Subkapitulum

Subkapitulum, infrakapitulum (łac. hypognathum, subcapitulum, infracapitulum) – część gnatosomy niektórych roztoczy.

Gnatosoma z podpisanym subkapitulum

Subkapitulum stanowi brzuszną część gnatosomy^[1], na której położony jest otwór gębowy, nogogłaszczki, wargę górną i wargi boczne^[2]. W jego części środkowej tworzy się rynienkowaty hypostom, który u kleszczy przekształcony jest w ząbkowany aparat kłujący^[1]. Leży tu też rowek hypostomalny^[1][3]. Przednioboczne części subkapitulum wyposażone mogą być w corniculi lub rutellae. U nasady hypostomu występować mogą apofyzy sternalne, które u żukowców wykształcone są w tritosternum^[1]. Przednia krawędź subkapitulum zaopatrzona może być w paralaciniae. U mechowców jego nasada tworzy bródkę (mentum)^[3]. U niektórych Actinotrichida grzbietowa część subkapitulum tworzy szyję^[2].

Subkapitulum powstało ze zrośniętych części koksosternalnych segmentu nogogłaszczkowego^[3][1] i wyewoluowało niezależnie u dręczy i roztoczy właściwych. U niektórych Cheyletoidea i pasożytniczych Myobiidae subkapitulum zlewa się ze styloforem, tworząc kapsułę styloforową. W niektórych grupach Prostigmata subkapitulum lub cała wspomniana kapsuła określane bywają jako rostrum^[3].

Przypisy

1. Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 130, 142, 186-187, 204, 371. ISBN 978-83-01-16568-0.
2. Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology. 2005, s. 186, 471-472.
3. David Evans Walter: Glossary of Acarine Terms. 2005. [dostęp 2015-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-06)].