Loading AI tools
Projekt Venona (ang. Venona project) – kryptonim amerykańsko-brytyjskiej operacji kryptoanalizy, która doprowadziła do odszyfrowania części depesz wymienianych w latach czterdziestych między Moskwą a placówkami sowieckiego wywiadu zagranicznego (INO i GRU) w innych państwach. Większość depesz dotyczyła szpiegostwa na terytorium Stanów Zjednoczonych, w tym szpiegostwa atomowego. W depeszach znajdowały się kryptonimy m.in. takich szpiegów jak Alger Hiss, Harry Dexter White, Whittaker Chambers, Klaus Fuchs, Donald Maclean, Julius Rosenberg.
Pod koniec 1943 roku amerykańskim kryptoanalitykom udało się odczytać niewielkie fragmenty depesz wymienianych między radzieckimi przedstawicielstwami handlowymi i dyplomatycznymi a Moskwą. Po analizie odczytanych depesz Amerykanie zorientowali się, że część z nich była szyfrowana przy użyciu tych samych jednorazowych bloczków szyfrowych. Z nieznanych przyczyn w 1942 roku około 70000 stron zawierających kody będące podstawą do szyfrowania depesz zostało powielonych i rozesłanych do radzieckich placówek zagranicznych. Jak się okazało – również do rezydentur NKWD i GRU. Był to błąd, który zupełnie zniweczył podstawową zaletę szyfru jednorazowego – jego prawie zupełną odporność na złamanie.
Odkrycie to pozwoliło na odczytywanie na podstawie powtarzających się słów lub zwrotów fragmentów innych przechwyconych radzieckich radiogramów, dotychczas niezrozumiałych. Opracowywanie radzieckich depesz w ramach projektu Venona trwało do 1980 roku. Łącznie udało się odczytać (w całości lub częściowo) prawie 3000 depesz wysłanych z i do Moskwy w latach 1940-48.
| Pseudonim lub nazwa | Prawdziwa tożsamość | Rola/spełniane zadania |
|---|---|---|
| Anton | Leonid Kwasnikow | Kierujący z Nowego Jorku tzw. siatką szpiegów atomowych |
| Arsenał | Departament Wojny Stanów Zjednoczonych | |
| Babilon | San Francisco | obok Nowego Jorku i Waszyngtonu, jedno z głównych miast działalności agentów NKWD/NKGB i GRU w latach czterdziestych |
| Bank | Departament Stanu Stanów Zjednoczonych | |
| Charles | Klaus Fuchs | niemiecki fizyk, pracował nad projektem Manhattan, informując o postępach prac nad bombą atomową wywiad sowiecki |
| Dom lub Duży dom | moskiewska centrala | Łubianka, centrala NKWD/KGB przy placu Dzierżyńskiego (Łubiańskim) w Moskwie |
| Enormoz | Projekt Manhattan lub bomba atomowa | kryptonim projektu budowy przez Stany Zjednoczone pierwszej bomby atomowej |
| Homer | Donald Maclean | jeden z członków tzw. siatki szpiegowskiej Cambridge |
| Kapitan | Franklin Delano Roosevelt | prezydent Stanów Zjednoczonych 1933–1945 |
| Konspiracja | rzemiosło wywiadowcze i bezpieczeństwo operacyjne | szpiegostwo itd. |
| Leslie | Lona Cohen | kurier tzw. siatki szpiegów atomowych |
| Linia | określona długofalowa operacja | np. linia zbierania informacji o bombie atomowej lub linia pracy z rodakami, tj. członkami KPUSA |
| Maj | Stiepan Apresian | rezydent wywiadu sowieckiego w Nowym Jorku |
| Maksim | Wasilij Zarubin | major Bezpieczeństwa Państwowego lub generał major; szef rezydentury INO KGB w Nowym Jorku |
| Nowicjusze | agenci wywiadu sowieckiego | – |
| Pietrow | 1.Ławrientij Beria lub 2.Wsiewołod Mierkułow |
1.szef NKWD 2.szef NKGB |
| Posłuszna dziewczynka lub Myrna | Elizabeth Bentley | amerykańska komunistka, współpracowniczka wywiadu sowieckiego, przeszła na stronę amerykańską |
| Robert vel Pel | Greg Silvermaster | oficer wywiadu sowieckiego z amerykańskim obywatelstwem |
| Rodak | członek KPUSA/CPUSA | (pl. Komunistyczna Partia Stanów Zjednoczonych) – (ang. Communist Party of the United States of America) |
| Sąsiedzi | dla NKWD (wywiad cywilny) rezydentura GRU (wywiad wojskowy) lub vice versa | NKWD – Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, GRU – Główny Zarząd Wywiadowczy |
| Vardo | Jelizawieta Rosenzweig vel Liza Gorska | pracowniczka wywiadu sowieckiego, żona Wasilija Zarubina |
| Wiktor | Paweł Fitin | w latach 1939–1946 szef cywilnego wywiadu zagranicznego ZSRR, kolejno – V Departamentu GUGB NKWD, I Zarządu NKGB i I Zarządu NKWD. |
| Wyspa, wyspiarze | Wielka Brytania, Brytyjczycy | – |
| Zamrozić lub włożyć do lodówki | wstrzymać działalność aktywnego agenta | – |
| Zwuk | Jakow Gołos | oficer wywiadu sowieckiego |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
