T-60

T-60 – radziecki lekki czołg rozpoznawczy z okresu II wojny światowej.

T-60

Czołg w muzeum w Archangielsku
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Typ pojazdu	czołg lekki
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	2
Historia
Prototypy	1941
Produkcja	1941–1943
Wycofanie	1946
Egzemplarze	6022[uwaga 1]
Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy GAZ 202 o mocy 70 KM lub GAZ 203 o mocy 85 KM (ostatnia wersja)
Transmisja	mechaniczna
Pancerz	pancerz o grubości 7–20 mm 7–35 mm (ostatnia seria)
Długość	4,10 m
Szerokość	2,30 m
Wysokość	1,74 m
Prześwit	0,30 m
Masa	5 800 kg 6 400 kg (ostatnia seria)
Moc jedn.	12 KM/t (8,8 kW) 13,3 KM/t (9,8 kW) (ostatnia seria)
Osiągi
Prędkość	42–44 km/h (po drodze)
Zasięg pojazdu	450 km (po drodze) 250–300 km (w terenie)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,90 m
Rowy (szer.)	1,60–1,70 m
Ściany (wys.)	0,60–0,65 m
Kąt podjazdu	26°-35°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 działko automatyczne TNSZ (SzWAK) kal. 20 mm (zapas nabojów – 750) 1 karabin maszynowy DT kal. 7,62 mm (zapas nabojów – 780, 945 lub 1000 w zależności od wyposażenia) (sprzężony z działkiem)
Użytkownicy
ZSRR, Finlandia, Polska

Historia

Na początku 1941 zespół konstruktorów radzieckich pod kierownictwem inż. Nikołaja Astrowa opracował nowy lekki czołg rozpoznawczy dla Armii Czerwonej. W połowie 1941 roku rozpoczęto jego seryjną produkcję w zakładach w Moskwie. Pierwszy seryjny egzemplarz wyjechał z hal produkcyjnych w dniu 15 września 1941 roku.

Czołg T-60 był produkowany w latach 1941–1943 w kilku zakładach na terenie ZSRR, ogółem wyprodukowano ok. 6300 czołgów wszystkich wersji. Na bazie tego czołgu budowano również inne pojazdy pancerne.

Produkowane wersje i inne pojazdy budowane na bazie tego czołgu

• T-60 – czołg wyposażony w silnik GAZ 202 o mocy 70 KM
• T-60A – czołg wyposażony w silnik GAZ 203 o mocy 85 KM (produkowany od 1942 roku)
• T-60-2 – czołg wyposażony w działko przeciwpancerne ZIS 193M kal. 45 mm
• OSA-76 – prototyp czołgu wyposażony w armatę kal. 76,2 mm
• OSA-57 – prototyp czołgu wyposażony w armatę przeciwpancerną ZIS-2 kal. 57 mm
• OSA-23 – prototyp czołgu wyposażony w działko przeciwpancerne kal. 23 mm
• OSA-12 – prototyp czołgu wyposażony w przeciwpancerny karabin maszynowy kal. 12,7 mm
• BM-8-24 – wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych RS-82 kal. 82 mm o 24 prowadnicach zamontowana na podwoziu czołgu T-60 (produkowana od września 1942 roku)
• TACAM – rumuńskie działo samobieżne z armatą F-22 kal.76,2 mm, wyprodukowane na podwoziach odkupionych od Niemców.
• A-40 KT – lekki czołg przystosowany do lotów jako szybowiec (z doczepionymi skrzydłami i sterami).

Użycie bojowe

Czołgi T-60, po uruchomieniu produkcji seryjnej, zostały wprowadzone do jednostek pancernych Armii Czerwonej. Początkowo tworzono z nich samodzielne bataliony czołgów oraz bataliony niektórych brygad pancernych. Ich głównym zadaniem było prowadzenie działań rozpoznawczych. Z czasem zaczęto z nich tworzyć nawet tzw. lekkie brygady pancerne. Z uwagi na braki w uzbrojeniu pancernym, szczególnie w pierwszym okresie walk, używano ich również do wsparcia piechoty. Ponosiły przy tym ogromne straty z uwagi na słabe opancerzenie i uzbrojenie. Po wprowadzeniu do wyposażenia nowszych czołgów zostały one wycofane z użycia w jednostkach bojowych i przekazane do jednostek szkolnych.

Służba w Wojsku Polskim

Na tego typu czołgach szkolili się polscy czołgiści w radzieckich szkołach wojskowych. Czołgi T-60 były również na wyposażeniu Centrum Wyszkolenia Armii w Riazaniu. Po przeniesieniu centrum do Polski, do Rembertowa, przybyły tam również 13 stycznia 1945^[1] 3 czołgi T-60 noszące numery fabryczne 4671, 4935 oraz 4964. Zostały one przekazane Oficerskiej Szkole Czołgów funkcjonującej do kwietnia 1945 w Chełmie, przeniesionej do Modlina i przemianowanej na Oficerską Szkołę Broni Pancernej, gdzie były używane do końca 1945^[2]. Dalszy ich los w późniejszych latach nie jest znany.

T-60 w fińskim Muzeum Czołgów w Parola, z nietypową armatą

Uwagi

1. Według J. Magnuski, L.Ness w „Tanks and...” na stronie 155 podaje że wyprodukowano 6045 szt.

Przypisy

1. Magnuski 1985 ↓, s. 44.
2. Magnuski 1985 ↓, s. 60.

Bibliografia

• Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1985, s. 56–60. ISBN 83-11-06990-5.
• Leland Ness: World War II Tanks and fighting vehicles. Londyn: Harper & Collins Publishers, 2002, s. 153–155. ISBN 000711228-9.
• Steven J. Zaloga, James Grandsen: Soviet tanks and combat vehicles of World War Two. Londyn: Arms and Armour Press, 1984, s. 113–115. ISBN 0-85368-606-8.