Przegląd Wszechpolski

Przegląd Wszechpolski – pismo społeczno-polityczne wydawane jako organ prasowy najpierw Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, a następnie Narodowej Demokracji w latach 1895–1905. W latach 1895–1898 wydawany jako dwutygodnik, od 1899 jako miesięcznik. W latach 1895–1901 wydawany we Lwowie, od 1902 w Krakowie.

Przegląd Wszechpolski

Częstotliwość	miesięcznik
Państwo	Austro-Węgry
Organ prasowy	Polskie Towarzystwo Handlowo-Geograficzne, Narodowa Demokracja
Język	polski
Pierwszy numer	1895
Ostatni numer	1905

Pierwszy numer ukazał się 1 stycznia 1895 we Lwowie jako organ Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, na bazie wydawanego wcześniej przez to towarzystwo „Przeglądu Emigracyjnego”^[1][2]. Kontynuując misję „Przeglądu Emigracyjnego”, „Przegląd Wszechpolski” miał dbać o łączność ekonomiczną z wychodźstwem z ziem polskich i rozpowszechniać informacje potrzebne do podjęcia racjonalnej decyzji o wyjeździe. Ważnym kontekstem powstania pisma była gorączka brazylijska, czyli fala migracji ludności chłopskiej, która przetoczyła się przez Galicję w latach 1895–1896. Redaktorem został adwokat i członek Polskiego Towarzystwa Handlowo-Geograficznego, Wiktor Ungar, z redakcją współpracowali również działacz polonijny Stanisław Kłobukowski oraz podróżnik i geolog Józef Siemiradzki^[3][4]. 15 marca 1895 roku w „Przeglądzie Wszechpolskim” ukazał się pierwszy artykuł Romana Dmowskiego, który następnie 15 lipca przejął redagowanie pisma (choć jako redaktor odpowiedzialny podpisywał się wciąż Wiktor Ungar)^[1]. Jako dodatek do „Przeglądu” był wydawany „Przewodnik Handlowo-Geograficzny”^[5].

Po przejęciu pisma przez Romana Dmowskiego „Przegląd” stał się organem prasowym tajnej organizacji Liga Narodowa. Współpracowali z nim inni członkowie Ligi: Zygmunt Balicki, Jan Ludwik Popławski, Zdzisław Dębicki, Tadeusz Grużewski. „Przegląd Wszechpolski” propagował łączność ziem polskich wszystkich zaborów, walkę z rusyfikacją i germanizacją, solidaryzm społeczny, negację walki klas i podporządkowanie interesów warstw odrębnych interesom ludu, ujmując lud ahistorycznie i ponadklasowo. Od samego początku swojego istnienia publikował treści antysemickie^[2][6].

W latach 1898–1901 redaktorem naczelnym pisma był Jan Ludwik Popławski, po czym na stanowisko to powrócił Dmowski. W 1902 redakcję pisma przeniesiono ze Lwowa do Krakowa. W tym samym roku w piśmie ukazał się cykl artykułów Dmowskiego (wówczas pod pseudonimem R. Skrzycki) pt. Myśli nowoczesnego Polaka.

Po wybuchu rewolucji w 1905 roku Roman Dmowski zlikwidował „Przegląd Wszechpolski”.

Przypisy

1. Andrzej Garlicki. Relacja Romana Dmowskiego o Lidze Narodowej. „Przegląd Historyczny”. Vol. 57/3, s. 415–443, 1966.
2. UrszulaU. Jakubowska UrszulaU., Prasa Narodowej Demokracji w dobie zaborów, Warszawa, 1988. Brak numerów stron w książce
3. Marta Kania. Józef Siemiradzki (1858-1933) – Działacz polonijny i emigracyjny. „„Przegląd Polonijny””. Vol. 111/1, s. 27–52, 2004.
4. Marta Kania. Nowa Polska. Plany kolonizacji polskiej w Brazylii. „„Przegląd Polonijny””. Vol. 114/4, s. 27–52, 2004.
5. Skrzypek Józef. Przegląd Emigracyjny 1892-1894. „„Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego””. Vol. 5/1, s. 103–116, 1966.
6. Janina Żurawicka. Lud w ideologii Głosu. „Kwartalnik Historyczny”. Vol. 4-5, s. 316–340, 1956.

Linki zewnętrzne

• „Przegląd Wszechpolski” w zasobach Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej
• artykuł na portalu ENDECJA.PL. endecja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-19)].