Pomnik Szalonego Konia

Pomnik Szalonego Konia (ang. Crazy Horse Memorial) – monument poświęcony wodzowi Dakotów Oglala Szalonemu Koniowi (Tȟašúŋke Witkó / Tashunka Uitko) i Indianom. Kuty w skale góry Thunderhead w Black Hills w hrabstwie Custer stanu Dakota Południowa.

Pomnik Szalonego Konia

Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Dakota Południowa
Miejsce	Black Hills
Typ obiektu	Posąg
Projektant	Korczak Ziółkowski
Całkowita wysokość	172 m
Data budowy	od 1948
Położenie na mapie Dakoty Południowej Pomnik Szalonego Konia
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Pomnik Szalonego Konia
43°50′12,44″N 103°37′27,79″W

Rzeźba ma mieć 195 m długości i 172 m wysokości. Sama twarz, której wykuwanie zakończono w 1998, ma 25 m wysokości. Dla porównania, znajdujące się 15 km na północny wschód głowy prezydentów wykute w zboczu Mount Rushmore mają wysokość 18 m. Pomnik jest główną atrakcją tzw. Crazy Horse Memorial Center. Pomnik przedstawia wodza Dakotów Oglala Szalonego Konia, który wsławił się w bitwie nad Little Bighorn w 1876, a krótko potem został zabity.

Prace nad rzeźbą rozpoczął w 1948, na zaproszenie krewnego Szalonego Konia, wodza Dakotów Henry’ego Standing Beara, rzeźbiarz polskiego pochodzenia, Korczak Ziółkowski. Dziś kontynuuje ją jego rodzina. Pomnik Szalonego Konia jest między innymi tematem książki Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm Otwarta rana Ameryki^[1].

Szalony Koń unikał kontaktów z białymi i nie jest znana żadna jego stuprocentowo pewna fotografia (najbardziej znane zdjęcie Crazy Horse’a przedstawia innego wojownika Siuksów). Z tego powodu, jak również dlatego, że prywatny pomnik znajduje się na terenie świętych dla Dakotów Gór Czarnych i – zdaniem krytyków – odwraca uwagę od problemów współczesnych tubylczych Amerykanów (a także z przyczyn ekologicznych i artystycznych), istnienie pomnika i działalność Centrum Crazy Horse’a bywają krytykowane przez niektóre środowiska indiańskie. Z drugiej strony wielu Indian chętnie wykorzystuje możliwości ekonomiczne i edukacyjne, stwarzane przez różne formy działalności Centrum (w tym muzeum i fundację dla indiańskich uczniów w formie stypendiów) i przez napływ licznych turystów w Góry Czarne^[2].

Budowa pomnika nie jest i nigdy nie była finansowana przez państwo (Ziółkowski odrzucał taką możliwość, w tym oferowane 10 mln dolarów, by zachować niezależność projektu). Środki na pokrycie kosztów dynamitu i ciężkiego sprzętu, za pomocą których prowadzone są prace, pochodzą z datków na rzecz fundacji Crazy Horse Memorial Foundation. Umożliwiło to zakup nowocześniejszych i wydajniejszych maszyn. Fundacja jest organizacją non profit i została założona z inicjatywy żony zmarłego w 1982 rzeźbiarza, Ruth. Mottem fundacji są słowa Szalonego Konia: My land is where my dead lie buried (tłum. „Mój kraj jest tam, gdzie leżą pochowani moi zmarli”)^[2].

Do 2007 projekt kosztował 17 milionów USD^[3].

Przypisy

1. Otwarta rana Ameryki, Wyd. Debit (2007), ISBN 978-83-7167-556-0. Książka została wydana po angielsku w Stanach Zjednoczonych Open Wounds – A Native American Heritage (2009), ISBN 978-0-9821427-5-2.
2. Crazy Horse – Roter Held in grauem Stein. www.spiritofthewestmagazine.com. [dostęp 2024-02-21].
3. Najwyższy Czas!, 06.10.2007, str. XXXVII.

Linki zewnętrzne

• Crazy Horse Memorial – strona oficjalna (ang.)
• Pomnik Szalonego Konia na cenzurowanym
• „Carving Crazy Horse”. americanprofile.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-10)]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (monumentalna rzeźba):

• VIAF: 154057553
• LCCN: sh2001002090
• J9U: 987007532543105171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/Crazy-Horse-Memorial