Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach

Pomnik Generała Karola Świerczewskiego Waltera – modernistyczny pomnik upamiętniający Karola Świerczewskiego Waltera, który znajdował się w Jabłonkach, w miejscu gdzie generał został śmiertelnie ranny 28 marca 1947 roku. Pomnik stał na placu Wolności w otoczeniu parku krajobrazowego naprzeciwko dawnego Domu Pamięci Karola Świerczewskiego przy drodze wojewódzkiej 893. Autorem projektu był polski rzeźbiarz Franciszek Strynkiewicz^[2][3].

Składanie wieńców pod pomnikiem Karola Świerczewskiego w 2012

Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach

Państwo	Polska
Miejscowość	Jabłonki
Projektant	Franciszek Strynkiewicz
Data budowy	1962[1]
Data odsłonięcia	1962
Data likwidacji	2018
Położenie na mapie gminy Baligród Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach
Położenie na mapie Polski Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach
Położenie na mapie powiatu leskiego Pomnik Karola Świerczewskiego Waltera w Jabłonkach
49°16′32,1″N 22°17′07,3″E

Pierwotnie w tym miejscu ustanowiono mniejszy obelisk w 1957 roku^[4]. Monument został odsłonięty w 1962 roku. Był to granitowy obelisk zwieńczony stylizowanym piastowskim orłem^[3], wykutym z blach czołgowych. Pomnik imitował mury Grenady^[5]. Na licu pomnika widniała podobizna generała, zwrócona w stronę miejsca ostatniej potyczki. Za miejscem gdzie stał pomnik, od strony wschodniej, wznosi się wzgórze Walter (836 m n.p.m.) z udostępnionym szlakiem turystycznym^[6][7].

Obok pomnika na głazie umieszczona była tablica pamiątkowa ze słowami autorstwa Władysława Broniewskiego: „nie o każdym śpiewają pieśni, lecz to imię opiewać będą. Ono potrafi się wznieść ponad historię legendą”^[8][9]. Cytat pochodzi z wiersza poety pt. Pieśń o życiu i śmierci gen. Karola Świerczewskiego-Waltera^[10].

Do 1989 roku pomnik był celem pieszego marszu harcerskiego „Ostatnim szlakiem generała Waltera Świerczewskiego”. W rocznicę śmierci generała przed pomnikiem odbywały się oficjalne uroczystości.

Po 1989 roku rocznica śmierci obchodzona jest przez organizacje lewicowe, organizacje kombatanckie żołnierzy LWP oraz osoby prywatne^[11].

W 2017 roku zapadła decyzja o demontażu pomnika na podstawie ustawy dekomunizacyjnej^[12]. W 2018 roku nastąpiła rozbiórka pomnika^[13].

Przypisy

1. Maria Irena Mileska. Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. 1992.
2. Kazimierz Konieczny, Henryk Wiewióra: Karol Świerczewski Walter. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 1971, s. 387.
3. Miejsce Pamięci Pomnik generała Karola Świerczewskiego. [dostęp 2012-04-18]. (pol.).
4. Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 393. ISBN 83-217-2709-3.
5. Jerzy Wrona, W Bieszczadach, 1985, s. 61.
6. Jabłonki - góra Walter. [dostęp 2012-04-18]. (pol.).
7. Bieszczady. [dostęp 2012-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-03)]. (pol.).
8. Artur Bata. Nie o każdym śpiewają pieśń.... „Nowiny”, s. 4, Nr 61 z 26-28 marca 1982.
9. Pomnik Upamiętniający śmierć Gen. Karola Świerczewskiego w Jabłonkach koło Baligrodu. podhalanka.pl. [dostęp 2013-02-10]. (pol.).
10. Listopadowa zaduma. komsomol.pl. [dostęp 2013-02-10]. (pol.).
11. Anna Gorczyca: Kwiaty pod pomnikiem Świerczewskiego złożone. Gazeta Wyborcza, 2012-03-31. [dostęp 2012-06-09]. (pol.).
12. Baligród. Świerczewski do "rozwałki"!. bieszczadzka24.pl. [dostęp 2018-02-18]. (pol.).
13. Rozebrany został pomnik gen. Świerczewskiego w Jabłonkach - Polityka i Społeczeństwo [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2018-03-02] (pol.).

Bibliografia

• Przewodnik po Polsce. Warszawa: Sport i Turystyka, 1991, s. 976. ISBN 83-217-2519-8.