Józef Siemiradzki

Józef Siemiradzki (ur. 28 marca 1858 w Charkowie, zm. 12 grudnia 1933 w Warszawie) – polski geolog i podróżnik, profesor paleontologii Uniwersytetu Lwowskiego (1901–1933).

Józef Siemiradzki

1881
Data i miejsce urodzenia	28 marca 1858 Charków, gubernia charkowska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	12 grudnia 1930 Warszawa, Polska
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski
Zawód, zajęcie	geolog, paleontolog
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor
Odznaczenia

Grób Józefa Siemiradzkiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Ukończył III Gimnazjum w Warszawie. Studia przyrodnicze odbył na Uniwersytecie Dorpackim. Był członkiem Konwentu Polonia^[1]. Głównym przedmiotem badań Siemiradzkiego były skamieniałości i stratygrafia jury. Już w 1882 wydano drukiem jego pracę na temat głazów narzutowych na ziemiach polskich. Wkrótce potem wyruszył do Ameryki Łacińskiej, którą odwiedził 3-krotnie: 1882–1883, 1892 i 1895. Był członkiem Ligi Narodowej^[2].

Był również encyklopedystą oraz edytorem Encyklopedii zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy – polskiej encyklopedii wydanej w latach 1898–1907 przez społeczną organizację edukacyjną Macierz Polska, która działała w Galicji w okresie zaboru austriackiego. Wymieniony jest jako współautor tego dzieła^[3] .

Prowadził szeroko zakrojone badania Andów. Poza pasją geologa kierowała nim chęć poznania losu polskich emigrantów, szczególnie chłopskiej emigracji masowej z II połowy XIX wieku. Plonem wypraw amerykańskich były reportaże z podróży, w tym pierwsza książka Z Warszawy do Równika, zawierająca ryciny wykonane na podstawie rysunków autora z podróży. Profesor Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, rektor tej uczelni w roku akademickim 1926/1927, prorektor 1927/1928. W połowie 1911 był jednym z inicjatorów zawiązania w Paryżu towarzystwa akcyjnego „Banque Franco-Galizienne, societe anonyme” (ponadto także m.in. Michał Jorkasch-Koch)^[4].

Był honorowym członkiem Państwowego Instytutu Geologicznego, członkiem PAU.

Został pochowany w grobie rodziny Siemiradzkich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 67-6-1,2).

Wybrane prace

Reportaże z podróży:

• Z Warszawy do Równika. Wrażenia z podróży po Ameryce Południowej odbytej w latach 1882–83 (1885, wznowienie 2014)
• Za morze! Szkice z wycieczki do Brazylii (1894)

Podręczniki:

• Geologia ziem polskich (tom 1 – 1903, tom 2 – 1909)
• Płody kopalne Polski (1922)
• O czym mówią kamienie? 1929

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)^[5][6]
• Krzyż Walecznych^[7]

Upamiętnienie

Nazwiskiem Siemiradzkiego nazwano jurajski rodzaj amonita Siemiradzkia^[8].

Przypisy

1. Antoni Minkiewicz, „Konwent Polonia”, 1828–1978, [w:] Zeszyty Historyczne, zeszyt 46, Paryż 1978, s. 222.
2. Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 583.
3. Finkel 1898 ↓.
4. Dział ekonomiczny. Bank polsko-francuski w Paryżu. „Nowa Reforma”, s. 3, Nr 327 z 20 lipca 1911.
5. M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630 „za zasługi na polu naukowem”.
6. Kronika. Dekoracja Orderem Odrodzenia Polski. „Gazeta Lwowska”, s. 5, Nr 58 z 11 marca 1930.
7. Nekrolog - Obrońca Lwowa - "Kurier Warszawski", nr 344, 13.12.1933 r.
8. Family Pseudoperisphinctidae - P. (Siemiradzkia) procerus. Jurassic ammonites. [dostęp 2011-08-28]. (ang.).

Bibliografia

• Ludwik Finkel: Encyklopedya zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy, t. I. Lwów: Macierz Polska, Nakładem Wydawnictwa Macierzy Polskiej, druk. E. Winiarza, 1898, s. III–IX.
• M. Graniczny, J. Kacprzak, L. Marks, H. Urban, 2008: Józef Siemiradzki (1858–1933) – geolog niezwykły. Przegląd Geologiczny, 5 .
• Posłowie do drugiego wydania: Z Warszawy do Równika. Wrażenia z podróży po Ameryce Południowej odbytej w latach 1882–83, Warszawa 2014.

Linki zewnętrzne

• Muzeum geologiczne - Józef Siemiradzki. pgi.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-09)].
• Prace Józefa Siemiradzkiego w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000071489326
• VIAF: 72314049
• LCCN: n2004041043
• GND: 123950325
• BnF: 15358839k
• SUDOC: 193410923
• NKC: js2017948982
• NTA: 175817464
• PLWABN: 9810658451805606
• NUKAT: n95210010
• J9U: 987007290104305171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3974975
• VLE: jozef-siemiradzki