System autonomiczny (cybernetyka)

System autonomiczny, Autonom – w cybernetyce to system mający zdolność samoregulacji czyli sterowania oraz utrzymywania swojego istnienia w czasie.

Ten artykuł dotyczy systemów autonomicznych w cybernetyce. Zobacz też: inne znaczenie tej nazwy.

System autonomiczny

Aby osiągnąć autonomię, system musi posiadać pewne funkcjonalne komponenty (określane w literaturze jako podsystemy, układy lub organy), które umożliwiają te zdolności.

Receptory^[1][2][3]:

• Funkcja: Odbieranie informacji (bodźców) ze środowiska.
• Cel: Wykrywanie zmian i odpowiednie reagowanie.

Efektory (mechanizmy działania)^[1][2][3]:

• Funkcja: Oddziaływanie na otoczenie lub samego siebie.
• Cel: Wpływanie na otoczenie.

Jednostka sterująca, korelator^[3][4]:

• Funkcja: Przetwarza informacje i podejmuje decyzje na podstawie danych wejściowych i stanów wewnętrznych.
• Cel: Sterowanie się (poprzez efektory) i działanie ukierunkowane na cel.

Mechanizmy sprzężenia zwrotnego^[2][3]:

• Funkcja: Dostarczanie informacji o wynikach działań w celu dostosowania przyszłych zachowań.
• Cel: Homeostaza, autokorekta i utrzymanie stabilności.

Komponenty samoobsługowe:

• Funkcja: Regeneracja i naprawa własnych komponentów systemu.
• Cel: Utrzymanie integralności i funkcjonalności w czasie. Zob. System autopojetyczny.

Źródło energii, akumulator^[1][3]:

• Funkcja: Dostarczanie energii i materii koniecznej dla wykonywania operacji.
• Cel: Podtrzymywanie aktywności bez zewnętrznych źródeł energii.

Mechanizm celu lub przeznaczenia^[5]:

• Funkcja: Definiowanie celów lub pożądanych stanów.
• Cel: Kierowanie procesem decyzyjnym i działaniami w celu osiągnięcia określonych wyników.

W polskiej cybernetyce termin "system autonomiczny" (autonom) wprowadził Marian Mazur, który w swojej pracy Cybernetyka i charakter ściśle zdefiniował konieczną strukturę systemu autonomicznego.^[3] Wg Mazura musi on zawierać, jako podsystemy, odpowiednio powiązane następujące organy: receptory, efektory, korelator, alimentator, akumulator i homeostat. Teoria Mazura stała się podstawą polskiej szkoły cybernetyki społecznej.