Pobrzeżka pospolita

Pobrzeżka pospolita (Littorina littorea) – gatunek średniej wielkości morskiego ślimaka z rodziny Littorinidae. Występuje pospolicie w litoralu i strefie pływów w północnym Atlantyku.

Pobrzeżka pospolita^[1]

Littorina littorea
Linnaeus, 1758[2]
Pobrzeżka pospolita na skale, przy piaszczystej plaży w okolicach Woods Hole (Massachusetts, USA).
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
(bez rangi)	Littorinimorpha
Nadrodzina	Littorinoidea
Rodzina	Littorinidae
Rodzaj	Littorina
Gatunek	Littorina littorea
Synonimy Littorina armoricana Locard, 1886 Littorina bartonensis Brown, 1843 Littorina communis Brown, 1843 Littorina litorea (Turton, 1819) Littorina parva Teilman-Friis, 1898 Littorina rudis var. aurantia Dautzenberg & P. Fischer, 1925 Littorina rudis var. reevei Harmer, 1921 Littorina sphaeroidalis Locard, 1886 Littorina vulgaris J. Sowerby, 1832 Turbo bicarinatus Woodward, 1833 Turbo carinatus Woodward, 1833 Turbo elongatus Woodward, 1833 Turbo litoreus Turton, 1819 Turbo littoreus Linnaeus, 1758 Turbo sulcatus Woodward, 1833 Turbo ustulatus Lamarck, 1822 Turbo ventricosus Woodward, 1833

Etymologia nazwy

Nazwa rodzaju pochodzi od siedliska, w którym gatunek występuje (litoralis łac. – nadbrzeżny)^[3]).

Cechy morfologiczne

Muszla pobrzeżki pospolitej (Littorina littorea).

Muszla pobrzeżki pospolitej (Granville, Normandia).

Wielkość muszli: długość 20–53 mm. Skrętów 6–7. Krawędź wargi zewnętrznej ostra. Muszla grubościenna, kulisto-stożkowa z wyraźnym, słabo zaznaczonym szwem i niską umiarkowanie wysklepioną skrętką. Gładka zewnętrzna powierzchnia muszli z delikatnymi, spiralnymi prążkami. Linie przyrostowe słabo widoczne. Na tle oliwkowo-brązowej powierzchni przebiegają niezbyt wyraźne, ciemnobrązowe lub purpurowobrązowe pasy. W niektórych populacjach muszle ciemnobrunatne, pomarańczowe, czerwone lub szare. Bez dołka osiowego. Wewnętrzna strona muszli z brązowawymi plamami. Ubarwienie, kształt i wielkość muszli wykazuje dużą międzyosobniczą zmienność^[1][4].

Występowanie

Pierwotny zasięg obejmował północno-wschodnie wybrzeża Atlantyku (od północnej Hiszpanii do Rosji). W Bałtyku tylko w zachodniej, silniej zasolonej części. Zawleczony na wschodnie wybrzeże Ameryki, znajdowany również na zachodnim, pacyficznym wybrzeżu (m.in. w Kalifornii)^[1][5][6].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Grupa pobrzeżek pospolitych na kamieniu podczas odpływu (Sylt, Niemcy).

Żyją w litoralu, w strefie pływów, zajmują też jeziorka pływowe. Spotykane głównie na wybrzeżu skalistym lub kamienistym, mniej obficie na równiach pływowych, estuariach. Wytrzymują okresowe, zmniejszone zasolenie wody, pozostają aktywne również w czasie odpływu, gdy są wynurzone, o ile tylko przybój zapewnia zraszanie wodą^[7][8].

Odżywianie

Roślinożercy, zdrapywacze, rozdrabniacze – żywią się trawami morskimi, glonami, peryfitonem^[1]. Preferowane gatunki: Ulva lacuca i Enteromorpha intestinalis^[9].

Rozmnażanie

Rozdzielnopłciowe, jajorodne. Jaja w galaretowatych kapsułach jajowych uwalniane wprost do wody, w trakcie przypływu. W pojedynczej kapsule zwykle 3-9 jaj. Rozwój złożony, z larwą swobodnie pływającą. Larwa osiedla się po ok. 6 tygodniach rozwoju^[10]. Dojrzałość płciową młodociane osobniki osiągają po ok. 2-3 latach2. Długość życia – do pięciu lat 2^[10][11].

Interakcje międzygatunkowe

Pobrzeżki są jednym z ważniejszych roślinożerców w strefie pływów, kontrolującym wzrost peryfitonu i glonów^[12]. Pobrzeżki stanowią ważne źródło pokarmu dla organizmów z wyższych poziomów troficznych (np. drapieżnych ślimaków Polinices sp., Nassarius sp. Urosalpix cinerea), krabów i raków pustelników (Pagurus ssp.), rozgwiazd) oraz ptaków i ssaków związanych z morzem.

Ciekawostki

• pobrzeżki pospolite są ważnym źródłem pożywienia dla ludzi. W Irlandii i Wielkiej Brytanii stanowią szósty, pod względem wielkości połowów, gatunek „owoców morza”, generujący przychody na poziomie 5 mln funtów rocznie^[10].
• brunatnice, które wchodzą w skład diety pobrzeżki, w siedliskach, w których są zagrożone przez żerujące ślimaki, aby je odstraszyć produkują toksyczne polifenole^[13].
• jedno ze stadiów rozwoju Morza Bałtyckiego nosi nazwę Morza Litorynowego od nazwy naukowej pobrzeżki pospolitej (Littorina littorea), która w tym czasie (ok. 4-5 tys. lat temu) była tam jednym z dominujących gatunków.

Przypisy

1. Wąsowski R. 2000. Przewodnik: Muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, str. 84.
2. Linnaeus C. 1758. Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vermes. Testacea: 700-781. Holmiae. (Salvius) str. 782.
3. Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, pp. 546.
4. S. PeterS.P. Dance S. PeterS.P., Muszle, seria: Kolekcjoner, Warszawa: Wiedza i Życie, 2001, ISBN 83-7184-921-4. Brak numerów stron w książce
5. Chapman J. W., Carlton J. T., Bellinger M. R. & Blakeslee A. M. H. 2007. Premature refutation of a human-mediated marine species introduction: the case history of the marine snail Littorina littorea in the northwestern Atlantic. Biological Invasions 9: 737-750.
6. Chang A. L., Blakeslee A. M. H., Miller A. W. & Ruiz G. M. (2011). "Establishment Failure in Biological Invasions: A Case History of Littorina littorea in California, USA". PLoS ONE 6(1): e16035. doi:10.1371/journal.pone.0016035.
7. Umiński, T. 1986. Zwierzęta i oceany. WSziP, Warszawa, ISBN 83-02-02680-8. str. 62-63 i 71.
8. Tomanek L. & B. Helmuth. 2002. Physiological Ecology of Rocky Intertidal Organisms: A Synergy of Concepts. Integrative and Comparative Biology 42(4):771-775.
9. Watson D.C. 1985. Dietary preferences of the common periwinkle, Littorina littorea (L.). J. Exp. Mar. Biol. 88(3): 193-211.
10. Littorina littorea w MarLIN The Marine Life Information Network; dostęp 6 kwietnia 2014
11. Fish, J. D. 1972. The breeding cycle and growth of open coast and estuarine populations of Littorina littorea. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 52: 1011-1019.
12. Lubchenco J. 1983. Littornia and Fucus: Effects of Herbivores, Substratum Heterogeneity, and Plant Escapes During Succession. Ecology 64:1116–1123. http://dx.doi.org/10.2307/1937822
13. Geiselman J. A. & O. J. McConnell. 1981. Polyphenols in brown algae Fucus vesiculosus and Ascophyllum nodosum: Chemical defenses against the marine herbivorous snail, Littorina littorea. Journal Of Chemical Ecology 7(6): 1115-1133.

Bibliografia

• Wąsowski R. 2000. Przewodnik: Muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, pp.336.

Linki zewnętrzne

• Littorina littorea w bazie AnimalBase Uniwersytet w Getyndze, dostęp: 5 kwietnia 2014.
• Littorina littorea w WoRMS World Register of Marine Species, dostęp: 5 kwietnia 2014.
• Littorina littorea w EOL Encyclopedia of Life, dostęp 6 kwietnia 2014

Encyklopedie internetowe (takson):

• Britannica: animal/common-periwinkle

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 619396
• EUNIS: 60262
• GBIF: 2301117
• identyfikator iNaturalist: 81606
• ITIS: 70419
• NCBI: 31216
• CoL: 3VNPR