Storczyk trójzębny

Storczyk trójzębny (Orchis tridentata Scopoli, właśc. Neotinea tridentata (Scop.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, Lindleyana 12: 122 (1997))^[3] — gatunek byliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Gatunek ten występuje w południowej i środkowej Europie. W Polsce znane były stanowiska tego gatunku na Śląsku, Pomorzu i Wielkopolsce. Jednak od połowy XX wieku gatunek zaginął i uważany był za wymarły. Ponownie odnaleziony został na dwóch stanowiskach w powiecie gryfińskim w 2012 roku^[4][5][6]. Po odkryciu polifiletycznego charakteru rodzaju Orchis gatunek ten włączony został do rodzaju Neotinea^[7]. Tu opisany jest pod nazwą tradycyjną ze względu na utrzymanie jej stosowania w polskojęzycznych źródłach nomenklaturowych^[8].

Storczyk trójzębny

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	storczyk
Gatunek	storczyk trójzębny
Nazwa systematyczna
Orchis tridentata Scopoli, 1772

Morfologia

Bulwy

Od 1 do 3 cm długości.

Łodyga

Do 40 cm długości.

Liście

Sztuk 4–8, osiągające do 12 cm długości.

Kwiaty

Zebrane w kwiatostany długości do 10 cm. Przysadka długości 0,3 cm do 0,4 cm, zalążnia 0,8 – 1,1 cm. Kwiaty średniej wielkości. Warżka do 1 cm długości. Górny, zewnętrzny listek okwiatu osiąga 0,8 cm, boczny zewnętrzny ma 1 cm, a boczny wewnętrzny - 0,5 cm.

Owoce

Długości do 1,2 cm.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Rośnie w murawach kserotermicznych. Kwitnie w maju i czerwcu.

Zmienność

Gatunek zróżnicowany na dwa podgatunki^[9]:

• Neotinea tridentata subsp. conica (Willd.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase - występuje od południowo-zachodniej Francji na północy po Algierię i Maroko na południu
• Neotinea tridentata subsp. tridentata - rośnie od Francji na zachodzie po południowo-zachodnią Azję na wschodzie

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Kategorie zagrożenia gatunku:

• Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[10]: Ex (wymarły); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[11].
• Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001): EX (wymarły); 2014: CR (krytycznie zagrożony)^[12].