Stanisław Diabełek Stadnicki

Stanisław Stadnicki zwany Diabełkiem herbu Szreniawa bez Krzyża ze Żmigrodu (ur. ok. 1607, zm. po 1657) – syn Stanisława Stadnickiego, starosty zygwulskiego, brat Władysława i Zygmunta.

Stanisław Stadnicki

Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Stadniccy herbu Szreniawa bez Krzyża
Data urodzenia	ok. 1607
Data śmierci	po 1657
Ojciec	Stanisław Diabeł Stadnicki
Matka	Anna Ziemięcka
Żona	Anna Mstowska Jadwiga Wilkoszewska NN
Dzieci	Jan Stadnicki

Życiorys

Ojciec Stanisława, Stanisław zwany Diabłem, zmarł 14 sierpnia 1610. Matka Anna z Ziemięckich po śmierci pierwszego męża wyszła ponownie za mąż za lisowczyka Ludwika Poniatowskiego^[1]. Jeszcze przed osiągnięciem pełnoletniości Stanisław towarzyszył starszemu bratu Władysławowi w łupieżczych wyprawach na wrogów zmarłego ojca, kasztelana sandomierskiego Mikołaja Spytka Ligęzę i szlachcica Konstantego Korniakta z Białobok. Bracia Stadniccy nazywani byli przez współczesnych Diablętami. Sam Stanisław miał słynąć z wyjątkowego okrucieństwa. Według relacji Andrzeja Zbylitowskiego, miał jednego dnia zabić w należącym do rodu Stadnickich zamku w Rudawce dwadzieścia pięć osób^[2]. W 1622 bracia Stadniccy zawarli ugodę z Konstantym Korniaktem, na mocy której odstąpili mu dobra żurawickie oraz wynagrodzili jego siostrze Annie z Korniaktów Tarnowskiej klejnoty, z których niegdyś okradł ją Stanisław Diabeł Stadnicki^[3].

10 grudnia 1624 Stanisław i Władysław Stadniccy zjawili się z wojskiem na sejmiku w Wiszni, który miał obradować na temat ich rehabilitacji, aby siłą wymusić swoje żądania. Ostatecznie sejmik zakończył obrady, a w odwecie starosta przemyski Marcin Krasicki zorganizował przeciw braciom wyprawę zbrojną. Wyprawa zakończyła się klęską braci Stadnickich. 21 grudnia 1624 brat Stanisława został zamordowany, Stanisław zaś zdołał się schronić u wojewody ruskiego Stanisława Lubomirskiego^[4]. 13 sierpnia 1625 wytoczył Marcinowi Krasickiemu proces o „gwałt, rabunek i morderstwo”. W 1626 sprzedał połowę, a dwa lata później całość dóbr w Łańcucie wojewodzie ruskiemu Stanisławowi Lubomirskiemu, aby spłacić grzywny za szkody poczynione przez jego ojca i starszych braci^[5][1]. Po sprzedaniu rodzinnego majątku najprawdopodobniej opuścił ziemię przemyską i osiadł w województwie krakowskim^[6]. Żył jeszcze w czasie potopu szwedzkiego^[7].

Małżeństwa i potomstwo

Stanisław Stadnicki był trzykrotnie żonaty. Jego pierwsze dwie żony Anna Mstowska herbu Szreniawa i Jadwiga Wilkoszewska herbu Jelita prawdopodobnie zmarły w tragicznych okolicznościach. W wierszu Na Stadnickiego Dyabełka, napisanym z okazji trzeciego ślubu Stanisława, Wacław Potocki pisał:

Z trzecią się żeni dziewką, ksiądz go wodą kropił,
Bo już jedną zadusił, a drugą utopił^[8].

Jedyny syn Stanisława, Jan Stadnicki, w czasie potopu szwedzkiego w 1657 napadł na Biecz, aby zdobyć miasto dla szwedzkiego króla Karola X Gustawa, za co został skazany na śmierć przez kasztelana krakowskiego Jana Wielopolskiego^[8].

Przypisy

1. Żychliński 1881 ↓, s. 264.
2. Łoziński 1903 ↓, s. 575.
3. Łoziński 1903 ↓, s. 578–579.
4. Łoziński 1903 ↓, s. 579–583.
5. Łoziński 1903 ↓, s. 584.
6. Łoziński 1903 ↓, s. 584–585.
7. Kaleta i Błoński 1963 ↓, s. 159.
8. Łoziński 1903 ↓, s. 585.

Bibliografia

• W. Łoziński: Prawem i lewem: obyczaje na Czerwonej Rusi za panowania Zygmunta III. Lwów: 1903, s. 571–585. [dostęp 2017-07-30].
• R. Kaleta, F. Błoński: Biecz: studia historyczne. Wrocław–Warszawa–Kraków: 1963, s. 159.
• Teodor Żychliński: Złota księga szlachty polskiej. R. 3. Poznań: 1881, s. 264. [dostęp 2017-07-30].