Przekładnia zębata

Przekładnia zębata – przekładnia mechaniczna, w której przeniesienie napędu odbywa się za pośrednictwem nawzajem zazębiających się kół zębatych.

Animacja działania przekładni zębatej walcowej o zębach prostych

Schematy przekładni: a) walcowa, b) dwustopniowa walcowa i stożkowo-walcowa, c) stożkowa, d) walcowa z kołem o uzębieniu wewnętrznym

Przekładnie rozróżnia się ze względu na:

Liczbę stopni:

• przekładnia jednostopniowa (przykład a) – w której współpracuje jedna para kół zębatych
• przekładnia wielostopniowa np. dwustopniowa, trzystopniowa itd. (przykład b) – w której szeregowo pracuje więcej par kół zębatych; przełożenie całkowite przekładni wielostopniowej jest iloczynem przełożeń poszczególnych stopni

Umiejscowienie zazębienia:

• zazębienie zewnętrzne (przykład c)
• zazębienie wewnętrzne (przykład d)

Rodzaj przenoszonego ruchu:

• przekładnia obrotowa – uczestniczą w niej dwa koła zębate
• przekładnia liniowa – koło zębate współpracuje z listwą zębatą tzw. zębatką. Ruch obrotowy zamieniany jest w posuwisty lub na odwrót

Wzajemne usytuowanie osi obrotu:

• osie równoległe przekładnia walcowa
• osie przecinające się przekładnia stożkowa
• osie wichrowate prostopadłe przekładnia hipoidalna^[1], przekładnia ślimakowa i nieprostopadłe przekładnia hiperboloidalna

Przekładnie zębate są najpowszechniej stosowanymi przekładniami w budowie maszyn. Ich główne zalety to:

• łatwość wykonania
• stosunkowo małe gabaryty
• stosunkowo cicha praca, gdy są odpowiednio smarowane
• duża równomierność pracy
• wysoka sprawność dochodzącą do 98% (z wyjątkiem przekładni ślimakowej i falowej)
• możliwość przenoszenia dużych mocy.

Natomiast do wad przekładni zębatych należą:

• stosunkowo niskie przełożenie dla pojedynczego stopnia
• sztywna geometria
• brak naturalnego zabezpieczenia przed przeciążeniem
• hałaśliwe przy braku odpowiedniego smarowania
• konieczność obfitego smarowania
• wysoki koszt

Oddzielną grupą przekładni zębatych są przekładnie obiegowe, przekładnie falowe i przekładnie zębate o zmiennym przełożeniu.

Zobacz też

• Przekładnia główna

Przypisy

1. Kulczyk I.: Most napędowy cz. 2. Zespół Szkół Samochodowych w Bydgoszczy. [dostęp 2011-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-27)].

Bibliografia

• Czarnigowski J.: Wykład 8 przekładnie zębate część 1. Politechnika Lubelska. Wykłady dla studiów zaocznych. [dostęp 2011-06-21].

Encyklopedie internetowe (mechanizm):

• БРЭ: 1996799
• Catalana: 0098213