Sławutycz (1990)

Sławutycz (U510) (ukr. Славутич) – ukraiński okręt dowodzenia(inne języki) i rozpoznawczy(inne języki). W marcu 2014 roku został zagarnięty przez siły rosyjskie podczas aneksji Krymu.

Ten artykuł dotyczy okrętu. Zobacz też: miasto Sławutycz.

Sławutycz (Славутич)

Sławutycz w 2012
Klasa	okręt dowodzenia(inne języki) i rozpoznawczy(inne języki)
Projekt	994
Oznaczenie NATO	Kamchatka-mod.
Historia
Stocznia	Czornomorśkyj Sudobudiwnyj Zawod, Mikołajów
Położenie stępki	lipiec 1988
Wodowanie	styczeń 1990
Zamówiony dla  Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	Pridnieprowie
Marynarka Wojenna Ukrainy
Nazwa	Sławutycz
Wejście do służby	28 lipca 1992
Los okrętu	przejęty przez Rosję 22 marca 2014
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	4460 ts standardowa 5010 ts pełna[1]
Długość	106,02 m[1]
Szerokość	16,01 m
Zanurzenie	6 m
Napęd
1 silnik wysokoprężny o mocy 5236 KM, 1 śruba[1] (inne dane: 2 silniki o mocy 8000 KM, 2 śruby[2])
Prędkość	14,8 węzła
Zasięg	13.000 Mm przy prędkości 14 w
Uzbrojenie
2 armaty obrony bezpośredniej 30 mm AK-630 2 czteroprowadnicowe wyrzutnie rakiet plot bliskiego zasięgu Strieła-3
Wyposażenie
2 wyrzutnie celów pozornych PK-16
Załoga	129

Budowa

"Sławutycz" był początkowo budowany dla marynarki ZSRR, jako druga jednostka z serii okrętów rozpoznawczych projektu 10221 (oznaczenie NATO: Bambuk, następnie Kamchatka), pod nazwą "Pridnieprowie"^[1]. Projekt okrętów oparto na kadłubie dużego trawlera rybackiego proj. 1288 i został opracowany przez biuro CKB Czernomoriec z Sewastopola. Pierwszym okrętem typu była "Kamczatka" (SSW-391), która weszła w skład radzieckiej (następnie rosyjskiej) Floty Oceanu Spokojnego w 1987 roku^[1].

Drugi okręt "Pridnieprowie" (numer burtowy SSW-189) był przewidywany dla Floty Północnej. Stępkę pod jego budowę położono w lipcu 1988 w Stoczni Czarnomorskiej w ówczesnej Ukraińskiej SRR, a kadłub wodowano w styczniu 1990. Na okręcie znajdowała się już część załogi z rosyjskiej Floty Północnej, lecz po rozpadzie ZSRR, w maju 1992 roku, przy stanie prac wyposażeniowych 70%, zarządzeniem ministra obrony Ukrainy, został przejęty przez marynarkę wojenną Ukrainy^[1]. 28 lipca 1992 został obsadzony przez załogę ukraińską i podniesiono na nim banderę^[1]. Okręt wszedł do służby pod nazwą "Sławutycz", od miasta Sławutycza.

Mimo wejścia do służby, w dalszym ciągu prowadzono na okręcie prace wyposażeniowe, dostosowując go do roli okrętu dowodzenia i wykańczając według uproszczonego projektu. Numer zmodyfikowanego projektu zmieniono na 994 (w kodzie NATO: Kamchatka-mod.)^[1].

Opis

Okręt ma sylwetkę zbliżoną do trawlera^[1], z podniesionym pokładem dziobowym na ok. 2/3 długości. Na dziobie umieszczono małą nadbudówkę ze stanowiskiem działka AK-630 po lewej stronie i poczwórną wyrzutnią rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-3 po prawej stronie, oraz podwyższonym przeszklonym stanowiskiem obserwacyjnym za nimi^[1]. Główna nadbudówka, z mostkiem w przedniej części, ciągnie się przez większość długości okrętu. Znajduje się na niej kratownicowy maszt dziobowy (z dwoma radarami Wajgacz-U i dwoma namiernikami). W rufowej części znajdują się dwa kominy o prostokątnym przekroju, położone po obu burtach, a za nimi podobny do jednostek rybackich bramowy maszt tylny, z czterema podporami. Na podporach masztu z przodu zawieszone są bomy do łodzi motorowych (umieszczonych między kominami a masztem), a na górnej poprzecznej belce ustawione są różne anteny^[1]. Za masztem, na rufie znajduje się również działko AK-630 (po prawej stronie) i poczwórna wyrzutnia rakiet przeciwlotniczych Strieła-3 (po lewej stronie), a przed nimi podwyższone stanowisko obserwacyjne^[1].

Uzbrojenie okrętu służy tylko do samoobrony i obejmuje dwa sześciolufowe zestawy przeciwlotnicze obrony bezpośredniej AK-630 (jednakże, bez radarów artyleryjskich) oraz dwie poczwórne wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-3. Ponadto, okręt ma działka salutacyjne kalibru 45 mm. Na fotografii z 2012 roku widoczne są również przynajmniej dwie podstawy podwójnie sprzężonych wielkokalibrowych karabinów maszynowych na burtach w części rufowej. W skład pasywnych środków walki wchodzą dwie wyrzutnie celów pozornych PK-16 u podnóża masztu dziobowego. Okręt jest wyposażony w sonar Dniestr^[1].

W stosunku do półbliźniaczej "Kamczatki", "Sławutycz" został ukończony według uproszczonego projektu, posiada zubożone wyposażenie elektroniczne i znacznie różni się od niej zewnętrznie. "Kamczatka" posiada dodatkowo lądowisko śmigłowca oraz hangar na rufie i różni się formą nadbudówek i masztów^[1]. Między innymi, nie posiada masztu bramowego na rufie, natomiast na śródokręciu posiada duży obudowany maszt (w formie "żagla"), stanowiący podstawę dla anten systemów rozpoznawczych^[2].

Służba

"Sławutycz" w 2007

Prace wyposażeniowe zakończono w grudniu 1992 r. i okręt przybył do Sewastopola. Nosił początkowo numer burtowy SSW-189, następnie 880, a od czerwca 1994 r. U510. W kolejnych latach pełnił funkcje reprezentacyjne, składając m.in. wizyty w portach zagranicznych i biorąc udział w międzynarodowych manewrach na Morzu Czarnym i Śródziemnym^[1]. W 2000 roku odwiedził Nowy Jork w USA.

10 grudnia 1997 na okręcie wybuchł pożar w magazynie na dolnym pokładzie, lecz został ugaszony z pomocą holownika "Kremieniec" i rosyjskich jednostek SB-5, WM-154 i PŻK-45. Nie było ofiar, a okręt został wyremontowany^[1].

Między 26 października a 4 listopada 1998 roku brał udział w ćwiczeniach floty Ukrainy Sea Brease-98 na Morzu Czarnym, z udziałem sił głównych państw NATO i państw czarnomorskich^[3]. Uczestniczył w licznych ćwiczeniach międzynarodowych, w tym z marynarkami państw NATO. Między innymi, reprezentował marynarkę ukraińską w rejsach powołanego z inicjatywy Turcji międzynarodowego zespołu Black Sea Naval Force(inne języki) (BLACKSEAFOR) na Morzu Czarnym, z okrętami wszystkich państw czarnomorskich w latach: 2002 (sierpień), 2005 (sierpień), 2006 (kwiecień i sierpień), 2007 (kwiecień i sierpień), 2008 (sierpień), 2009 (kwiecień i sierpień), 2010 (kwiecień), 2011 (kwiecień), 2012 (sierpień) i 2013 (sierpień/wrzesień)^[4].

Wieczorem 22 marca 2014 r., podczas kryzysu krymskiego, okręt przebywający w Zatoce Sewastopolskiej i blokowany tam od końca lutego przez rosyjskie holowniki, został przejęty siłą przez oddziały rosyjskie i 23 marca podniesiono na nim banderę rosyjską^[5]. Wcześniej 4 marca podjęto nieudaną próbę abordażu okrętu, która została odparta^[6]. W marcu 2020 roku nadal pozostawał pod kontrolą rosyjską w Sewastopolu^[7]. Jego dalszy status jest nieznany (stan na 2023).

Przypisy

1. Malinowski 1998 ↓, s. 40-41
2. A.S. Pawłow, Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945-1995 g., Jakuck, 1994, s.160
3. Władimir Zabłocki. Na pomoc „Nadbrzeżnej Republice”, czyli Sea Brease-98. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 1'99. IV (14), s. 15, styczeń-luty 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
4. BLACKSEAFOR 2002.; BLACKSEAFOR 2005.; BLACKSEAFOR 2006.; BLACKSEAFOR 2007.; BLACKSEAFOR 2008.; BLACKSEAFOR 2009.;BLACKSEAFOR 2010.; BLACKSEAFOR 2011.; BLACKSEAFOR 2012.; BLACKSEAFOR 2013. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
5. Rosjanie przejęli ukraiński okręt Sławutycz. Wciągnięto rosyjską flagę w serwisie polskieradio.pl [dostęp 23-3-2014]
6. Ministerstwo obrony Ukrainy: załoga okrętu "Sławutycz" odparła próbę abordażu na Krymie. wp.pl, 2013-03-05. [dostęp 2014-03-04]. (pol.).
7. Окупанти перебазували підводний човен «Запоріжжя» у Севастополі. mil.in.ua, 16-3-2020. [dostęp 2020-12-14]. (ukr.).

Bibliografia

• Jarosław Malinowski. Ukraiński okręt sztabowy "Slawuticz". „Okręty Wojenne”. Nr 6/1998 (28), 1998. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.