Rozdół

Rozdół (ukr. Розділ) – osiedle typu miejskiego w rejonie mikołajowskim obwodu lwowskiego na Ukrainie.

Rozdół

Розділ

Pałac w Rozdole
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	mikołajowski
Populacja (2019) • liczba ludności	2491[1]
Nr kierunkowy	+380 3241
Kod pocztowy	81650
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Rozdół
Położenie na mapie Ukrainy Rozdół
49°27′43″N 24°03′44″E

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Rozdół

Rozdół. Schemat pałacu

Historia

Własność Czerniejowskich (Czerniejewskich) herbu Korczak^[2], Rzewuskich, później Lanckorońskich. W II Rzeczypospolitej miasto w powiecie żydaczowskim województwa stanisławowskiego. Herb miasta nawiązuje do polskiego szlacheckiego herbu Krzywda.

W 1647 r. erygowano tu parafię rzymskokatolicką^[3].

16 września 1939 r. doszło do rebelii, którą zorganizowali nacjonaliści ukraińscy. Została ona stłumiona tego samego dnia przez żandarmerię wojskową i Policję Państwową. W latach 1939–1945 członkowie OUN-UPA zamordowali tutaj 78 Polaków i 2 Ukraińców sprzyjających Polakom. W 1944 NKWD aresztowało pod zarzutem przynależności do AK 15 Polaków, zsyłając ich w głąb ZSRR. Tylko część z nich przeżyła^[4].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj polska rodzina Matusiewiczów udzielała pomocy Żydom. W 1998 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Józefa i Paulinę Matusiewiczów oraz ich córkę Emilię Młot^[5].

W Rozdole urodził się Wacław Piotr Rzewuski.

Zabytki

• dawny klasztor oo. karmelitów, ufundowany w 1646 r. przez Annę Rzewuską z Czerniejowskich i Stanisława Beydo Rzewuskiego^[6]. W 1763 r. zakonnicy przekazali klasztor siostrom szarytkom, które prowadziły w nim przytułek dla dziewcząt. W czasie II wojny światowej był tu ośrodek dla uchodźców. Działała także komórka Armii Krajowej. Po wojnie przekształcony w internat dla dziewcząt specjalnej troski^[7].
• kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej, wzniesiony w stylu barokowym w latach 1610–1648, ufundowany przez Mateusza Czerniejewskiego^[6]. Miał charakter obronny, posiadał strzelnice. Konsekrowany w 1773 r. pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej, rozbudowany w 1858 r. W połowie XVIII poszerzony o kaplicę Rzewuskich, przebudowaną w 1822 r. w stylu empirowy. Po II wojnie światowej zamknięty, odzyskany częściowo przez katolików w 1991 r. Posługę duszpasterską sprawują księża z parafii w Brzozdowcach^[3][8].
• murowany pałac Lanckorońskich herbu Zadora wybudowany w 1740 w stylu neorenesansowym^[9][10]. Ulubiona siedziba Karoliny Lanckorońskiej. Nieużytkowany, w stanie postępującej degradacji.

Urodzeni

• Wacław Piotr Rzewuski

Przypisy

1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50.
2. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 3. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów, 1900, s. 369.
3. Rozdół Stary [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-03-04].
4. HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939–1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 762–764, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
5. Matusiewicz Józef & Paulina ; Daughter: Młot Emília (Matusiewicz). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-09]. (ang.).
6. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX. Warszawa: 1880-1902, s. 829.
7. Zadbano o pałac w Rozdole [online], Nowy Kurier Galicyjski, 26 stycznia 2018 [dostęp 2023-03-04] (pol.).
8. ROZDÓŁ. Kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej / Trójcy Przenajświętszej (1616 – 1648). Lwowski obw., Stryjski r-n (Mikołajowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-03-04].
9. RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 529–550, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
10. Zamek Rozdol widok z lotu ptaka.

Bibliografia

• Ziemia lwowska. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, s. 417–418.

Linki zewnętrzne

• Rozdół, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 829.
• Rozdół na stronie Rady Najwyższej Ukrainy. (ukr.)
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona