Ryjoskoczek północnoafrykański

Ryjoskoczek północnoafrykański^[7], ryjoskoczek^[8] (Petrosaltator rozeti) – gatunek ssaka z podrodziny Macroscelidinae w obrębie rodziny ryjkonosowatych (Macroscelididae).

Ryjoskoczek północnoafrykański

Petrosaltator rozeti
(Duvernoy, 1833)[1]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	ryjkonosowe
Rodzina	ryjkonosowate
Podrodzina	Macroscelidinae
Plemię	Macroscelidini
Rodzaj	Petrosaltator Rathbun & Dumbacher, 2016[2]
Gatunek	ryjoskoczek północnoafrykański
Synonimy
Macrocelides rozeti Duvernoy, 1833[1] Macroscelides rozeti deserti O. Thomas, 1901[3] Elephantulus rozeti atlantis O. Thomas, 1913[4] Elephantulus deserti clivorum O. Thomas, 1913[5] Elephantulus rozeti moratus O. Thomas, 1913[4]
Podgatunki
P. r. rozeti (Duvernoy, 1833) P. r. deserti (O. Thomas, 1901)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Nazewnictwo

W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Elephantulus rozeti był oznaczany nazwą „ryjoskoczek”^[9][8]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „ryjoskoczek północnoafrykański”, rezerwując nazwę „ryjoskoczek” dla rodzaju tych ssaków^[7].

Taksonomia

Gatunek po raz zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1833 roku francuski zoolog Georges Louis Duvernoy, nadając mu nazwę Macrocelides rozeti^[1]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu „Afryka Północna, niedaleko Algeru”^[1], tj. północna Afryka, okolice Oranu, Algieria^[10][11][12]. Holotyp znajduje się w zbiorach Musée Zoologique de la ville de Strasbourg pod sygnaturą MZS MAM03685^[2]. Podgatunek deserti formalnie opisał w 1901 roku angielski zoolog Oldfield Thomas, nadając mu nazwę ''Macroscelides rozeti deserti^[3]. Miejsce typowe to obszar niedaleko Jebel Bourzel, Biskra, Algeria^[13]. Holotyp to samica (sygnatura BMNH 1897.6.9.2) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; okaz zebrany 10 marca 1897 roku przez duchownego Alfreda Eatona^[3][14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Petrosaltator, który zdefiniowała w 2016 roku para amerykańskich teriologów Galen B. Rathbun i John P. Dumbacher^[2].

Wyróżniono dwa podgatunki^[11].

Etymologia

• Petrosaltator: gr. πετρα petra ‘skała’; łac. saltator, saltatoris ‘tancerz’, od saltare ‘tańczyć’, od salire ‘skoczyć’^[2].
• rozeti: Claude-Antoine Rozet (1798–1858), oficer Armée de terre, brał udział w inwazji na Algierię w 1830 roku, malarz, geolog^[15].
• deserti: łac. desertum ‘pustynia, pustkowie’, od deserere ‘porzucić’^[16].

Zasięg występowania

Ryjoskoczek północnoafrykański występuje w Afryce Północnej, zamieszkując w zależności od podgatunku^[11][17][12]:

• P. rozeti rozeti – nadbrzeżna pasma gór Atlas w Maroku, Algierii i Tunezji; do tego podgatunku mogą należeć okazy z Sahary Zachodniej i zachodniej Libii.
• P. rozeti deserti – śródlądowa część pasma gór Atlas, z wyjątkiem pustynnych terenów w Maroku, Algierii i Tunezji.

Morfologia i ekologia

Długość ciała (bez ogona) 100–120 mm, długość ogona 105–137 mm, długość ucha 21–27 mm, długość tylnej stopy 30–34 mm; masa ciała 40–55 g^[17][18]. Wzór zębowy: I ${\displaystyle {\tfrac {3}{3}}}$ C ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ P ${\displaystyle {\tfrac {4}{4}}}$ M ${\displaystyle {\tfrac {2}{2}}}$ (x2) = 40^[17].

Tryb życia

Prowadzi dzienny tryb życia. Mieszka w norach. Jest samotnikiem^[9].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[6].