Pistia rozetkowa (Pistia stratiotes L.) – gatunek rośliny będący jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju Pistia. Ma wiele synonimów: topian osokowaty, sałata wodna, sałata nilowa, piscja osokowata, pistia pływająca. Roślina pływająca pochodząca ze strefy tropikalnej i subtropikalnej, przy czym naturalny zasięg jest nieznany (pierwsza opisana roślina pochodziła z rzeki Nil w rejonie Jeziora Wiktorii). Obecnie rozpowszechniona wszędzie w ciepłych wodach, często jako uciążliwy chwast (w niektórych stanach Stanów Zjednoczonych uprawa tego gatunku jest zabroniona[4]). Gatunek ujęty jest na liście inwazyjnych gatunków stwarzających zagrożenie dla Unii Europejskiej[5][6].
Wolno pływające rozety o średnicy do 25 cm ze skupionych bladozielonych liści. Rośliny rozrastają się, tworząc nowe rozety na końcach krótkich łodyg lub długich rozłogów. W uprawie, w wodach chłodniejszych, rośliny osiągają mniejsze rozmiary.
Szerokoklinowate, zaokrąglone lub lekko karbowane na szczycie, długości 2-14 cm. Liście zbudowane z miękiszu gąbczastego z licznymi przestworami powietrznymi, z zewnątrz matowe, jasnozielone, pokryte drobnymi, miękkimi włoskami. Włoski te tworzą struktury przypominające kosz od koszykówki wiążące pęcherzyki powietrza. Wzdłuż liści biegnie od 3 do 12 równoległych wiązek przewodzących, zagłębionych od góry, a od spodu mocno wystających.
Drobne, wyrastają w niewielkich kwiatostanach zawierających jeden kwiat żeński i kilka męskich, otulonych białawą podsadką o długości do 3 cm. Kwiatostany ukryte są wśród liści, słabo widoczne i bardzo rzadkie.
Zwisający system korzeniowy osiąga 50 cm długości i ponieważ tworzony jest przez liczne, drobne, gęsto rozgałęzione korzenie – stanowi doskonałe miejsce schronienia dla narybku.
Występuje w ciepłych wodach stojących i wolno płynących. Temperatura: 22-26°C; woda: miękka do średnio twardej, pH 6,5 – 7,5, światło: silne do bardzo silnego. Nie toleruje torfu.
Utrzymuje się na powierzchni dzięki gęstym włoskom, które pokrywają te rośliny. Powietrze, które się między włoskami gromadzi, daje na tyle dużą wyporność roślinom, że w naturze utrzymują one ciężar ptaków wodnych.
Roślina bardzo skutecznie rozmnaża się wegetatywnie za pomocą rozłogów. Bywa, że potomstwo jednej rośliny może pokryć powierzchnię całego zbiornika wodnego.
Przy masowym pojawie zbite maty pistii utrudniają wymianę gazową między wodą i atmosferą, redukują zawartość tlenu w wodzie, ograniczają dostęp światła do wody. W efekcie powodują spadek różnorodności gatunkowej – giną ryby i rośliny podwodne.
Roślina ozdobna: Uprawiana w akwariach i oczkach wodnych. Roślina w warunkach środkowoeuropejskich bardzo delikatna, może sprawiać kłopoty w uprawie. Przy bujnym wzroście cenna jako osłona dla narybku i jako sposób zapobiegający masowemu rozwojowi glonów w zbiorniku hodowlanym.
Inne zastosowania: Wykorzystywana jako karma dla gęsi i świń. Podejmowane są także próby zastosowania tych roślin do produkcji biogazu. Stosowane są jako nawóz. Młode liście są w Chinach gotowane i jadane jako warzywo[7].
W Stanach Zjednoczonych rośliny zwalczane są mechanicznie (przez zbiór i usuwanie roślin z powierzchni wody), chemicznie (za pomocą herbicydów) i biologicznie (za pomocą żerujących na pistii owadów: Neohydronomous affinis i Spodoptera pectinicornis – gatunek pochodzący z Tajlandii).
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe.Warszawa:Muza SA,1998. ISBN83-7079-778-4. Brak numerów stron w książce
Jens G.Rohwer:Atlas roślin tropikalnych.Warszawa:Bertelsmann Media Sp. z o.o. Horyzont,2002. ISBN83-7311-378-9. OCLC68634821. Brak numerów stron w książce
UlrichSchliewen:Wodny świat akwarium.Warszawa:Muza SA,1998. ISBN83-7079-701-6. OCLC803927771. Brak numerów stron w książce