Stara Wisła (łacha wiślana w Wawrze)

Stara Wisła^[1][2][3] – łacha wiślana w prawobrzeżnej warszawskiej dzielnicy Wawer^[1] w międzywalu Wisły w pobliżu osiedli Las, Zbytki^[3] i Kuligów^[a].

Stara Wisła

Stara Wisła, na lewo Kępa Wieloryb
łacha wiślana
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Położenie	Warszawa, Wawer
Obszary chronione	Dolina Środkowej Wisły WOChK
Położenie na mapie Warszawy Stara   Wisła
Położenie na mapie Polski Stara   Wisła
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Stara   Wisła
52°11′43,99″N 21°07′00,78″E

Stara Wisła, Kępa Wieloryb na lewo.

Kępa Wieloryb, dalej Stara Wisła i wał przy ul. Wał Miedzeszyński.

Stara Wisła niedaleko ujścia, Kępa Wieloryb na prawo.

To stare koryto^[1][2] zarówno źródło^[3][1] jak i ujście^[4][1] ma w Wiśle^[a]. Początek znajduje się na wys. ul. Skalnicowej, koniec na wys. ul. Kadetów^[1][a]. Jego długość wynosi około 4,3 km^[6] (ok. 3 km^[3]).

Stara Wisła i Kępa Wieloryb – schematyczna mapka. Dodatkowe oznaczenia: 1 - Rów Miedzeszyński, 2 - Kanał Nowe Ujście, 3 - Kanał Nowa Ulga, 4 - Wilanówka, 5 - Łacha Kuligowska.

Podczas wysokich stanów Wisły jest zasilana jej wodami^[3]. Tworzących je kilka odcinków wysychających starorzeczy^[7] odcina od brzegu Wisły Kępę Wieloryb^[3][b].

Brzeg od strony kępy jest wysoki (2-4 m), prawy niski, nieco dalej znajduje się ok. 5 m przeciwpowodziowy wał Miedzeszyński^[3].

Do łachy uchodzą:

• Rów Miedzeszyński^[3][4], na wysokości osiedla Zbytki^[3][5][c]
• Kanał Nowe Ujście^[2][3][4], również na wysokości osiedla Zbytki^[5]

Stara Wisła położona jest na obszarze specjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły” (PLB140004)^{[8][9][10][11]} oraz Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 42/14.02.2007 r., poz. 870), w znacznej części na jego granicy^[12][11].

Nazwą „Stara Wisła” określa się też znajdujące się w rejonie Lisów po drugiej stronie Wisły dawne zakole Wilanówki o promieniu ok. 1 km^[3].

Na planie Wisły ukazującym stan jej koryta w 1892 roku czyli kilka lat po rozpoczęciu regulacji rzeki, odnoga Wisły odpowiadająca współczesnej Starej Wiśle łączy się z Wisłą dodatkowo w trzecim miejscu, pośrodku, rozbijając obecną Kępę Wieloryb na dwie wyspy, z których północna podpisana jest nazwą „Wyspa bezimienna”^[13]. Jednak na rosyjskiej mapie Wisły z lat 1875-77 jest tam naniesiona tylko pojedyncza, wydłużona wyspa, a pomiędzy nią i prawym brzegiem Wisły kilka mniejszych wysepek^[14].

Zobacz też

• Kępa Wieloryb
• taras zalewowy Wisły w Warszawie

Uwagi

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych podaje jedynie m.in. współrzędne geograficzne źródła i ujścia Starej Wisły, ale bez nazw ulic, osiedli oraz nazw źródła i ujścia^[1]. Nazwy ulic oraz nazwy Kuligów i Wisła pochodzą z planu Warszawy^[5].
2. Bogdanowicz 2000^[7], ale nie jest używana nazwa „Stara Wisła”. Z kolei Biernacki 2000^[3] nie stosuje terminu „starorzecze”.
3. Nazwa Zbytki pochodzi z planu Warszawy, nie jest jednak na nim zaznaczony Rów Miedzeszyński^[5].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024
2. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 185, ISBN 83-239-9607-5.
3. Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 22-70. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2014-10-18].
4. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Mapa topograficzna w skali 1:10 000
5. Warszawa. Atlas miasta i okolic. Skala 1 : 20 000. Warszawa: Daunpol Sp. z.o.o. Wydawnictwo Kartograficzne, 2009. Brak numerów stron w książce
6. Program komputerowy GoogleEarth
7. Ewa Bogdanowicz, Barbara Fal, Irena Dobrzyńska: II Charakterystyki hydrologiczne. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 9-13. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2014-10-18].
8. Dz.U. z 2004 r. nr 229, poz. 2313: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. [uchylone] [data dostępu: 2014-10-18]
9. Dz.U. z 2011 r. nr 25, poz. 133: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. [data dostępu:2014-10-18]
10. Mapa obszaru specjalnej ochrony ptaków Dolina Środkowej Wisły (PLB140004). Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2014-10-18]. [OSO_PLB140004_10_19.jpg, OSO_PLB140004_9_19.jpg]
11. Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2015-01-08].
12. Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 42/14.02.2007 r., poz. 870: Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu; Załącznik nr 42 do rozporządzenia nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 r. Opis przebiegu granicy Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu według mapy sygnatura Warszawa - Wawer/WOChK/y z dnia 15 grudnia 2000 r. [data dostępu: 2014-10-18]
13. –. Roboty regulacyjne na r. Wiśle, pod Warszawą. „Przegląd Techniczny”. XXXI (Nr zeszytu VI), s. Tab. XXIV, 135-136, czerwiec 1894. [dostęp 2016-01-09]. W tym schematyczna mapa (na Tab. XXIV).
14. Artur Magnuszewski, Piotr Kuźniar, Borys Bednarek: Ekspertyza hyfrologiczno–hydrotechniczna. W: Projekt „Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej” (LIFE09 NAT/PL/000264). 12-2012, s. 142. [dostęp 2016-01-12]. Jednostka projektowa: Halcrow Group Oddział w Polsce Sp. z o.o.