Plac Gustawa Daniłowskiego we Wrocławiu

Plac Gustawa Daniłowskiego – plac położony we Wrocławiu na Karłowicach^[1][2], włączonych współcześnie do osiedla Karłowice-Różanka^[3], w dawnej dzielnicy Psie Pole^[4]. Obejmuje drogę gminną o długości 60 m^[1]. Ma kształt zbliżony do prostokąta (czworoboku) o wymiarach około 80 na 100 m^[4], natomiast zieleniec wraz z przypisaną do tego placu drogą zajmuje 3230 m²^[5]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego^[1][2][6][7]. Charakterystycznym elementem zlokalizowanym na placu, stanowiącym w tym rejonie dominantę, jest zabytkowa wieża ciśnień z lat 1914-1915^[4].

plac Gustawa Daniłowskiego

Karłowice
Wieża ciśnień
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Przebieg
ul. Berenta ul. Przybyszewskiego
Położenie na mapie Wrocławia plac Gustawa Daniłowskiego
Położenie na mapie Polski plac Gustawa Daniłowskiego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego plac Gustawa Daniłowskiego
51°08′17,782″N 17°03′37,214″E

Historia

Historia ukształtowania placu wiąże się z projektowaniem podwrocławskiego miasta-ogrodu dziś stanowiącego osiedle Karłowice, a którego realizację rozpoczęto 1911 r. według projektu Paula Schmitthennera, pełniącego ówcześnie funkcję architekta rządowego^{[4][8][9][10]}. Podczas korekty pierwotnych założeń około 1915 r. zostały opracowane dzisiejsze założenia placu, który ostatecznie ukształtowany został w obecnej formie w 1931 r.^[4], w nawiązaniu do wytyczonej już w 1895 r. alei Jana Kasprowicza^[8]. Jeszcze przed zaprojektowaniem placu we współczesnym kształcie, już w 1914 r. dla potrzeb osiedla zaprojektowano wieżę wodociągową, stanowiącą do dziś dominantę w tej części miasta. Była ona użytkowana, po wyłączeniu z eksploatacji na potrzeby wodociągów, między innymi przez Sekcję Grotołazów Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego, który we wnętrzu wieży urządził sztuczną ściankę wspinaczkową. Natomiast wielorodzinna zabudowa mieszkaniowa wokół placu powstała w latach 30. XX wieku według projektów: z 1930 r. A. W. Hogrewe i z 1935 r. P. Handke^[4]. Karłowice, na terenie których położony jest plac, zostały włączone do Wrocławia w 1928 r.^[11]. Północną pierzeję placu zajmują wille, które zostały zbudowane w latach 20. XX wieku^[8]. Natomiast wschodnią pierzeję zajmuje dwór z lat 20. XX wieku, rozbudowany w latach 1933-1935 dla potrzeb seminarium^[8].

Nazwy

W swojej historii plac nosił następujące nazwy:

• Drabiziusplatz, do 1945 r.^[4][12]
• Gustawa Daniłowskiego, od 1945 r.^[1][4][12].

Wcześniejsza nazwa placu upamiętniała Guido von Drabizius, właściciela ogrodów, organizatora, wraz z Ottonem Bauerem, budowy przedmieścia odrzańskiego. Guido von Drabizius zmarł w 1896 r.^[12]. Współczesna nazwa placu została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19.10.1945 r.^[1]. Upamiętnia Gustawa Daniłowskiego^[1][4], polskiego pisarza, publicystę, działacza socjalistycznego i niepodległościowego^[13] .

Układ drogowy

Do placu przypisana jest droga gminna nr 106551D o długości 60 m^[1].

Ulice powiązane z placem:

• ulice powiązane z drogą 106551D – plac Gustawa Daniłowskiego^[1][2]
  • skrzyżowanie: ulica Wacława Berenta^[1][2][6]
  • skrzyżowanie: ulica Stanisława Przybyszewskiego^[1][2][7]
• skrzyżowanie: ulica Wacława Berenta i aleja Jana Kasprowicza^[2][6][14]
• skrzyżowanie: aleja Jana Kasprowicza i ulica Stanisława Przybyszewskiego^[2][7][14]
• skrzyżowanie: ulica Stanisława Przybyszewskiego i ulica Zenona Miriama Przesmyckiego^[2][7][15].

Drogi w tym rejonie położone są w strefie ograniczonej prędkości z ograniczeniem prędkości jazdy do 30 km/h, z wyłączeniem alei Jana Kasprowicza^[16]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego^[1][2][6][7]. Przystanki autobusowej komunikacji miejskiej zlokalizowane przy alei Jana Kasprowicza noszą nazwę "plac Daniłowskiego"^[17].

Zabudowa i zagospodarowanie

Zieleniec na placu wraz z przypisaną do tego placu drogą zajmuje 3230 m² i w rzucie prostokątnym ma kształt zbliżony do prostokąta. Z wyżej wskazanej powierzchni 268 m² to opisana wyżej droga gminna, 543 m² to działka zabudowana wieżą ciśnień, a pozostałe 2419 m² to teren zieleni – Zieleniec przy pl. Daniłowskiego – i budynek przy placu Gustawa Daniłowskiego 4^[5][18].

Południowa strona placu to ciągła zabudowa pierzejowa z budynkami mieszkalnymi położonymi przy placu Gustawa Daniłowskiego 1, 2 i 3. Po stronie zachodniej zabudowa obejmuje budynki mieszkalne przy ulicy Wacława Berenta 64, 66, 68. Po stronie północnej mieszkalna zabudowa pierzejowa obejmuje budynki przy alei Jana Kasprowicza 106, 108, 110 i 112. Natomiast strona wschodnia w części północnej zagospodarowana jest terenem dawnego seminarium, obecnie należący do Uniwersytetu Wrocławskiego, dalej znajduje się skrzyżowanie ulicy Stanisława Przybyszewskiego z ulicą Zenona Miriama Przesmyckiego, a w południowej części znajduje się szkoła przy ulicy Stanisława Przybyszewskiego 59^[2][19].

Plac zlokalizowany jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.^[20]. Objęty jest rejonem statystycznym nr 932660, na którym występuje gęstość zaludnienia 4697 osób/km², przy 1192 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)^[21].

Ochrona, zabytki i inne obiekty

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[a]	foto
Wieża wodociągowa w obrębie placu ulica Wacława Berenta 75[19][22][23]	1914 r. A/2655/407/Wm z dnia 18.07.1979 r.[19][22][23]
Budynek mieszkalny pierzeja południowa plac Gustawa Daniłowskiego 1, 2 i 3[19][24]	lata 1930-1931 brak ochrony[19][24]
Budynek mieszkalny pierzeja zachodnia ulica Wacława Berenta 64, 66, 68[19][25]	lata 1925-1930 brak ochrony[19][25]
Budynek mieszkalny pierzeja północna aleja Jana Kasprowicza 106, 108, 110 i 112[19][26]	lata 20. XX wieku gez, mpzp[19][26]
Zespół Seminarium Duchownego "Albertinum", obecnie zespół budynków Wydziału Biotechnologii oraz Uniwersyteckiego Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu Uniwersytetu Wrocławskiego pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67[19][27]	około 1920 r.[19], rozbudowa 1933-1935[8] po 1945 r. brak ochrony[19][27]
Mur z bramą przejazdową w zespole Seminarium Duchownego "Albertinum", obecnie w zespole budynków Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67[19][28]	około 1920 r., po 1945 r. brak ochrony[19][28]
Szkoła elementarna, obecnie Gimnazjum nr 24 imienia Janusza Korczaka pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 59[19][29]	około 1915 r., po 1945 r. brak ochrony[19][29]

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

1. Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.