Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sokół maskowy[3] (Falco fasciinucha) – gatunek małego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący wschodnią część Afryki Subsaharyjskiej. Monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[4]. Narażony na wyginięcie.
To rzadki i nierównomiernie rozmieszczony ptak o dość dużym areale występowania. Pierwsze osobniki opisano na wzgórzach Taita w Kenii, stąd wzięła się angielska nazwa tego ptaka (Taita falcon)[5]. Gatunek rozprzestrzenił się na całą wschodnią część subsaharyjskiej Afryki – jego zasięg występowania rozciąga się wyspowo od południowej Etiopii i wschodniego Sudanu Południowego na południe przez wschodnią Ugandę, Kenię, Tanzanię, wschodnią Zambię, Malawi, Zimbabwe, Mozambik, Botswanę aż po północno-wschodnią część RPA[6].
Widuje się go w pobliżu wysokich klifów, wąwozów i ostańców, często też na obszarach leśnych (zwłaszcza w suchych lasach podrównikowych typu mopane i miombo). Obserwowany był w przedziale wysokości 600–3800 m n.p.m.[2] Często spotyka się go w parach.
To jeden z najmniejszych sokołów Afryki Południowej[5]. Dość charakterystyczny, ale można pomylić go z paroma innymi gatunkami. Rudawy brzuch upodabnia go do sokoła afrykańskiego, choć różnice tkwią w białym podgardlu i niewątpliwie rudych polach na karku. Również pokrywy podskrzydłowe są jednolicie rude, podczas gdy u sokoła afrykańskiego jest tam więcej kreskowania. Najbardziej oczywistą cechą rozpoznawczą pod skrzydłami jest biało-czarne paskowanie lotek – u sokoła afrykańskiego są rude.
Te ptaki o masywnej budowie, mają długie skrzydła, ale krótki ogon. Lecą szybko, choć poruszają się w locie dość ociężale. Pomimo to są wytrawnymi powietrznymi łowcami.
Sokół maskowy ma 28–30 cm długości[6] i ma około 61–72 cm rozpiętości skrzydeł. Waży 212–346 g[7].
Zaloty i kojarzenie się w pary wygląda podobnie jak u sokoła wędrownego. Podobnie brzmią jego popisy wokalne, którymi wyznacza swoje terytorium. Sokoły maskowe nie migrują i jedynie młode ptaki mogą koczować, oddalając się o parę kilometrów od miejsca, w którym się wykluły.
Poluje z zasiadki ze skał lub wysokich gałęzi drzew. Łowi nietoperze i małe ptaki, np. jerzyki, słowiki. Chwyta je w locie, zwykle po szybkim pościgu. Żywi się również owadami, w tym termitami i chrząszczami, które chwyta szponami, a do dzioba wkłada je, będąc w powietrzu. Wszystkie ofiary zanoszone są do specjalnych miejsc, gdzie je skubie i rozczłonkowuje.
Gniazda znajdują się na osłoniętych nagich półkach skalnych w zagłębieniach znajdujących się na wysokich, stromych klifach lub spadzistych wąwozach. Na drodze konkurencji z większymi sokołami czasem sokół maskowy zmuszony jest zajmować mniej odpowiednie miejsca do wylęgu.
Lęg składa się z 3–4 jaj owalnego kształtu i jasnopłowej barwy. Widać na nich żółtawo-brązowe nakrapianie. Para dzieli się obowiązkiem wysiadywania jaj, choć samice częściej zajmują się tą czynnością. Oboje rodzice dalej wychowują młode i przynoszą im pokarm.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 uznaje sokoła maskowego za gatunek narażony (VU – vulnerable). Wcześniej – od 2000 miał on status bliski zagrożenia (NT – near threatened), od 1994 – VU, a od 1988 – NT. Liczebność populacji szacuje się na 500–1000 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[2][6].
Jest wrażliwy na stosowany przez człowieka środek DDE, który sprawia, że skorupki jego jaj są cieńsze niż normalnie. Cierpi też przez utratę naturalnych siedlisk w wyniku budowy zapór wodnych, nielegalne polowania i handel, niepokojenie przez człowieka na lęgowiskach i w końcu przez konkurencję z innymi drapieżnikami, a zwłaszcza z sokołem wędrownym.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
