Loading AI tools
tereny występowania i wydobycia siarki w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe – obszar występowania złóż siarki rodzimej, znajdujący się na pograniczu województwa świętokrzyskiego i podkarpackiego, głównie w powiecie tarnobrzeskim i staszowskim. Złoża znajdują się w Kotlinie Sandomierskiej. Większość kopalni siarki na terenie zagłębia zaprzestała jej wydobycia.
 Siarka wydobyta w kopalni w Machowie w Tarnobrzegu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości |
m.in. Tarnobrzeg, Piaseczno, Jeziórko, Grzybów, Osiek |
| Wydarzenia historyczne |
1953 - odkrycie złóż |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°32′12″N 21°38′07″E | |
 Miejsca występowania siarki w Polsce | |
Złoża siarki rodzimej znajdujące się na terenie Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego zostały odkryte w 1953 roku przez Stanisława Pawłowskiego[1]. Zawartość czystej siarki w rudzie na terenie Zagłębia wynosi powyżej 20%[2]. Centrum zagłębia było miasto Tarnobrzeg, na którego terenie znajdowały się zakłady zajmujące się przetwarzaniem wydobytej siarki oraz kopalnia Machów. Eksploatacja złóż odbywała się dwiema metodami: odkrywkową i otworową[3]. Pierwszy otwór poszukiwawczy, w którym natrafiono na siarkę, wykonano w zagłębiu 29 września 1953 roku w Mokrzyszowie. 22 czerwca 1956 roku w Piasecznie rozpoczęła pracę eksperymentalna kopalnia odkrywkowa. Złoża były duże – pod koniec lat 80. XX wieku Polska zajmowała trzecie miejsce na świecie w wydobyciu siarki, pozyskiwanie i przetwarzanie siarki stanowiło ważną, dochodową gałąź polskiego przemysłu[1].
W 1972 roku miały miejsce przenosiny koparki K-800 (jej długość to około 75 m, wysokość 31 m, zaś waga to około 1350 ton) znane pod kryptonimem operacja Przerzut II. Koparkę przenoszono z likwidowanej kopalni w Piasecznie do kopalni w Machowie. Operacja była pionierską akcją logistyczną. Transport koparki przez Wisłę odbył się poprzez specjalnie wybudowany przez Oddziały Wojsk Komunikacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Most został oparty na 1980 drewnianych palach; po przeprowadzeniu akcji został rozebrany, a pale wysadzone. Trasa koparki liczyła 8 kilometrów, a jej pokonanie trwało 14 dni[4].
Na terenie Zagłębia funkcjonowały: kopalnia odkrywkowa w Machowie (obecnie część Tarnobrzega; wydobycia zaprzestano w 1992 roku, wyrobisko pokopalniane zostało zapełnione wodą, znajduje się tam Jezioro Tarnobrzeskie), kopalnia otworowa w Jeziórku (wydobycia zaprzestano w 2001 roku), kopalnia otworowa w Grzybowie (wydobycia zaprzestano w 1996 roku) oraz kopalnia odkrywkowa w Piasecznie (wydobycia zaprzestano w 1971 roku, wyrobisko pokopalniane zalano wodą, utworzono sztuczny zbiornik wodny).
Na terenie Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego siarkę wydobywa wyłącznie kopalnia otworowa w Osieku. Oprócz tego zajmujące się przetwórstwem siarki zakłady Siarkopol działają w Grzybowie i w Tarnobrzegu.
Z terenów kopalni odkrywkowych w Machowie i Piasecznie wydobyto ok. 82 miliony ton rudy siarkowej, z czego uzyskano ok. 15 milionów ton siarki rafinowanej[5]. Wydobycia w kopalniach zaprzestano z powodu gwałtownego spadku cen siarki, na co wpływ miał rozwój tańszej metody pozyskiwania siarki polegającej na pozyskiwaniu jej z zasiarczonych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego[6]. Część siarki znajdującej się w zagłębiu nie została wydobyta (m.in. siarka znajdująca się w pobliżu Baranowa Sandomierskiego, nie wydobywano jej z powodu znajdującego się niedaleko zamku[7]).
Z ziemi wydobytej w kopalni w Machowie powstała tzw. Zwałka Dąbrowicka[4]. Na terenie Jeziórka zlikwidowano ponad pięć tysięcy otworów eksploatacyjnych; część terenu została zalesiona[2].
Rozwój wydobycia złóż siarki rodzimej w pobliżu Tarnobrzega wiązał się z popularyzacją Barbórki. Pierwsza górnicza Barbórka odbyła się w Tarnobrzegu 4 grudnia 1954 roku. W następnych latach ceremoniał barbórkowy został poszerzony o nowe elementy. Do tradycji barbórkowych należały m.in. górnicze pochody, marsz orkiestry górniczej i górników w strojach galowych oraz karczmy piwne[8]. W 1977 roku w Tarnobrzegu odbyła się pierwsza Barbórkowa Drama Teatralna[9]. Pomimo zaprzestania wydobycia w większości kopalni znajdujących się w Tarnobrzeskim Zagłębiu Siarkowym Barbórka jest cały czas obchodzona w rejonie zagłębia (szczególnie w Tarnobrzegu)[10].
W spichlerzu w Tarnobrzegu znajduje się Muzeum Polskiego Przemysłu Siarkowego upamiętniające historię Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego i polskiego przemysłu siarkowego. Muzeum jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega[11]. Do 1995 roku muzeum Zagłębia Siarkowego funkcjonowało na zamku w Baranowie Sandomierskim[12].
W Mokrzyszowie znajduje się głaz upamiętniającą miejsce pierwszego odwiertu siarki[13]. W Jeziórku zlokalizowany jest pomnik kopalni siarki[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
