Sylwester Bartosik

Sylwester Bartosik (ur. 15 stycznia 1893 w Kampinosie, zm. 16 października 1942 w Warszawie) – pilot, uczestnik I wojny światowej (w 1923 roku na podstawie orzeczenia sądu honorowego został wydalony z korpusu oficerów Wojska Polskiego, pozbawiony stopnia kapitana i jako szeregowy przeniesiony do 32 pp^[1]), działacz MOPR, Związku Walki Wyzwoleńczej i Polskiej Partii Robotniczej, więzień Pawiaka.

Sylwester Bartosik

szeregowy (degradacja)
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1893 Kampinos
Data i miejsce śmierci	16 października 1942 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1915–1923
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	20 oddział korpusu lotniczego 9 Brygada Artylerii Strzelców Syberyjskich 5 Dywizja Strzelców Polskich 1 Pułk Lotniczy 32 pułk piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
Odznaczenia

Grób Sylwestra Bartosika na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

Syn organisty Szczepana Bartosika i Salomei z Borowych^[2]. W 1913 ukończył gimnazjum w Warszawie, po czym wstąpił do Konstantynowskiej Szkoły Artylerii(inne języki) w Petersburgu. 1 grudnia 1914 ukończył szkołę i został wcielony do rosyjskiej 9 Brygady Artylerii Strzelców Syberyjskich (ros. 9-я Сибирская стрелковая артиллерийская бригада). W jej szeregach, w stopniu podporucznika, walczył w czasie I wojny światowej^[3] . W 1916 został ciężko ranny pod Łomżą. Po wyzdrowieniu zaciągnął się do organizującego się II Korpusu Polskiego w Rosji. Po rozbrojeniu Korpusu pod Kaniowem przez Niemców przedostał się na Syberię, gdzie wstąpił do 5 Dywizji Strzelców Polskich. Po ukończeniu wojskowej szkoły lotniczej w Kurganie na Uralu walczył w 5 Dywizji przeciw Armii Czerwonej. W 1920, po rozbiciu dywizji i krótkim pobycie we Władywostoku wrócił do kraju. Następnie wstąpił do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Bydgoszczy. Dalszą służbę pełnił w 1 pułku lotniczym w Warszawie. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 3. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych^[4]. Kwalifikacje oraz władanie biegle czterema językami (angielski, francuski, niemiecki i rosyjski) sprawiły, że powierzono mu funkcję rzeczoznawcy Komisji Zakupu Samolotów przy Departamencie Ministerstwa Spraw Wojskowych^[5].

Po degradacji i przeniesieniu do 32 pp^[6], zrezygnował z służby wojskowej i pracował w różnych instytucjach jako urzędnik^[7]. W tym czasie zbliżył się do środowisk rewolucyjnych. Pomimo uznania za komunistę, formalnie do KPP nie należał, wspomagał MOPR i współpracował z członkami KPP do czasu rozwiązania partii w 1938 roku^[8]. Od połowy lat 30. do 1941 był wiceprezesem Rady Nadzorczej w spółdzielni „Sklep Społeczny” na Mokotowie.

W czasie okupacji odnowił kontakty z dawnymi towarzyszami z KPP, współpracował z grupą studencką, późniejszą grupą „biuletynowców”. Następnie wstąpił do ZWW i został współredaktorem pism: „Biuletyn Radiowy” i „Zwyciężymy”. Znając kilka języków obcych prowadził nasłuch radiowy. Po powstaniu PPR wstąpił w jej szeregi i włączył się aktywnie do pracy organizatorskiej. Wkrótce został sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PPR Warszawa-Śródmieście. Wchodził ponadto w skład komitetu redakcyjnego „Trybuny Wolności” (był redaktorem działu informacyjnego) – pisma KC PPR, i „Gwardzisty” – organu Dowództwa Głównego GL. Brał udział w zaplanowaniu akcji GL na Komunalną Kasę Oszczędności w Warszawie, zrealizowaną już po jego śmierci, 30 listopada 1942. W jego mieszkaniu spotykali się m.in. Marceli Nowotko, Paweł Finder i Hanka Sawicka. Aresztowany w nocy z 28 na 29 września 1942, po okrutnym śledztwie w al. Szucha został powieszony w publicznej egzekucji w Warszawie.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-2-11)^[9][10].

Ordery i odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (pośmiertnie, 11 października 1946)^[11]
• Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą (Imperium Rosyjskie, 4 stycznia 1917)^[3] 
• Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę” (Imperium Rosyjskie, 20 września 1915)^[3] 

Upamiętnienie

22 sierpnia 1964 jego imię zostało nadane Oficerskiej Szkole Radiotechnicznej w Jeleniej Górze. Był też patronem Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych^[12]. Od 5 grudnia 1977 do 9 listopada 2017 był patronem jednej z ulic na terenie dzielnicy Praga-Południe w Warszawie^[13].

Przypisy

1. Ul. Bartosika Sylwestra. Instytutu Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-02-09].
2. Rydłowski 1971 ↓, s. 37.
3. Памяти героев ↓.
4. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 245.
5. Rydłowski 1971 ↓, s. 39.
6. ul. Bartosika Sylwestra - Nazwy do zmiany - Instytut Pamięci Narodowej [online], gov.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
7. Rydłowski 1971 ↓, s. 39,40.
8. Rydłowski 1971 ↓, s. 41.
9. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-07-08].
10. Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny Wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 40.
11. M.P. z 1947 r. nr 23, poz. 53 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji na terenie m. st. Warszawy”.
12. Leszkowicz 2022 ↓, s. 752.
13. Uchwała nr 32 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 1977 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 31 stycznia 1978 r., nr 1, poz. 1; Zarządzenie Zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, Warszawa, dnia 10 listopada 2017 r., poz. 10122.

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Jerzy Rydłowski: Żołnierze lat wojny i okupacji. Warszawa: 1971.
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 1, Warszawa 1978.
• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 35–36. ISBN 83-211-0758-3.
• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.

Linki zewnętrzne

• Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Бартосик Сильвестр Степанович. Управление Министерства обороны Российской Федерации по увековечению памяти погибших при защите Отечества. [dostęp 2023-02-09]. (ros.).