Siwiec (roślina)

Siwiec (Glaucium Mill.) – rodzaj roślin z rodziny makowatych. Obejmuje 25 gatunków^[4]. Rośliny te występują głównie w rejonie śródziemnomorskim, poza tym w zachodniej Europie, w południowo-zachodniej i centralnej Azji^[5][4]. W Polsce dwa gatunki rejestrowane są w stanie dzikim jako przejściowo dziczejące (efemerofity) – siwiec pomarańczowy G. corniculatum i siwiec żółty G. flavum^[6]. Te same dwa gatunki rosną jako introdukowane także w Ameryce Północnej^[7].

Siwiec

Siwiec żółty
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	makowate
Rodzaj	siwiec
Nazwa systematyczna
Glaucium P. Miller Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Typ nomenklatoryczny
Glaucium flavum Cr.[3]
Synonimy
Mosenthinia Kuntze[4]

Siwiec pomarańczowy

Bywają uprawiane jako ozdobne, dawniej wykorzystywane były jako lecznicze, mają zastosowanie jako olejodajne i kosmetyczne^[8].

Morfologia

Pokrój

Byliny, rośliny dwuletnie, rzadko rośliny jednoroczne, zawierające sok mleczny. Korzeń palowy, cienki. Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, zaokrąglona na przekroju, naga lub owłosiona^[5]

Liście

Skupione w rozetę przyziemną i skrętolegle rozmieszczone wzdłuż łodygi. Liście siedzące, nasadą zwykle obejmujące łodygę. Blaszka pierzasto wcinana, silniej u liści dolnych, w górnych zwykle falista, brzeg piłkowany lub karbowany^[5].

Kwiaty

Duże, pojedyncze, zwykle długoszypułkowe, rozwijające się na szczycie pędu lub wyrastające w kątach liści. Działki kielicha dwie, szybko odpadające, nagie lub owłosione^[5]. Płatki cztery^[5], białe, żółte, pomarańczowe lub czerwone, przeważnie z ciemniejszą plamą u nasady płatków^[9]. Pręciki liczne. Zalążnia powstaje z dwóch owocolistków, walcowato wydłużona, na szczycie z niemal siedzącym i dwudzielnym znamieniem^[5].

Owoce

Wąskie i długie do 30 cm torebki, szybko i znacznie wydłużające się po przekwitnięciu kwiatów^[9]. Zawierają liczne, nerkowato-jajowate nasiona^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Chelidonieae, podrodziny: Papaveroideae z rodziny makowatych Papaveraceae^[10].

Wykaz gatunków^[4]

• Glaucium acutidentatum Hausskn. & Bornm.
• Glaucium afghanicum Kitam.
• Glaucium alakirensis Aykurt, K.Yıldız & Özçandır
• Glaucium aleppicum Boiss. & Hausskn.
• Glaucium arabicum Fresen.
• Glaucium calycinum Boiss.
• Glaucium cappadocicum Boiss.
• Glaucium contortuplicatum Boiss.
• Glaucium corniculatum (L.) Curtis – siwiec pomarańczowy
• Glaucium cuneatum Cullen
• Glaucium elbursium Mory
• Glaucium elegans Fisch. & C.A.Mey.
• Glaucium fimbrilligerum Boiss.
• Glaucium flavum Crantz – siwiec żółty
• Glaucium grandiflorum Boiss. & A.Huet
• Glaucium insigne Popov
• Glaucium leiocarpum Boiss.
• Glaucium mathiolifolium Mobayen
• Glaucium oxylobum Boiss. & Buhse
• Glaucium quadratifolium Fedde
• Glaucium refractocarpum Gilli
• Glaucium secmenii Yıld.
• Glaucium squamigerum Kar. & Kir.
• Glaucium vitellinum Boiss. & Buhse
• Glaucium yazdianum Tavakkoli & Assadi

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Z nasion siwca żółtego pozyskuje się olej wykorzystywany do oświetlania i wyrobu mydeł. Roślina dawniej wykorzystywana była także jako lecznicza^[8]. Glaucyna z niej pozyskiwana znajduje zastosowanie przy produkcji kosmetyków^[11].