Kit pszczeli

Kit pszczeli, propolis (z gr. προ „przed“ i πόλις „miasto“) – mieszanina wydzielin pszczół lub os oraz substancji żywicznych obecnych w pąkach i młodych pędach drzew takich jak: topola (topola osika), brzoza, świerk, kasztanowiec i innych drzew oraz roślin zielonych^[1].

Ten artykuł dotyczy substancji naturalnej wytwarzanej przez pszczoły. Zobacz też: kit – materiał budowlany.

Kit pszczeli uszczelniający ściany ula

Gałki kitu pszczelego

Roztwór kitu pszczelego w sprayu

Kit jest wytwarzany przez pszczoły lub osy i służy im głównie jako materiał uszczelniający ul oraz do zmniejszania niezbędnych w ulu otworów na zimę. Jest on stosowany do małych szczelin (maksymalnie do 6 milimetrów), a większe szczeliny są przeważnie wypełniane woskiem pszczelim. Jego kolor jest zależny od rodzaju materiału roślinnego, najczęściej ciemnobrązowy, rzadziej jasno brązowy, pomarańczowy, żółty, żółto-zielony lub czerwony. Rzadko występuje również w kolorze zbliżonym do czerni. Propolis w temperaturze powyżej 20 °C jest lepka cieczą, poniżej tej temperatury jest twardy i kruchy^[2]. Propolis może również służyć do konserwacji ciał martwych szkodników, które wtargnęły do ula (ryjówki, myszy), a których, ze względu na rozmiary, owady nie są w stanie usunąć na zewnątrz.

Znaczenie i historia

Prawdopodobnie po raz pierwszy propolis był użyty przez starożytnych Persów lub Greków do opatrywania ran lub odkażania ran pooperacyjnych^[2]. Kit pszczeli stosowano do dezynfekcji ran w okresie drugiej wojny burskiej w południowej Afryce ok. roku 1900.^[kto?] Poza tym propolis jest lub był stosowany jako składnik lakieru do uszczelniania pęknięć na instrumentach smyczkowych^[3], jako składnik gum do żucia czy składnik preparatów do konserwacji karoserii samochodowej.

Skład i właściwości

Skład propolisu nie jest ustalony ponieważ silnie zależy od warunków środowiskowych i dostępnych źródeł roślinnych, Skład propolisu może być również zmienny w ciągu roku oraz w zależności od wielkości roju i jego stanu^[4].

W kicie pszczelim znajduje się^{[potrzebny przypis]}:

• około 50% nieprzetworzonej żywicy roślinnej
• około 30% sumarycznie: przetworzona żywica roślinna i mieszanina wydzielin pszczelich (wosku pszczelego)
• około 10% innych związków węglowodorowych, w tym: inne związki kwasowe, związki estrowe, eterowe i olejków eterycznych
• około 5% nieprzetworzonych pyłków kwiatowych
• około 5% sumarycznie: woda, białka, enzymy, inne związki biologicznie aktywne (np. hamujące wzrost roztoczy)
• śladowe ilości soli nieorganicznych i organicznych związków metali.

Niemniej jednak skład jest silnie zależny od wielu czynników i może się dynamicznie zmieniać^[5].

Propolis stosowany jest tradycyjnie w przypadku szerokiego zakresu chorób i dolegliwości, jednak brakuje naukowych potwierdzeń skuteczności jego działania. Wyjątkiem jest określane jako prawdopodobnie korzystne działanie w leczeniu opryszczki wargowej oraz stanów zapalnych jamy ustnej^[6].

Firmy farmaceutyczne produkują obecnie wiele parafarmaceutyków opartych na propolisie. Stosuje się go głównie pod postacią 3% lub 5% maści, tabletek lub roztworu alkoholowego. Preparaty te, w niektórych przypadkach mogą powodować objawy nadwrażliwości lub odczyny alergiczne^{[potrzebny przypis]}.

Po roku przechowywania kit pszczeli traci częściowo swoją aktywność biologiczną, po dwóch latach nie wykazuje jej prawie wcale^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też

• apiterapia