Peltoforum

Peltoforum^[5] (Peltophorum (Vogel) Benth.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae) z podrodziny brezylkowych (Caesalpinioideae). Obejmuje 7 gatunków^[3]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej; dwa rosną w Ameryce Południowej (na wschód od Andów) i na Antylach, jeden w Afryce i reszta w południowo-wschodniej Azji, z czego jeden sięga do północnej Australii^[3][6]. Różne gatunki są szeroko rozprzestrzenione w uprawie i rosną jako introdukowane niemal w całej strefie międzyzwrotnikowej^[3]. Są to drzewa tropikalnych lasów suchych i wilgotnych lasów nizinnych (rzadziej górskich), formacji związanych z brzegami mórz – namorzynami, lasami nizin zalewowych oraz formacjami zaroślowymi i widnych lasów przechodzących w sawanny^[6].

Peltoforum

Peltophorum dubium
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	brezylkowe
Rodzaj	peltoforum
Nazwa systematyczna
Peltophorum (Vogel) Benth. J. Bot. (Hooker) 2: 75 (1840)[3]
Typ nomenklatoryczny
P. vogelianum Bentham[4]
Synonimy
Baryxylum Lour.[3]

Rozpowszechnione są w uprawie jako rośliny ozdobne i cieniodajne (zwłaszcza peltoforum oskrzydlone^[7]). Wykorzystywane są poza tym jako rośliny barwierskie i lecznicze. Drewno wykorzystywane jest w stolarstwie i jako opałowe. Liście służą jako pasza dla zwierząt domowych^[6]. Ze względu na wysoką zawartość białek (ok. 44%) nasiona P. dubium uznawane są za potencjalnie wartościowe pożywienie także dla ludzi^[6].

Nazwa rodzaju utworzona została z greckich słów pelte i phoros oznaczających „tarcza” i „noszę”, w nawiązaniu do tarczowatego kształtu znamienia na szczycie słupka^[6].

Morfologia

Peltophorum africanum

Pokrój

Drzewa o pędach bez kolców^[8].

Liście

Sezonowe, podwójnie pierzastozłożone, z naprzeciwległymi odcinkami drugiego rzędu i z licznymi, siedzącymi listkami^[8].

Kwiaty

Obupłciowe, zebrane w grona i wiechy wyrastające szczytowo na pędach i z kątów liści. Podsadki są niewielkie, trwałe lub odpadające, przysadek brak. Działek kielicha jest pięć i są podobne do siebie. Płatki korony są okazałe, żółte, dachówkowato zachodzące na siebie. Pręcików jest 10, ich nitki są wolne, nieco dłuższe od korony i szczeciniasto owłosione u nasady. Zalążnia siedząca, z dwoma lub większą liczbą zalążków. Szyjka słupka nitkowata, długa, zwieńczona okazałym, tarczowatym lub główkowatym znamieniem^[8].

Owoce

Lancetowato-podługowate, rzadziej silnie wydłużone strąki, ścieśnione bocznie i oskrzydlone, zawierające od 2 do 8 nasion^[8].

Systematyka

Peltoforum oskrzydlone

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny bobowatych Fabaceae, a w jej obrębie z podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae i plemienia Caesalpinieae^[9]. Blisko spokrewnione rodzaje zwane są od tego rodzaju grupą Peltophorum^[6].

Wykaz gatunków^[3]

• Peltophorum africanum Sond.
• Peltophorum dasyrhachis (Miq.) Kurz
• Peltophorum dubium (Spreng.) Taub.
• Peltophorum grande Prain
• Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer ex K.Heyne – peltoforum oskrzydlone
• Peltophorum racemosum Merr.
• Peltophorum venezuelense L.Cárdenas, Rodr.-Rodr. & Varela