Partizánska Ľupča

Partizánska Ľupča, do 1946 Nemecká Ľupča (niem. Deutschliptsch, węg. Németlipcse) – wieś gminna (obec) w północnej Słowacji, w kraju żylińskim, w powiecie Liptowski Mikułasz.

Klasycystyczny kościół ewangelicki

Kościół rzymskokatolicki św. Mateusza

Partizánska Ľupča

Rynek
Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Liptowski Mikułasz
Starosta	Ľubomír Frič[1]
Powierzchnia	92,41[2] km²
Wysokość	863[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	1 320[4] 14,26[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 44[3]
Kod pocztowy	032 15[3]
Tablice rejestracyjne	LM
Położenie na mapie kraju żylińskiego Partizánska Ľupča
Położenie na mapie Słowacji Partizánska Ľupča
49°03′54″N 19°26′11″E
Strona internetowa

.

Położenie

Partizánska Ľupča leży 15 km na wschód od Rużomberku i 20 km na zachód od Liptowskiego Mikułasza. Zabudowania miejscowości znajdują się nad potokiem Ľupčianka, u wylotu Doliny Lupczańskiej w Niżnych Tatrach. W odległości 3 km od wsi leży Beszeniowa, w której znajdują się kąpieliska termalne. Od zapory wodnej Liptovská Mara wieś oddalona jest o 6 km.

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka na temat wsi pochodzi z 1252 roku^[6]. Pierwsze miejskie przywileje otrzymała Partizánska Ľupča w 1270 roku z nadania króla Beli IV. Dokument potwierdzający to wydarzenie pochodzi z 1263 roku. Nazwa miejscowości pochodzi od saskich kolonistów – było ich niewielu, ale zajęli czołowe stanowiska w miejscowości.

Zabytki

• kościół rzymskokatolicki św. Mateusza, wybudowany w stylu gotyckim w XIII wieku. W wyniku przebudowy nabrał cechy renesansowe; posiada największą na Liptowie wieżę.
• kościół rzymskokatolicki Panny Marii Bolesnej, gotycki z przełomu XIII i XIV wieku, pierwotnie parafialny, obecnie przycmentarny.
• neoklasycystyczny kościół ewangelicki z 1887 roku, postawiony w miejscu wcześniejszego, z XVIII wieku.
• kościół rzymskokatolicki w dawnej górniczej osadzie Magurka z 1912, postawiony w miejscu drewnianej kapliczki.

Osoby związane z miejscowością

We wsi urodzili się:

• Adam Chalupka (1767-1840), duchowny ewangelicki i pisarz religijny^[7];
• Andrej Sokolík (1849-1913), dziennikarz i redaktor (redagował m.in. „Zborník Muzeálnej slovenskej spoločnosti”)^[7].

Przypisy

1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-26]. (słow.).
2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 92,41S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
3. Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
6. Partizánska Ľupča - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-26]. (słow.).
7. Pavol Uhrin: Literárny zemepis Slovenska. XIII časť. Okres Liptovský Mikuláš [w:] “Krásy Slovenska” R. LIV, nr 4/1977, s. 152-155

Linki zewnętrzne

• Informacje o wsi. partizanskalupca.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-07)]. (pol.)
• Oficjalna strona wsi (słow.)

Panorama Liptowa – Partizánska Ľupča po lewej