Rumuńska cyrylica

Rumuńska cyrylica – sposób zapisu pisma w języku rumuńskim (zwanym dawniej wołoskim lub mołdawskim) oficjalnie obowiązujący do roku 1860, gdy zastąpiono ją alfabetem transferowym, a następnie, w 1862, dzisiejszym zmodyfikowanym alfabetem łacińskim.

Ten artykuł dotyczy cyrylicy używanej do zapisu języka rumuńskiego do XIX wieku. Zobacz też: mołdawska cyrylica – używana w Mołdawii w czasach ZSRR.

Najstarszy zabytek piśmiennictwa rumuńskiego – list Neacșu – zapisany cyrylicą.

Przykład użycia alfabetu transferowego

Przykład tekstu rumuńskiego («Ojcze nasz») w zapisie cyrylicą

W okresie dostosowywania rumuńskich dokumentów, map itp. funkcjonował tzw. alfabet transferowy, w którym znalazły się zarówno litery łacińskie, jak i litery cyrylicy. W alfabecie transferowym pojawiły się znaki diakrytyczne – brewis, cyrkumfleks i przecinek dolny – używane do dziś. Jednym z twórców alfabetu transferowego był Ion Budai-Deleanu.

Zastąpienie cyrylicy alfabetem łacińskim było jednym z przejawów świadomej romanizacji kultury rumuńskiej pod koniec XVIII i w XIX w. Twórcami programu romanizacji języka rumuńskiego byli przedstawiciele tzw. szkoły siedmiogrodzkiej, m.in. Petru Maior i Ion Budai-Deleanu.

Po utworzeniu Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w 1924 r., powrócono do cyrylicy, uproszczonej na wzór alfabetu rosyjskiego. Alfabet ten był używany w Mołdawskiej SRR do 1989 r., w Mołdawii Naddniestrzańskiej jest używany do dzisiaj.

Alfabet

Litera	Współczesny odpowiednik	Alfabet transferowy	Fonem
А	a	A a	/a/
Б	b	Б б	/b/
В	v	В в	/v/
Г	g, gh	G g	/g/
Д	d	D d	/d/
Є, Е	e	E e	/e/
Ж	j	Ж ж	/ʒ/
Ѕ	—	—	—
З	z	Z z	/z/
И	i	I i	/i/
Й	i	Ĭ ĭ	/j/, /ʲ/
І	i	I i	/i/
К	c, ch	K k	/k/
Л	l	L l	/l/
М	m	M m	/m/
Н	n	N n	/n/
Ѻ, О	o	O o	/o̯/
П	p	П п	/p/
Р	r	Р р	/r/
С	s	S s	/s/
Т	t	T t	/t/
Ѹ, Ꙋ	u	У у	/u/
Ф	f	F f	/f/
Х	h	Х х	/h/
Ѡ	o	O o	/o/
Щ	șt	Щ щ	/ʃt/
Ц	ț	Ц ц	/ʦ/
Ч	c (przed e, i)	Ч ч	/ʧ/
Ш	ș	Ш ш	/ʃ/
Ъ	ă	Ъ ъ	/ə/
Ь	—	—	—
Ѣ	ea	Ea ea	/e̯a/
Ю	iu	Iу iу Ĭу ĭу	/ju/
Ꙗ, Ѧ	ia	Ia ia	/ja/
Ѥ	ie	Ĭe ĭe	/je/
Ѫ	â, î	Î î	/ɨ/
Ѯ	x	Ks ks	/ks/
Ѱ	ps	Пs пs	/ps/
Ѳ	t	T t	/t/ (prawdopodobnie także /θ/)
Ѵ	i, v	I i; В в	/i/, /y/, /v/
Ꙟ	în îm	În în Îm îm	/ɨn/, /ɨm/
Џ	g (przed e, i)	Џ џ	/ʤ/

Bibliografia

• Treptow, Kurt W. (red.): A History of Romania (Iași: The Center for Romanian Studies, 1997).