Tamaryna cesarska

Tamaryna cesarska
	Saguinus imperator
	(Goeldi, 1907)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Rodzina	pazurkowcowate
Rodzaj	tamaryna
Podrodzaj	Tamarinus
Gatunek	tamaryna cesarska
Synonimy
	Midas imperator Goeldi, 1907;
	Midas imperator Goeldi, 1907;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tamaryna cesarska^[3], tamaryna wąsata^[4] (Saguinus imperator) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callithrichidae).

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Zasięg występowania

Tamaryna cesarska występuje w brazylijskiej części Amazonii do Peru, na wschód od górnego biegu rzeki Purús, między rzekami Purus i Acre; prawdopodobnie zasięg jest bardziej złożony niż obecnie rozumiany^[5].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy formalnie opisał w 1907 roku szwajcarsko-brazylijski przyrodnik Émil August Goeldi nadając mu nazwę Midas imperator^[1]. Miejsce typowe to rzeka Acré, w górnym biegu rzeki Purus, w Brazylii^[1]^[6]. Oryginalna kolekcja obejmowała 5 skór i czaszek (jeden dorosły samiec i dwie dorosłe samica, jeden młodociany samiec i jedna młodociana samica)^[1]; lektotyp został wyznaczony w 1959 roku przez de Carvalho^[7], jest to zamontowana skóra dorosłej samicy (sygnatura MPEG 914) ze zbiorów Museo Paraense Emílio Goeldi^[8].

S. imperator należy do grupy gatunkowej mystax^[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki – imperator i subgrisescens^[5] – jednak analizy z 2023 roku oparte na danych morfometrycznych i genetycznych wykazały, że subgrisescens jest odrębnym gatunkiem^[8]. Obecnie (2023) gatunek monotypowy^[9].

Etymologia

Saguinus: fr. sagouin „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy sahui, używanej w okolicach Bahii^[10].
imperator: łac. imperator, imperatoris „cesarz, wódz, imperator” , od imperare „rządzić”^[11].

Opis

Długość ciała 23–26 cm, ogona 35–42 cm; masa ciała 400–550 g^[12]^[13]. Sierść szara z domieszką rdzawobrązowego koloru, dłonie i stopy czarne, ogon brązowy. Głowa mała, charakterystyczne długie, białe wąsy (stąd nazwa wąsata). Żyje w grupach rodzinnych, prowadzi nadrzewny tryb życia, jest aktywna w dzień. Wszystkożerna - zjada głównie owady, owoce i nektar.

Ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[2]. W Peru znajduje się pod ochroną. Całkowita liczba okazów jest nieznana.

Przypisy

[1]
É.A. Goeldi. On some new and insufficiently known Species of Marmoset Monkeys from the Amazonian Region. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1907 (1), s. 93, 1907. (ang.).
[2]
A.L. Ravetta, A.M. Calouro, R.B. Wallace, J.M. Mollinedo, F. Röhe, J.C. Bicca-Marques, E.W. Heymann & R.A. Mittermeier 2021, Saguinus imperator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
[3]
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
[4]
J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 117, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).
[5]
C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
[6]
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus imperator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
[7]
C.T. de Carvalho. Lectótipos e localidades das espécies de Goeldi (Primates, Carnivora e Rodentia). „Revista Brasileira de Biologia”. 19 (4), s. 460, 1959. (hiszp.).
[8]
R. Gregorin, D. Athaydes, J. E. dos Santos-Júnior & T.B. Ayoub. Taxonomic status of Tamarinus imperator subgrisescens (Lönnberg, 1940) (Cebidae, Callitrichinae). „Papéis Avulsos de Zoologia”. 63, s. 1–14, 2023. DOI: 10.11606/1807-0205/2023.63.005. (ang.).
[9]
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Saguinus imperator (Goeldi, 1907). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
[10]
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.).
[11]
imperator, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-12] (ang.).
[12]
A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 335. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
[13]
Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 117. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus imperator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
A.L. Ravetta, A.M. Calouro, R.B. Wallace, J.M. Mollinedo, F. Röhe, J.C. Bicca-Marques, E.W. Heymann & R.A. Mittermeier 2021, Saguinus imperator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).

[Goeldi-1] [1]
É.A. Goeldi. On some new and insufficiently known Species of Marmoset Monkeys from the Amazonian Region. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1907 (1), s. 93, 1907. (ang.).

[iucn-2] [2]
A.L. Ravetta, A.M. Calouro, R.B. Wallace, J.M. Mollinedo, F. Röhe, J.C. Bicca-Marques, E.W. Heymann & R.A. Mittermeier 2021, Saguinus imperator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).

[Cichocki&inni-3] [3]
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Reichholf&inni-4] [4]
J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 117, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).

[Burgin&inni-5] [5]
C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] [6]
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus imperator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].

[car-7] [7]
C.T. de Carvalho. Lectótipos e localidades das espécies de Goeldi (Primates, Carnivora e Rodentia). „Revista Brasileira de Biologia”. 19 (4), s. 460, 1959. (hiszp.).

[gre&inni-8] [8]
R. Gregorin, D. Athaydes, J. E. dos Santos-Júnior & T.B. Ayoub. Taxonomic status of Tamarinus imperator subgrisescens (Lönnberg, 1940) (Cebidae, Callitrichinae). „Papéis Avulsos de Zoologia”. 63, s. 1–14, 2023. DOI: 10.11606/1807-0205/2023.63.005. (ang.).

[mdd-9] [9]
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Saguinus imperator (Goeldi, 1907). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).

[Palmer-10] [10]
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.).

[Jobling-11] [11]
imperator, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-12] (ang.).

[Rylands&Mittermeier-12] [12]
A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 335. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-13] [13]
Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 117. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]