Poemat epicki (właściwy)

Poemat epicki – zbliżony do eposu utwór epicki pisany wierszem^[1]. Od eposu odróżniają go mniejsze rozmiary, brak wątków epizodycznych (jednowątkowość)^[1], koncentracja fabuły wokół głównego wątku zdarzeniowego. Podobnie jak w eposie, w poemacie epickim narracja ma charakter obiektywny.

Tabliczka z fragmentem Eposu o Gilgameszu

Poematy epickie można scharakteryzować jako pisane wierszem odpowiedniki gatunków prozatorskich takich jak nowele, powieści, romanse itp. Spośród gatunków poetyckich zbliżonymi do poematu epickiego gatunkami są, prócz eposu, poemat opisowy^[1], poemat heroikomiczny^[1], poemat liryczny^[1], poemat filozoficzny^[1], poemat dydaktyczny^[1], poemat dygresyjny^[1], powieść poetycka^[2][3] i epyllion.

Typowymi poematami są utwory Williama Szekspira Wenus i Adonis i Gwałt na Lukrecji. Polskimi przykładami gatunku są utwory Jana Kochanowskiego – Szachy, Zuzanna, Satyr albo Dziki Mąż.

Przykładami powieści poetyckich mogą być Herman i Dorota(inne języki) Johanna Wolfganga Goethego i Grażyna Adama Mickiewicza. Poematami dygresyjnymi są Don Juan George’a Gordona Byrona, Beniowski Juliusza Słowackiego^[1] i Kwiaty polskie Juliana Tuwima.

Do najbardziej znanych poematów XX wieku należą Ziemia jałowa Thomasa Stearnsa Eliota, Strefa Guillaume Apollinaire’a, Wielkanoc w Nowym Jorku Blaise’a Cendrarsa^[4], Edison Vítězslava Nezvala i Poemat bez bohatera Anny Achmatowej.

Poematy są pisane najróżniejszymi rodzajami wiersza. Forma poematu zależała od epoki i kraju, w którym powstał. Dawniej w poematach stosowano wiersz regularny i klasyczne strofy, jak sekstyna (ababcc), strofa królewska (ababbcc)^[5][6] i oktawa (abababcc)^[7]. Obecnie przeważa w nich wiersz wolny. Odmianą poematu jest poemat prozą^[1][8]. Przykładem takiego dzieła są Pieśń o miłości i śmierci korneta Krzysztofa Rilke Rainera Marii Rilkego albo O bohaterskim koniu i walącym się domie(inne języki) Jana Kasprowicza.