Spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna

Spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: ʕ.

Spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna

Numer IPA	145
ʕ
Jednostka znakowa	ʕ
Unikod	U+0295
UTF-8 (hex)	ca 95
Inne systemy
X-SAMPA	?\
Kirshenbaum	H<vcd&gt
IPA Braille↗	⠖⠆
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ʕ]:

• modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
• prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
• jest to spółgłoska gardłowa – następuje skurcz mięśni zwieraczy gardła. Gardło staje się na tyle wąskie, że masy powietrza wydychanego z płuc przechodząc przez nie tworzą charakterystyczny dla spółgłoski szczelinowej szum. W praktyce w wielu językach występuje spółgłoska gardłowa półotwarta, wymagająca mniejszego napięcia mięśniowego. Dźwięki te nie są odróżniane przez IPA.
• wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna

Artykulacji tej głoski można nauczyć się przesuwając nasadę języka do tyłu aż do momentu, gdy poczujemy napięcie mięśni, i nie rozluźniając ich starając się wypowiedzieć [ɦ]. Arabscy językoznawcy często porównują brzmienie tej głoski do dźwięku wydawanego przez wielbłąda .

Przykłady

Głoska ta jest obca językom indoeuropejskim. Występuje w:

• języku arabskim: عشرة ['ʕɑʃɑrɑ], „dziesięć”
• języku hebrajskim (wymowa sefardyjska): עברית [ʕivˈɾit] „hebrajski”

Żydzi aszkenazyjscy często zastępują tę głoskę przez [ʔ] lub omijają zupełnie.

• w języku kabylskim: εemmi [ʕəmmi] „mój wuj”

Pisownia

• w transliteracji języków semickich stosuje się symbol ʿ, czasami z przyczyn technicznych zastępowany apostrofem. Tworzy to jednak niejednoznaczność, ponieważ apostrof jest też używany do oddania zwarcia krtaniowego
• w języku somalijskim dźwięk ten jest zapisywany literą c