Tatarak trawiasty

Tatarak trawiasty (Acorus gramineus Sol. ex Aiton) – gatunek byliny, należący do rodziny tatarakowatych (Acoraceae). Występuje w Azji południowo-wschodniej i wschodniej. Poza tym uprawiany jako roślina ozdobna także w Polsce. Rośnie w gęstych lasach, na brzegach strumieni i na łąkach^[5].

Tatarak trawiasty

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	tatarakowce
Rodzina	tatarakowate
Rodzaj	tatarak
Gatunek	tatarak trawiasty
Nazwa systematyczna
Acorus gramineus Aiton Hort. Kew. 1: 474 1789[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Tatarak trawiasty 'Pusillus'

Rozmieszczenie

Zasięg gatunku obejmuje rozległy obszar Azji południowo-wschodniej i wschodniej od północno-wschodnich Indii poprzez Półwysep Indochiński, Filipiny, Chiny po Japonię, Koreę i wschodnią Syberię^[5].

Morfologia

Pokrój i organy podziemne

Roślina osiągająca do 50 cm wysokości. Liście wyrastają dwurzędowo z czołgającego się kłącza o długości do 10 cm i grubości zwykle ok. 0,5 cm^[5].

Łodyga i liście

Łodyga kwiatonośna na przekroju jest trójkanciasta, spłaszczona, nierozgałęziona, o wysokości od kilku do 20 cm. Zwieńczona jest kwiatostanem zepchniętym na bok (pozornie bocznym), z powodu pionowo ustawionej liściowej pochwy kwiatostanu (spatha) o długości 10–24 cm i szerokości poniżej 0,5 cm. Liście mieczowate, miękkie i skręcone, ciemnozielone, na szczycie zaostrzone, bez wyraźnego grzbietu. Osiągają zwykle długość 20–45 cm i szerokość od 0,5 do 1 cm^[5][6].

Kwiaty

Zebrane w kolbowaty i walcowaty kwiatostan o długości 4–10 (rzadko do 14) cm i szerokości ok. 0,5 cm. Gęsto upakowane w kwiatostanie kwiaty są żółtozielone, małe (do 2 mm średnicy), obupłciowe. Kwiaty są zielone, żółtozielone do nieco białawych, o średnicy do 2 mm. Okwiat składa się z 6 błoniastych działek o długości do 1 mm, na szczycie zaostrzonych lub tępych. Pręcików jest 6, z nitkami nieco spłaszczonymi o długości do 1,5 mm i z pylnikami żółtymi. Słupek jest jeden, na szczycie gąbczasty, stożkowaty i zwieńczony bardzo drobnym znamieniem^[5].

Owoce

Podługowato-owalne, gęsto upakowane jagody, o długości nieco ponad 3 mm i szerokości ponad 2 mm, zawierają kilka nasion^[5].

Zmienność

Uprawiane są kultywary:

• 'Aureovariegata' - o liściach ze żółtymi paskami,
• 'Variegatus' - o liściach z kremowymi paskami^[6],
• 'Ogon' – liście obrzeżone kremowo^[6],
• 'Pusillus' – rośliny do 10 cm wysokości, odmiana uprawiana w akwariach^[6].

Zastosowanie

• Roślina ozdobna. Ze względu na niewielkie rozmiary nadaje się do niedużych oczek wodnych. Stosowany także w paludariach i akwariach. Uprawia się go w płytkiej wodzie lub w wilgotnym gruncie strefy brzegowej. Tatarak trawiasty lubi miejsca nasłonecznione. Jest to istotne zwłaszcza dla kultywarów z barwnymi liśćmi – im więcej słońca, tym wyraźniejszy jest wzór na liściach.
• Roślina lecznicza. Surowiec stanowią kłącza, które mają działanie ogólnie wzmacniające, korzystnie oddziałują na przewód pokarmowy; stosowane są w niestrawności, nieżycie żołądka, poza tym również w depresji, nerwicach lękowych i bezsenności^[7].

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
3. Acorus gramineus Aiton. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-04-16].
4. Acorus gramineus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
5. Acorus gramineus Solander ex Aiton. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-16].
6. GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 54, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
7. Teresa Lewkowicz-Mosiej: Rośliny lecznicze. Warszawa: Świat Książki, 2012, s. 324. ISBN 978-83-7799-557-0.

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• EoL: 1123091
• Flora of China: 200027132
• Flora of North America: 200027132
• GBIF: 2873807
• identyfikator iNaturalist: 327370
• IPNI: 84019-1
• ITIS: 897112
• NCBI: 55184
• Plant Finder: 276173
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2322
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:84019-1
• identyfikator Tropicos: 2100016
• USDA PLANTS: ACGR15
• CoL: 9HGQ