalazek profesora Orzeszka
- O diable i cyruliku
- O żabce co nie została królewną
- Pan Fajnacki
- Pan Teatr
- Pastorałka dla woła i osła
- Pchła Szachrajka
- Pieśń o lisie
- Pietruszka
- Piękna i Bestia
- Piotruś Pan
- Sambo i lew
- Skrzydlaty złoczyńca
- Stworzenie Świata
- Szary chłopiec
- Szkoła na opak
- Śmiej się śmiej mała Oshin
- Tajemnica wesołego miasteczka
- Tymoteusz wśród ptaków
- Ula z I b
- Walka Smoków (spektakl plenerowy)
- Wesoła maskarada
- W pogoni za... (na podstawie W pogoni za życiem Przemysława Wechterowicza)
- Wyprawa na Szklaną Górę
- Zakochany obłok
- Zdobycie bieguna południowego
- Złodziej czasu
- Złota różdżka
- Złota rybka
W 2009 Zarząd Sekcji Teatrów Lalkowych ZASP utworzył Nagrodę „Henryka” za osiągnięcia twórcze związane z teatrem lalek. Laureaci otrzymują statuetki „Henryka”. Patronem tej nagrody jest twórca Teatru Arlekin Henryk Ryl[19][20].
 nr rej. A-356 z 8 grudnia 1994[21] | |
.JPG) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Łódź |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
| 51,773200°N 19,450800°E | |
Budynek będący siedzibą teatru przy ul. Wólczańskiej 5 powstał w 1902 jako Dom Tańca Offenbachów – było to miejsce organizacji koncertów i różnego rodzaju imprez towarzyskich. W okresie dwudziestolecia międzywojennego znajdował się w nim Żydowski Dom Ludowy[23]. „Arlekin” użytkuje ten budynek od 1955[3].
W 1978 wykonano remont gmachu „Arlekina” – wnętrza zaprojektowali Stanisław Cuchra-Cukrowski i Wiesław Błażewski[3]. Budynek teatru 8 grudnia 1994 został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-356[21].
W latach 2012–2014 teatr został ponownie przebudowany i wyremontowany[24][25][26]. Z powodu robót budowlanych od lutego 2013 przedstawienia odbywały się w budynku należącym do kompleksu Białej Fabryki przy ul. Piotrkowskiej 282a[27].
Po remoncie – zakończonym pod koniec roku 2014 – w dawnym domu redutowym umieszczono administrację, pracownie i scenę kameralną, a w sąsiednim gmachu przy al. 1 Maja 2 główną scenę teatru i pomieszczenia hotelowe[11].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
