Perwersja narcystyczna

Perwersja narcystyczna – forma dewiacji, opisana po raz pierwszy przez Paula-Claude’a Racamier w 1986 i 1992 roku^[1][2][3].

Perwersja narcystyczna nie stanowi kryterium diagnostycznego ani psychiatrii, ani psychoanalizy, mimo iż termin ten może się kojarzyć z narcystycznym zaburzeniem osobowości^[4]. Nawiązując do pojęć perwersji i narcyzmu w znaczeniu, w jakim definiuje je psychoanaliza, Paul-Claude Racamier opisał perwersję narcystyczną jako „utrwaloną strukturę charakteryzującą się zdolnością stronienia od konfliktów wewnętrznych, a szczególnie żałoby, dowartościowując się kosztem manipulowanej osoby traktowanej jako narzędzie lub wykorzystywanej”^[5].

W następstwie popularyzacji tego pojęcia na początku 1990 przez Alberto Eiguer i Marie-France Hirigoyen^[6], liczne prace opisują perwersyjnego narcyza jako socjopatę działającego jak drapieżnik, który niszczy tożsamość swojej „zdobyczy”, uciekając się do manipulacji lub mobbingu.

Historia definicji terminu

Termin « perwersja narcystyczna » zaproponował w 1986 roku Paul-Claude Racamier w artykule pt. Między psychiczną agonią, psychotycznym zaprzeczaniem i perwersją narcystyczną^[1]. Użył go następnie w 1987 roku w artykule pt. Perwersja narcystyczna^[2] i w 1992 roku w artykule Natura przyczyny^[3]. Jest on wynikiem teoretyzacji psychoanalitycznej, która łączy punkt widzenia Freuda na seksualność^[7] i na narcyzm^[8].

Racamier definiuje perwersję narcystyczną następująco^[5]:

utrwalona struktura charakteryzująca się zdolnością stronienia od konfliktów wewnętrznych, a zwłaszcza żałoby, dowartościowując się kosztem innej osoby, manipulowanej i traktowanej jako narzędzie lub wykorzystywanej.

Zdaniem Gérarda Bayle, Racamier nie stara się określać danej osobowości, lecz "zidentyfikować przyczyny problemów w interakcjach"; wyjaśnia, że termin "usiłuje opisać i śledzić proces wypaczeń w rodzinach i w grupach"^[9].

Racamier precyzuje jednak^[10]:

Nie należy liczyć na wyniesienie czegokolwiek z relacji z narcystycznym dewiantem^[11], można jedynie mieć nadzieję, że wyjdzie się z niej bez szwanku.