Senat Australii

Senat Australii – izba wyższa dwuizbowego parlamentu Australii. Izba niższa znana jest jako Izba Reprezentantów.

Ten artykuł dotyczy izby wyższej parlamentu Australii. Zobacz też: inne instytucje o podobnej nazwie.

Senat Australii

Australian Senate

Państwo	Australia
Rodzaj	izba wyższa parlamentu federalnego
Rok założenia	1901
Kierownictwo
Przewodniczący	Sue Lines, ALP
Struktura
Liczba członków	76
Stowarzyszenia polityczne	Rząd (26) Australijska Partia Pracy Oficjalna opozycja (31) Liberalna Partia Australii (25) Liberal National Party of Queensland (6) Pozostali (19) Zieloni (11) One Nation (2) Lambie Network (1) United Australia (1) niezrzeszony (4)
Ordynacja	proporcjonalna, pojedynczy głos przechodni
Ostatnie wybory	21 maja 2022
Siedziba
Sala posiedzeń Senatu
Strona internetowa

Wejście do Senatu

Historia i rola

Konstytucja Australii z 1900 roku ustanawiająca Australię dominium tworzy swoimi zapisami także instytucję Senatu. System polityczny Australii, pomimo że tworzony był na wzór angielskiego, wykształcił Senat nie jako bierny organ opiniodawczy, ale jako czynny organ legislacyjny. Różnica tkwiła początkowo także w obsadzaniu stanowisk senackich, gdyż wzorowany był on na systemie Stanów Zjednoczonych, gdzie z każdego stanu wybierani są przedstawiciele. Tak samo funkcjonował senat australijski do momentu nowelizacji konstytucji w roku 1909 z powodu konfliktu między angielską Izbą Lordów, a Izbą Gmin co do wyglądu organów władzy w podległym ich państwu dominium.

Skład Senatu

Według australijskiej konstytucji Senat, aby mógł działać musi spełnić następujące warunki:

1. Musi być złożony z równej liczby senatorów z danego stanu.
2. Musi w nim uczestniczyć przynajmniej po sześciu przedstawicieli z danego Stanu.
3. Liczba Senatorów musi być zbliżona do połowy liczby posłów z Izby Reprezentantów.

Wielkość

Liczebność izby senatorskiej w Australii zmieniała się wraz z upływem lat. Początkowo konstytucja przewidywała sześciu przedstawicieli z danego stanu, ale zwiększało się to stopniowo. Z łącznej liczby 36 przedstawicieli postanowiono stworzyć 60-osobowy Senat (1948). Rok 1974 przynosi kolejną zmianę, gdyż liczebność deputowanych wzrasta do 64 osób. Ostatnia zmiana nastąpiła w latach 80., kiedy podniesiono liczebność przedstawicieli do 76-ciu, tzn. że każdy z sześciu stanów wybiera po 12 senatorów, a terytoria, czyli Terytorium Północne (które reprezentuje również terytoria Wysp Bożego Narodzenia i Wysp Kokosowych) oraz Australijskie Terytorium Stołeczne - po dwóch senatorów.

Kadencja

Kadencja senatorów wybranych ze stanów australijskich trwa 6 lat, natomiast kadencja senatorów z terytoriów trwa 3 lata. Ponieważ kadencja niższej izby (Izby Reprezentantów) trwa tylko 3 lata, to zazwyczaj co 3 lata następuje wymiana połowy senatorów wybranych ze stanów australijskich.

Od czasu zmiany w sekcji 13 konstytucji Australii, wprowadzonej w wyniku referendum w 1906 roku, kadencja senatorów zawsze rozpoczyna się 1 lipca. Oznacza to, iż jeśli wspólne wybory do obu izb przeprowadzane są np. w sierpniu (jak to było w 2010 roku), to Izba Reprezentantów w nowym składzie zbiera się w ciągu najdalej kilkunastu tygodni, ale nowo wybrani senatorowie muszą czekać na objęcie mandatu aż do lipca kolejnego roku.

Lista przewodniczących Senatu

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu	Złożenie urzędu	Stan
1.		Sir Richard Chaffey Baker (FTP)	9 maja 1901	31 grudnia 1906	South Australia
2.		Sir Albert Gould (FTP)	20 lutego 1907	30 czerwca 1910	NPW
3.		Harry Turley (APP)	1 lipca 1910	8 lutego 1913	Queensland
4.		Thomas Givens (APP) / (NPA)	9 lutego 1913	30 czerwca 1926	Queensland
5.		Sir John Newlands (NPA)	1 lipca 1926	13 sierpnia 1929	South Australia
6.		Walter Kingsmill (PZA)	14 sierpnia 1929	30 sierpnia 1932	Australia Zachodnia
7.		Patrick Lynch (PZA)	31 sierpnia 1932	30 czerwca 1938	Australia Zachodnia
8.		John Hayes (PZA)	1 lipca 1938	30 czerwca 1941	Tasmania
9.		James Cunningham (APP)	1 lipca 1941	4 lipca 1943	Australia Zachodnia
10.		Gordon Brown (APP)	23 września 1943	19 marca 1951	Queensland
11.		Ted Mattner (LPA)	12 czerwca 1951	7 września 1953	South Australia
12.		Sir Alister McMullin (LPA)	8 września 1953	30 czerwca 1971	NPW
13.		Sir Magnus Cormack (LPA)	17 sierpnia 1971	11 kwietnia 1974	Wiktoria
14.		Justin O'Byrne (APP)	9 lipca 1974	11 listopada 1975	Tasmania
15.		Sir Condor Laucke (LPA)	17 lutego 1976	30 lipca 1981	South Australia
16.		Sir Harold Young (LPA)	18 sierpnia 1981	4 lutego 1983	South Australia
17.		Doug McClelland (APP)	21 kwietnia 1983	23 stycznia 1987	NPW
18.		Kerry Sibraa (APP)	17 lutego 1987	31 stycznia 1994	NPW
19.		Michael Beahan (APP)	1 lutego 1994	30 lipca 1996	Australia Zachodnia
20.		Margaret Reid (LPA)	20 sierpnia 1996	18 sierpnia 2002	ATS
21.		Paul Calvert (LPA)	19 sierpnia 2002	14 sierpnia 2007	Tasmania
22.		Alan Ferguson (LPA)	26 sierpnia 2007	25 sierpnia 2008	South Australia
23.		John Hogg (APP)	26 sierpnia 2008	30 czerwca 2014	Queensland
24.		Stephen Parry (LPA)	7 lipca 2014	2 listopada 2017	Tasmania
25.		Scott Ryan (LPA)	13 listopada 2017	13 padździernik 2021	Wiktoria
26.		Slade Brockman (LPA)	18 październik 2021	26 lipca 2022	Australia Zachodnia
27.		Sue Lines (APP)	26 lipca 2022	nadal	Australia Zachodnia

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna. aph.gov.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-27)].

Encyklopedie internetowe (senat):

• Britannica: topic/Senate-Australian-government